Quyền và nghĩa vụ lao động của công dân

Lý thuyết

1. Lao động

Là hoạt động có mục đích của con người nhằm tạo ra của cải vật chất và các giá trị tinh thần cho xã hội. Lao động là hoạt động chủ yếu, quan trọng nhất của con người, là nhân tố quyết định sự tồn tại phát triển của đất nước và nhân loại

2. Quyền và nghĩa vụ lao động của công dân

- Quyền lao động: Mọi công dân có quyền dùng sức lao động của mình để học nghề, tìm kiếm việc làm, lựa chọn nghề nghiệp, đem lại thu nhập cho bản thân và gia đình.

- Nghĩa vụ lao động: Mọi người có nghĩa vụ lao động để tự nuôi sống bản thân, nuôi sống gia đình, góp phần sáng tạo ra của cải vật chất và tinh thần cho xã hội, duy trì và phát triển đất nước.

3. Vai trò của nhà nước

- Khuyến khích, tạo điều kiện thuận lợi cho các tổ chức cá nhân trong và ngoài nước đầu tư phát triển sản xuất kinh doanh giải quyết việc làm cho người lao động.

- Khuyến khích tạo điều kiện cho các hoạt động tạo ra việc làm thu hút lao động

4. Quy định của pháp luật

- Cấm trẻ em chưa đủ 15 tuổi vào làm việc

- Cấm sử dụng người dưới 18 tuổi làm việc nặng nhọc, nguy hiểm, tiếp xúc với các chất độc hại

- Cấm lạm dụng cưỡng bức, ngược đãi người lao động

Bài tập

1. Theo em, trong các ý kiến dưới đây, ý kiến nào đúng? Vì sao?

a. Trẻ em có quyền học tập, vui chơi, giải trí và không phải làm gì

b. Con cái có nghĩa vụ giúp đỡ cha mẹ các công việc gia đình

c. Trẻ em cần lao động kiếm tiền, góp phần nuôi dưỡng gia đình

d. Học nhiều cũng chẳng để làm gì, cứ làm ra nhiều tiền là tốt nhất

đ. Tuổi nhỏ làm việc nhỏ, tùy theo sức của mình

e. Trẻ em có quyền được chăm sóc, nuôi dạy nên không phải tham gia lao động

Trả lời:

Ý kiến đúng: b, đ, e

Những ý kiến trên đều đúng quy định của pháp luật về quyền trẻ em. Trẻ em ngoài việc học tập có thể làm những việc vừa sức để giúp đỡ bố mẹ

2. Hà 16 tuổi, học hết lớp 9, do nhà đông em, gia đình khó khăn, Hà muốn có việc làm để giúp đỡ bố mẹ. Theo em, Hà có thể tìm việc bằng cách nào sau đây?

a. Xin biên chế làm việc trong các cơ quan Nhà nước

b. Xin làm hợp đồng tại các cơ sở sản xuất kinh doanh

c. Nhận hàng của các cơ sở sản xuất và thuê thêm lao động

Trả lời:

Hà mới 16 tuổi, do đó Hà chỉ có thể tìm việc bằng hai cách:

- b. Xin làm hợp đồng tại các cơ sở sản xuất kinh doanh

- c. Nhận hàng của các cơ sở sản xuất và thuê thêm lao động

3. Trong các quyền sau, quyền nào là quyền lao động?

a. Quyền được thuê mướn lao động

b. Quyền mở trường dạy học, đào tạo nghề

c. Quyền sở hữu tài sản

d. Quyền được thành lập công ty doanh nghiệp

đ. Quyền sử dụng đất

e. Quyền tự do kinh doanh

Trả lời:

Quyền lao động là các quyền: b, d, e

4. Hãy cho biết ý kiến của em về hai quan niệm dưới đây và giải thích vì sao?

a. Lao động là hoạt động sử dụng sức lao động để tạo ra thu nhập

b. Chỉ những hoạt động tạo ra của cải vật chất và các giá trị tinh thần cho xã hội mới là lao động

Trả lời:

Em đồng ý với ý kiến b vì lao động là hoạt động có mục đích của con người nhằm tạo ra của cải vật chất và các giá trị tinh thần cho xã hội

5. Để trở thành người lao động tốt, công dân có ích cho xã hội, ngay từ bây giờ em cần phải làm gì?

