Công thức hóa học

Bài học: Công thức hóa học giới thiệu đến các em ngắn gọn, chi tiết lý thuyết. Bên cạnh là các ví dụ và bài tập có lời giải chi tiết, xây dựng dựa trên kiến thức trọng tâm chương trình hóa 8.

I. Công thức hóa học của đơn chất

Công thức hóa học của đơn chất chỉ gồm kí hiệu hóa học của một nguyên tố.

• Với kim loại, vì hạt hợp thành là nguyên tử nên kí hiệu hóa học được coi là công thức hóa học.

Ví dụ: 

• Với phi kim, nhiều phi kim có phân tử gồm một số nguyên tử liên kết với nhau nên có thêm chỉ số ở chân kí hiệu.

Ví dụ: Công thức hoá học của khí hiđro, khí oxi,… là H₂, O₂,…

• Có một số phi kim, quy ước lấy kí hiệu làm công thức.

Ví dụ: Công thức hoá học của đơn chất than, lưu huỳnh là C, S.

II. Công thức hóa học của hợp chất

• Công thức hóa học của hợp chất gồm kí hiệu hóa học của những nguyên tố tạo ra chất kèm theo chỉ số ở chân.
• Công thức dạng chung:

A_xB_y ; A_xB_yC_z

Trong đó:

A, B là kí hiệu nguyên tố.

x, y, z,… là những số nguyên chỉ số nguyên tử của mỗi nguyên tố có trong một phân tử hợp chất, gọi là chỉ số. Nếu chỉ số bằng 1 thì không cần ghi.

Ví dụ: Công thức hóa học của nước là H₂O, muối ăn là NaCl, axit sunfuric là H₂SO₄,...

III. Ý nghĩa của công thức hóa học

Mỗi công thức hóa học còn chỉ một phân tử của chất, ngoài trừ đơn chất kim loại và một số phi kim. Như vậy, theo công thức hóa học của một chất ta có thể biết được những ý sau:

• Nguyên tố nào tạo ra chất.
• Số nguyên tử mỗi nguyên tố có trong một phân tử của chất.
• Phân tử khối của chất.

Ví dụ 1: Từ công thức hóa học của khí O₂ biết được:

• Khí oxi do nguyên tử oxi cấu tạo ra;
• Có 2 nguyên tử trong 1 phân tử;
• Phân tử khối bằng: 2x16 = 32 đvC.

Ví dụ 2: Từ công thức hóa học của kali clorat KClO₃ ta biết được:

• Kali clorat do ba nguyên tố là K, Cl, O tạo ra;
• Có 1 nguyên tử kali, 1 nguyên tử clo và 3 nguyên tử oxi trong một phân tử;
• Phân tử khối bằng: 39 + 35,5 + 3x16 = 122,5 đvC

Lưu ý:

• Viết H₂ để chỉ 1 phân tử hiđro, khác với khi viết 2 H là chỉ 2 nguyên tử hiđro.
• Công thức hóa học H₂O cho biết trong 1 phân tử nước có 2 nguyên tử hiđro và 1 nguyên tử oxi. (Nói trong phân tử nước có phân tử hiđro là sai);
• Muốn chỉ ba phân tử hiđro viết 3 H₂, hai phân tử nước viết 2 H₂O… Các số 3, số 2 đứng trước là hệ số, viết ngang bằng kí hiệu.