Thực hành: Điều chế, tính chất hóa học của este và cacbohiđrat

Thực hành: Điều chế, tính chất hóa học của este và cacbohiđrat gồm 4 nội dung thí nghiệm: Điều chế etyl axetat, phản ứng xà phòng hóa, phản ứng của glucozơ với Cu(OH)₂ và phản ứng của hồ tinh bột với iot. 

I. Thí nghiệm 1: Điều chế etyl axetat

1. Cách tiến hành

Cho 1 ml ancol etylic, 1 ml axit axetic nguyên chất và 1 giọt axit suníuric đặc vào ống nghiệm. Lắc đều, đồng thời đun cách thuỷ 5 - 6 phút trong nồi nước nóng 65 - 70°C (hoặc đun nhẹ trên ngọn lửa đèn cồn, không được đun sôi). Làm lạnh rồi rót thêm vào ống nghiệm 2 ml dung dịch NaCl bão hoà. 

2. Hiện tượng

Đun có khí mùi thơm (etyl axetat) bay lên (phản ứng este hóa). Làm lạnh rót NaCl vào do este ít tan trong nước, nhẹ hơn nước nên dung dịch phân thành 2 lớp. 

3. Giải thích

Phương trình phản ứng

CH₃COOH + C₂H₅OH CH₃COOC₂H₅ + H₂O

II. Thí nghiệm 2: Phản ứng xà phòng hóa

1. Cách tiến hành

Cho vào bát sứ nhỏ khoảng 1 gam mỡ (hoặc dầu thực vật) và 2 – 2,5 ml dung dịch NaOH 40%.

Đun hỗn hợp sôi nhẹ và liên tục khuấy đều bằng đũa thủy tinh. Thỉnh thoảng thêm vài giọt  nước cất để giữ cho thể tích hỗn hợp không đổi.

Sau 8 – 10 phút rót thêm vào hỗn hợp 4 – 5 ml dung dịch NaCl bão hòa nóng, khuấy nhẹ.

2. Hiện tượng

Có lớp chất rắn nhẹ nổi lên trên mặt dung dịch.

3. Giải thích

Đó là muối natri của axit béo, thành phần chính của xà phòng.

(RCOO)₃C₃H₅ + 3NaOH → 3RCOONa + C₃H₅(OH)₃

III. Thí nghiệm 3: Phản ứng của glucozơ với Cu(OH)₂

1. Cách tiến hành

Cho 5 giọt dung dịch CuSO₄ 5% và khoảng 1 ml dung dịch NaOH 10% vào ống nghiệm để tạo kết tủa Cu(OH)₂. Cho thêm vào đó 2ml dung dịch glucozơ 1%, lắc nhẹ.

2. Hiện tượng

Khi cho glucozo và tác dụng với Cu(OH)₂ tạo phức đồng Glucozo màu xanh lam đun nóng tạo kết tủa màu đỏ gạch Cu₂O. 

3. Giải thích

Phương trình phản ứng

CuSO₄ + 2NaOH → Cu(OH)₂ + Na₂SO₄ (1) 

C₆H₁₂O₆ + Cu(OH)₂ → (C₆H₁₁O₆)₂Cu + 2H₂O (2) (Glucozo có nhiều nhóm OH kề nhau) 

C₅H₁₁O₅CHO + 2Cu(OH)₂ + NaOH → C₅H₁₁O₅COONa + Cu₂O ↓+ 3H₂O (3)

IV. Thí nghiệm 4. Phản ứng của hồ tinh bột với iot

1. Cách tiến hành

Cho vài giọt dung dịch iot vào ống nghiệm đựng sẵn 1 - 2 ml dung dịch hồ tinh bột (hoặc nhỏ vài giọt dung dịch iot lên mặt cắt củ khoai lang tươi hay sắn tươi).

Đun nóng dung dịch một lát, sau đó để nguội. Quan sát các hiện tượng thí nghiệm. 

2. Hiện tượng

Nhỏ dung dịch iot vào hồ tinh bột → dung dịch chuyển sang màu xanh tím; đun nóng → dung dịch mất màu; để nguội → dung dịch lại chuyển lại màu xanh tím.

3. Giải thích 

Phân tử tinh bột hấp thụ iot tạo ra dung dịch có màu xanh tím. Khi đun nóng, iot bị giải phóng ra khỏi phân tử tinh bột làm mất màu dung dịch. Khi để nguội, iot bị hấp thụ trở lại làm cho dung dịch lại chuyển màu xanh tím.