Khái niệm, phân loại, danh pháp và tính chất vật lí của este

Khái niệm, phân loại, danh pháp và tính chất vật lí của este gồm có 4 nội dung: khái niệm, phân loại, danh pháp và tính chất vật lí của este. Bài học đi vào chi tiết từng phần, kèm theo câu hỏi luyện tập nhanh giúp bạn học củng cố kiến thức một cách tốt nhất. 

I. Định nghĩa Este

Khi thay nhóm OH ở nhóm cacboxyl của axit cacboxylic bằng nhóm OR' thì sẽ thu được este.

Công thức chung của este là RCOOR'.

(R là H hoặc là gốc hidro cacbon, R’ là gốc hiđro cacbon).

II. Phân loại Este

1. Este no, đơn chức

Công thức tổng quát este no, đơn chức: C_nH_2nO₂ (n ≥ 2)

2. Este không no đơn chức

Este đơn chức, mạch hở, không no: C_mH_{2m + 2- 2k}O₂ (k là số liên kết pi, k ≥ 2)

Thí dụ:

Este đơn chức, mạch hở, không no và có chứa 1 liên kết đôi: C_mH_2m-2O₂

3. Este đa chức

Este tạo bởi axit đơn chức và rượu đa chức có dạng: (RCOO)_mR’

Este tạo bởi rượu đơn chức và axit đa chức có dạng: R (COOR’)_m

Este tạo bời axit đa chức R(COOH)_n và ancol đa chức R’(OH)_m có dạng: R_m(COO)_nmR’_n

III. Danh pháp este

1. Với ancol đơn chức R’OH

Tên este = tên gốc hiđrocacbon R’+ tên gốc axit (đổi đuôi ic thành at)

Thí dụ:

CH₃COOC₂H₅: etyl axetat

CH₂=CH-COO-CH₃: metyl acrylat

2. Với ancol đa chức

Tên este = tên ancol + tên gốc axit

Thí dụ:

(CH₃COO)₂C₂H₄: etylenglicol điaxetat

3. Với axit đa chức

Gọi theo tên riêng của từng este.

Thí dụ:

C₃H₅(COOC₁₇H₃₃)₃: triolein (C₁₇H₃₃COOH: axit oleic)

C₃H₅(COOC₁₇H₃₅)₃: tristearin (C₁₇H₃₅COOH: axit stearic)

Thí dụ:

HCOOCH₃: metyl fomat

CH₃COOC₂H₅: Etyl axetat

CH₃COOCH=CH₂: Vinyl axetat

CH₂=C(CH₃)COOCH₃: metyl metacrylat

CH₃COOCH₂CH₂CH(CH₃)₂: isoamyl axetat

CH₃COOCH₂CH(CH₃)₂: isobutyl axetat

C₆H₅COOCH=CH₂: vinyl benzoat

IV. Tính chất vật lí este

• Thường là chất lỏng dễ bay hơi có mùi thơm dễ chịu của trái cây.

Thí dụ:

Este	Mùi của este	Hình ảnh minh họa
HCOOC2H5 Etyl format	Đào chín
CH3COOCHCH2CH(CH3)2 isoamyl axetat	Chuối chín
CH3COOCH2-C6H5 benzyl axetat	Hoa nhài
n-C3H7COOC2H5 etyl butirat	Dứa chín
CH3COOC10H17  Geranyl axetat	Hoa hồng
CH3CH(CH3)CH2COOC2H5 Etyl isovalerat	Mùi táo

• Một số este có khối lượng phân tử rất lớn có thể ở trạng thái rắn như mỡ động vật, sáp ong.
• Nhẹ hơn nước, ít tan trong nước, dễ tách chiết bằng phễu chiết.
• Nhiệt độ sôi của este thấp hơn nhiều so với nhiệt độ sôi của các axit và ancol có cùng số nguyên tử C vì giữa các phân tử este không có liên kết hiđro.
• Là dung môi tốt để hòa tan các chất hữu cơ.