Trả lời

Để trở thành người lao động tốt, công dân có ích cho xã hội, ngay từ bây giờ em phải ra sức học tập, tu dưỡng đạo đức, sống lành mạnh, rèn luyện toàn diện để chuẩn bị hành trang bước vào đời.

6. Tình huống:

Hoa luôn ước mơ sau này sẽ trở thành một giáo viên nên sau khi tốt nghiệp THPT, cô quyết định nộp hồ sơ thi vào trường Đại học Sư phạm Huế. Ba mẹ của Hoa lại muốn cô sau này trở thành bác sĩ nên họ cương quyết ép buộc Hoa phải thi vào trường Đại học Y Huế. Ba mẹ của Hoa tuyên bố, nếu Hoa không nghe theo ý ba mẹ thì họ sẽ không chu cấp cho Hoa tiền ăn học sau này.

- Theo em, ba mẹ của Hoa làm như vậy đúng hay sai? Tại sao?

- Nếu là người thân của Hoa, em sẽ khuyên Hoa điều gì?

Trả lời:

- Ba mẹ của Hoa đã sai vì đã can thiệp vào quyền được lựa chọn nghề nghiệp của Hoa. Tuy nhiên, tất cả những việc ba mẹ làm cũng chỉ vì muốn tốt cho Hoa nên chúng ta phải thông cảm cho ba mẹ của Hoa

- Hoa hãy suy nghĩ thật kĩ về đề nghị của Hoa. Nếu cần, Hoa có thể tham khảo bạn bè và những người đi trước. Nếu thấy sự lựa chọn và những ước mơ chính đáng của mình phù hợp với năng lực của bản thân thì Hoa nên thuyết phục để ba mẹ hiểu và ủng hộ cho sự lựa chọn của mình

7. Tình huống:

Chủ cơ sở kinh doanh A đã thuê một số người lao động vào làm tại cơ sở của mình. Trong số đó có Nguyền Hào Anh 14 tuổi. Hào Anh bị ông A hành hạ trong một thời gian dài. Mỗi khi thấy em làm việc gì không vừa ý, ông A thường đánh đập em rất dã man. Sau nhiều lần bị hành hạ, đánh đập, em đã bị gãy răng, sứt môi và tỉ lệ thương tật trên cơ thể là trên 65%

- Trong trường hợp trên, ông A đã vi phạm các quy định nào của luật lao động? Theo em, ông A nên bị khởi tố bởi những tội danh nào?
Trả lời:

Ông A đã vi phạm các quy định của pháp luật lao động bao gồm:

- Không được nhận trẻ em chưa đủ 15 tuổi vào làm việc và không được cưỡng bức, ngược đãi người lao động

- Tội cố ý gây thương tích và tội hành hạ người khác

8. Tình huống:

Hải đã 23 tuổi nhưng là một thanh niên lười lao động, chỉ thích dựa dẫm vào bố mẹ. Hằng ngày, Hải thường xin tiền mẹ để tụ tập theo nhóm bạn ăn chơi lêu lổng. Hùng - một người bạn thân của Hải đã khuyên cậu đi tìm việc làm để có thể tự nuôi sống bản thân và giúp đỡ gia đình. Hải phản đối và cho rằng: "lao động là quyền của công dân vì thế lao động hay không là quyền của Hải, Hùng không nên can thiệp."

Em có đồng ý với cách lí giải của Hải hay không? Tại sao?

Trả lời:

Em không đồng ý với cách lí giải của Hải vì lao động không chỉ là quyền mà còn là nghĩa vụ của công dân. Nghĩa vụ đó thể hiện trách nhiệm và bổn phận của mỗi công dân đối với Nhà nước trong việc góp phần tạo ra của cải vật chất nuôi sống bản thân và đóng góp cho sự phát triển phồn vinh xã hội. Sự lười nhác, không chịu lao động sẽ khiến con người trở thành kẻ ăn bám xã hội và bị dư luận phê phán, lên án