Huyện Trìa xử án

I. Tìm hiểu chung 

1. Thể loại:

- Tuồng hài: tuồng là một loại hình sân khấu truyền thống của dân tộc, ra đời từ xa xưa, do các tác giả dân gian sáng tác và được lưu truyền tới ngày nay.

2. Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác:

Đoạn trích “Huyện Trìa xử án” được trích trong vở tuồng nổi tiếng “Ngao, Sò, Ốc, Hến”

II. Soạn bài Huyện Trìa xử án

Trước khi đọc

Bạn biết gì về các con vật nghêu, sò, ốc, hến, hà, hàu, trìa...? Bạn nghĩ thế nào khi tên các con vật này được dùng để đặt tên cho các nhân vật trong tác phẩm văn học?

Các con vật trên đều khá nhỏ bé, sống ở dưới nước. Tên các con vật này được đặt cho các nhân vật trong tác phẩm văn học tạo ra sự gần gũi, nhưng cũng gây tò mò, hứng thú cho người đọc.

Đọc văn bản

Câu 1: Những điều Trùm Sò (kẻ mất trộm) khai báo ở đây, liệu có được Huyện Trìa và Đế Hầu chú ý xét xử không?

Những điều Trùm Sò (kẻ mất trộm) khai báo không được Huyện Trìa và Đề Hầu chú ý.

Câu 2: Đoạn này Đề Hầu đang nói về ai, với ai?

Đề Hầu nói về Huyện Trìa, tự nói với chính mình.

Câu 3: Lời phán quyết này của Huyện Trìa có dựa trên sự thật và có mang lại công bằng cho các bên: Vợ chồng Trùm Sò và Thị Hến?

Lời phán quyết này của Huyện Trìa không dựa trên sự thật và không mang lại công bằng cho các bên.

Sau khi đọc

Câu 1: Xác định đặc điểm ngôn ngữ kịch trong văn bản Huyện Trìa xử án bằng việc thực hiện yêu cầu dưới đây:

a. Nêu ví dụ về lời đối thoại, độc thoại, bàng thoại của nhân vật và lời chỉ dẫn sân khấu.

Đối thoại

Huyện Trìa: Này, Thị Hến!...

Thị Hến: (-Dạ!)

Độc thoại

Đề Hầu: - Mụ đà nên tệ

Ông Huyện cũng xằng,

Phen này ông bày mặt thú lang

Huếch với mụ ắt râu trụi lủi

Bàng thoại

Huyện Trìa: - Tri huyện Trìa là mỗ

Nội hạt tiếng khen khen ta

b. Cho biết nhân vật nào có số lượt lời nhiều nhất, giải thích lí do.

- Nhân vật: Huyện Trìa

- Nguyên nhân: Vì đây là một vụ xử án.

c. Chỉ ra một số dấu hiệu cho thấy các lời thoại của nhân vật trong văn bản trên mang đặc điểm của thơ hoặc văn vần.

- Vần chân được sử dụng:

Nội hạt tiếng khen khen ta
Cầm đường ngày tháng vào ra
Hoa nguyệt hôm mai thong thả

d. Cho biết vì sao trong lời thoại của nhân vật, một số từ ngữ lại được tách riêng ra và đặt trong ngoặc đơn. Ví dụ:

ĐỀ HẦU: (- Dạ, thưa quan bọn này!)

...

HUYỆN TRÌA:

(Em) Phải năng lên hầu gần quan

(Thời) Ai dám nói vu oan gieo họa

⇒ Đây là đoạn chuyển lời trong tuồng.

⇒ Tăng tính khẩu ngữ và mức độ thân mật.

Câu 2: Chỉ ra mâu thuẫn giữa các nhân vật trước và trong phiên tòa. Phân tích nguyên nhân làm nảy sinh, chuyển hóa mâu thuẫn đó.

- Huyện Trìa và Thị Hến:

  • Trước phiên tòa: Quan xử kiện - Người bị kiện
  • Sau phiên tòa: Không có mâu thuẫn, Huyện Trìa mủi lòng trước Thị Hến.

- Trùm Sò - Thị Hến:

  • Trước phiên tòa: Người kiện - Người bị kiện
  • Sau phiên tòa: Thị Hến lại thắng kiện

Câu 3: Từ lời xưng danh (bàng thoại) của Huyện Trìa và lời ông ta đối thoại với các nhân vật có trong phiên tòa, nhận xét về tính cách của nhân vật này.

- Qua những lời bàng thoại, độc thoại: Huyện Trìa là viên quan mang nhiều thói hư tật xấu như háo sắc, dại gái,sợ vợ, tham tiền; thích nhàn hạ hưởng thụ, chểnh mảng việc công, đội trên đạo dưới, xử án ăn tiền, bất cần luật lệ.

- Qua những lời đối thoại, phán quyết trong phiên tòa: Quan huyện Trìa xử kiện bất minh, ngang nhiên biến công đường thành nơi tán tỉnh gái góa; xét xử thiên vị, tùy tiện, bất minh.

⇒ Bản chất xấu xa, một hình tượng biếm họa có ý nghĩa phê phán xâu sắc.

Câu 4: Bạn có nhận xét thế nào về tình cảm, cảm xúc của tác giả thể hiện qua ngôn ngữ kịch trong Huyện Trìa xử án ?

Tác giả bày tỏ thái độ mỉa mai, châm biếm với các nhân vật trong tác phẩm.

Câu 5: Xác định đề tài và nêu cảm hứng chủ đạo của văn bản Huyện Trìa xử án. Theo bạn tích truyện của vở tuồng Nghêu, Sò, Ốc, Hến lấy từ đâu ? Nêu một vài căn cứ giúp bạn nhận biết văn bản Huyện Trìa xử án (trong vở tuồng Nghêu, Sò, Ốc, Hến) được sáng tác, lưu truyền theo phương thức truyền miệng.

- Đề tài: Thói hư tật xấu trong xã hội xưa

- Cảm hứng chủ đạo: Phê phán những thói hư tật xấu trong xã hội xưa.

- Tích truyện của vở tuồng Nghêu, Sò, Ốc, Hến: Truyền miệng trong dân gian.

- Căn cứ: Nhiều dị bản, không có tác giả…

Câu 6: Từ lời phán cuối cùng của Huyện Trìa, lời than của Trùm Sò, lời tri ân của Thị Hến, bạn có nhận xét gì về kết quả của phiên tòa?

Phiên tòa diễn ra không công bằng, kết quả có phần ưu ái cho Thị Hến.

Câu 7: Từ việc đọc hiểu văn bản trên, cho biết: khi đọc, phân tích một kịch bản tuồng nói riêng, văn bản kịch nói chung, ta cần lưu ý những điều gì?

Chúng ta cần lưu ý: Xác định đề tài; Phân tích lời thoại…

  • 1.534 lượt xem
Sắp xếp theo