Pháp luật nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam

I. Khái quát vấn đề

- Nêu nhận xét về điều 74 Hiến pháp và Điều 132 Bộ luật Hình sự.

• Điều 74 Hiến pháp quy định vè quyền khiếu nại, tố cáo của công dân nhưng khiếu nại, tố cáo phải đúng luật.
• Điều 132 Luật Hình sự năm 1999 nói về việc người nào xâm phạm đến quyền khiếu nạo, tố cáo, trả thù người khiếu nại, tố cáo bị nhà nước xử lí theo pháp luật.

- Điều 132 khoản 2 của Bộ luật Hình sự thể hiện đặc điểm tính bắt buộc (tính cưỡng chế) của Pháp luật.

- Hành vi đốt, phá rừng trái phép hoặc hủy hoại rừng tủy theo mức độ bị phạt tiền, phạt bù. Bởi vì, rừng là tài sản quốc gia, nếu có hành vi đốt, phá rừng trái phép hoặc hủy hoại rừng là hủy hoại tài sản quốc gia phải bồi thường tiền và phạt tù cải tạo hoặc giam giữ tùy theo tội trạng.

* Kết luận: Nhà nước ta ban hành pháp luật để răn đe, trừng phạt các hành vi vi phạm xã hội, giữ ổn định cho đất nước, bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng cho công dân.

II. Nội dung bài học

1) Pháp luật là gì?

Là các qui tắc xử sự chung có tính bắt buộc do nhà nước ban hành, được nhà nước bảo đảm thực hiện bằng các biện pháp giáo dục, thuyết phục, cưỡng chế.

2) Đặc điểm của pháp luật:

a) Tính qui phạm phổ biến

Các qui định của pháp luật là thước đo hành vi của mọi người trong xã hội, qui định khuôn mẫu, những qui tắc xử sự chung mang tính phổ biến

b) Tính xác định chặt chẽ:

• Các điều luật được qui định rõ ràng, chính xác chặt chẽ trong các văn bản pháp luật.

c) Tính bắt buộc:

• Pháp luật do nhà nước ban hành, bắt buộc mọi người phải xử lý theo qui định.

3) Bản chất của pháp luật:

• Thể hiện ý chí của giai cấp công nhân và nhân dân lao động đưới sự lãnh đạo của ĐảngCộng sản Việt Nam.
• Thể hiện quyền làm chủ của nhân dân Việt Nam trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội.

4) Vai trò của pháp luật:

• Công cụ quản lí nhà nước, quản lí kinh tế, văn hóa xã hội.
• Giữ vững an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội.
• Là phương tiện phát huy quyền làm chủ của nhân dân.
• Bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, đảm bảo công bằng xã hội.

5) Bài tập

1. Tình huống:

Bình là một học sinh chậm tiến, Bình thường xuyên vi phạm nội quy của nhà trường như đi học muộn, không làm đủ bài tập, mất trật tự trong giờ học, đôi lần còn đánh nhau với các bạn trong trường. Theo em, ai có quyền xử lý những vi phạm của Bình? Căn cứ để xử lý các vi phạm đó? Trong các hành vi trên của Bình, hành vi nào vi phạm pháp luật?

Trả lời:

- Hành vi vi phạm kỉ luật của Bình như đi học muộn, không làm đủ bài tập, mất trật tự trong lớp. Những hành vi đó do ban giám hiệu nhà trường xử lý

- Hành vi đánh nhau với các bạn trong trường là hành vi vi phạm pháp luật. Căn cứ vào mức độ vi phạm và độ tuổi của Bình, cơ quan Nhà nước có thẩm quyền sẽ áp dụng các biện pháp xử phạt thích đáng

2. Em hãy cho biết tại sao nhà trường phải có nội quy? Biện pháp để đảm bảo cho nội quy được thực hiện? Nếu không có nội quy thì trường học sẽ ra sao?

Hãy hình dung nhà trường như một xã hội thu nhỏ và thử tưởng tượng một xã hội không có luật pháp thì sẽ như thế nào? Giải thích vì sao mọi công dân phải nghiêm chỉnh chấp hành pháp luật?

Trả lời:

- Nhà trường phải có nội quy để đảm bảo nề nếp, kỉ cương, kỉ luật trong nhà trường

- Biện pháp để đảm bảo cho nội quy được thực hiện

• Phổ biến, tuyên truyền, giáo dục, thuyết phục, răn đe học sinh
• Phối kết hợp giữa các tổ chức trong trường (Đoàn, Đội,...) phụ huynh học sinh

- Nhà trường như một xã hội thu nhỏ, nếu nhà trường không có nội quy thì kỉ luật trật tự không được đảm bảo, môi trường học tập không thể tốt được. Một xã hội không có pháp luật xã hội sẽ bất ổn, không phát triển được

- Mọi công dân phải nghiêm chỉnh chấp hành pháp luật vì đó là trách nhiệm, là quyền lợi và nghĩa vụ của công dân. Mọi người phải "sống, lao động và làm việc theo Hiến pháp và pháp luật"

3. Điều 105 của Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014 quy định về nghĩa vụ và quyền của anh, chị, em như sau: "Anh, chị, em có quyền, nghĩa vụ thương yêu, chăm sóc, giúp đỡ nhau; có quyền, nghĩa vụ nuôi dưỡng nhau trong mọi trường hợp không còn cha mẹ hoặc cha mẹ không có điều kiện trông nom, nuôi dưỡng, chăm sóc, giáo dục con." Hỏi:

- Hãy tìm một câu ca dao, tục ngữ nói về quan hệ giữa anh, chị, em?

- Việc thực hiện bổn phận trong ca dao, tục ngữ dựa trên cơ sở nào? Nếu không thực hiện có bị xử phạt không? Hình thức xử phạt là gì?

- Nếu vi phạm Điều 105 của Luật Hôn nhân và Gia đình thì có bị xử phạt không?

Trả lời:

• Ca dao, tục ngữ về quan hệ anh, chị, em:

+ "Khôn ngoan đối đáp người ngoài

Gà cùng một mẹ chớ hoài đá nhau."

+ "Anh thuận, em hòa là nhà có phúc"

- Việc thực hiên các bổn phận trong ca dao, tục ngữ dựa trên cơ sở đạo đức xã hội. Nếu không thực hiện sẽ không bị cơ quan Nhà nước xử phạt nhưng sẽ bị dư luận xã hội lên án, người đời chê cười

- Nếu vi phạm Điều 105 Luật Hôn nhân và Gia đình thì sẽ bị xử phạt vì đây là quy định của pháp luật

4. Hãy so sánh sự giống và khác nhau giữa đạo đức và pháp luật về cơ sở hình thành; tính chất, hình thức thể hiện và các phương thức đảm bảo thực hiện.

Trả lời: