Thực hành đọc: Thời gian (Văn Cao)

1. Đặc điểm thể loại và cấu tứ của bài thơ

- Đặc điểm thể loại: Thơ tự do.

- Cấu tứ: Sự tàn phá của thời gian và sức sống bất diệt của nghệ thuật và tình yêu. 

2. Tính chất tượng trưng của các hình ảnh thơ

- “Thời gian qua kẽ tay”: Thời gian không vô hình mà là một khối vật chất có thể cân đo đong đếm, có thể cầm được trên tay

→ Gợi liên tưởng đến sự tương phản giữa cái hữu hình và cái vô hình, cái hữu hạn và vô hạn.

→ Song, nhân vật trữ tình muốn lưu giữ thời gian nhưng không thể được. 

- “Làm khô những chiếc lá”: cảm nhận bằng thị giác; hình ảnh ẩn dụ → gợi liên tưởng về sự nghiệt ngã của thời gian, sự hữu hạn của đời người, về quy luật sinh - tử.

→ Hình ảnh chiếc lá cũng gợi cảm nhận về cuộc đời con người (chiếc lá nhỏ bé cũng là những mảnh nhỏ cuộc đời con người).

- “Kỉ niệm” - “rơi” - “như tiếng sỏi”:

• Kỉ niệm được hữu hình hóa, như vật thể rơi xuống;
• So sánh "như tiếng sỏi" trong "lòng giếng cạn": những viên sỏi rơi vào hư vô, mất hút, không để lại dư âm → kỉ niệm rơi xuống không để lại âm thanh gì.

- “Đôi mắt em như hai giếng nước”: tượng trưng cho người con gái mà tác giả yêu thương, luôn tồn tại cùng với thời gian đó là sự đẹp đẽ và tình yêu của con người.

→ Thời gian có thể làm phai mờ, lụi tàn đi nhiều điều, nhiều sự vật, sự việc nhưng sẽ luôn có những điều - đứng trước cái đẹp và tình yêu của con người - sẽ luôn trường tồn vĩnh cửu, bất chấp sự bào mòn của thời gian và những biến động của cuộc đời.

3. Suy ngẫm của tác giả về bản chất của thời gian, nghệ thuật, tình yêu và mối tương quan giữa chúng

- Bản chất của thời gian: Thời gian luôn chảy trôi, không ngừng nghỉ; thời gian sẽ xóa mờ đi năm tháng, làm quên lãng đi nhiều điều,...

- Thời gian làm khô những chiếc lá đời người nhưng lại làm xanh chiếc lá của thơ ca nhạc họa. Thời gian làm rơi những kỷ niệm trong lòng giếng cạn nhưng không thể làm khô đôi mắt của tình yêu như hai giếng nước ngọt lành.

- Đời người ngắn ngủi và hữu hạn giữa dòng thời gian vô định, vì vậy phải sống sao cho ý nghĩa để không lãng phí cuộc đời mỗi người. Nuôi dưỡng cho mình một tâm hồn đẹp, trân trọng cái đẹp cũng là cách để vĩnh cửu hóa cùng thời gian.