Quyền khiếu nại, tố cáo của công dân

I. Khái quát nội dung tình huống

Khi các tình huống xảy ra, em nên:

• Báo công an về địa điểm nghi ngờ là nơi buôn bán, tiêm chích ma túy.
• Báo công an về hành vi của người trộm cắp xe đạp của bạn An.
• Khiếu nại Giám đốc đã cho thôi việc anh H mà không rõ lí do

* Kết luận: Khiếu nại và tố cáo là những quyền cơ bản của mỗi công dân. Khi biết công dân, tổ chức, cơ quan nhà nước vi phạm pháp luật, làm thiệt hại đến lợi ích của mình và nhà nước thì chúng ta phải tố cáo, khiếu nại để bảo vệ lợi ích cho mình và tránh thiệt hại cho xã hội.

II. Nội dung bài học

1. Quyền khiếu nại, tố cáo của công dân.

- Là quyền của công dân đề nghị các cơ quan tổ chức có thẩm quyền xem xét lại các quyết định việc làm của cán bộ công chức nhà nước khi thực hiện công vụ theo qui định của pháp luật, quyết định kỉ luật khi cho rằng quyết định đó trái pháp luật, xâm phạm quyền lợi ích hợp pháp của mình, người khiếu nại có thể trực tiếp khiếu nại hoặc gửi đơn khiếu nại đến cơ quan tổ chức có thẩm quyền giải quyết theo qui định của pháp luật.

- Là quyền của công dân báo cho cơ quan, tổ chức cá nhân có thẩm quyền biết về một vụ, việc vi phạm pháp luật của bất cứ cơ quan, tổ chức cá nhân nào gây thiệt hại hoặc đe doạ đến lợi ích của nhà nước quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, cơ quan tổ chức.

- Cách thực hiện quyền khiếu nại tố cáo: người tố cáo có thể gửi đơn hoặc trực tiếp tố cáo hành vi vi phạm pháp luật với cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền.

2. Trách nhiệm của nhà nước và công dân trong việc bảo đảm và thực hiện quyền khiếu nại, tố cáo.

- Nhà nước nghiêm cấm trả thù người khiếu nại tố cáo, hoặc lợi dụng quyền khiếu nại tố cáo để vu cáo làm hại người khác.

- Trách nhiệm của công dân trong việc thực hiện quyền khiếu nại và tố cáo: phải trung thực, khách quan, thận trọng và đúng quy định.

3. Luyện tập:

Điểm giống nhau: Đều là quyền chính trị cơ bản của công dân được quy định trong Hiến pháp. Là công cụ để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, là phương tiện để công dân tham gia quản lí nhà nước và xã hội.

Điểm khác nhau:

- Khiếu nại: Là người trực tiếp bị hại.

- Tố cáo: Là mọi công dân.

Mục đích: ngăn chặn mọi hành vi xâm phạm đến quyền và lợi ích nhà nước, tổ chức cơ quan và công dân.

4. Bài tập:

1. Tình huống:

Là học sinh chậm tiến, thường xuyên giao du với bọn xấu và bị lôi kéo vào con đường hút chích, có lần chúng bắt T phải lấy trộm tiền của các bạn cùng lớp để nộp cho chúng. Là bạn học cùng với T, em sẽ làm gì để giúp bạn ấy?

Trả lời:

- Một mặt em khuyên nhủ T không nên tiếp tục giao du với bọn người xấu, không lấy cắp tiền của các bạn cùng lớp vì đó là hành vi vi phạm pháp luật

- Mặt khác, em tìm cách báo với thầy cô, cha mẹ T và các chú công an để kịp thời ngăn chặn những hành động của T và nhóm người xấu, tổ chức cai nghiện cho bạn, giúp bạn trở về con đường lương thiện

2. Tình huống:

Khi phát hiện thấy Chủ tịch Uỷ ban nhân dân quận ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối với chị Bình vượt quá thẩm quyền, ông Ân (hàng xóm chị Bình) có quyền khiếu nại quyết định trên của Chủ tịch Uỷ ban nhân dân quận không? Vì sao?

Trả lời:

Căn cứ vào những điểm khác nhau của quyền khiếu nại, tố cáo, ông Ân không có quyền khiếu nại. Vì ông chỉ là người hàng xóm và không có quyền, lợi ích liên quan trực tiếp đến quyết định xử phạt vi phạm hành chính của Chủ tịch Uỷ ban nhân dân quận.

3. Hãy nhận xét và phát biểu suy nghĩ của mình về các ý kiến sau:

(a) Thực hiện tốt quyền khiếu nại, tố cáo là tham gia quản lí Nhà nước, quản lí xã hội

(b) Thực hiện tốt quyền khiếu nại, tố cáo không phải là tham gia quản lí Nhà nước mà chỉ bảo vệ lợi ích của bản thân công dân

Trả lời:

Các ý kiến trên chưa chính xác

- Câu a bổ sung thêm: bảo vệ quyền lợi công dân

- Câu b viết lại: .....tham gia quản lí Nhà nước và bảo vệ lợi ích của công dân

Viết đúng câu b là: Thực hiện tốt quyền khiếu nại, tố cáo là tham gia quản lí Nhà nước và bảo vệ lợi ích của công dân.

4. Tình huống:

Nhà anh Thành ở gần một cơ sở giữ trẻ. Anh thường xuyên chứng kiến cảnh bảo mẫu có những hành vi bạo hành đối với các cháu bé được trông giữ tại cơ sở đó. Anh Thành đang phân vân không biết nên sử dụng quyền khiếu nại hay quyền tố cáo để ngăn chặn hành vi bạo hành của các bảo mẫu đối với các cháu nhỏ. Theo em, anh Thành nên sử dụng quyền nào? Tại sao?

Trả lời:

Anh Thành nên sử dụng quyền tố cáo vì hành vi bạo hành đối với trẻ em là hành vi vi phạm pháp luật, gây tổn hại đến quyền, lợi ích hợp pháp của công dân.

5. Tình huống:

Anh Hùng là nhân viên của công ty A. Do mâu thuẫn với giám đốc công ty nên anh đã bị thôi việc. Quyết định cho thôi việc của anh do giám đốc kí đã không nêu rõ lí do vì sao anh bị thôi việc. Có người khuyên anh sử dụng quyền tố cáo để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình. Em có đồng ý với lời khuyên đó không? Tại sao?

Trả lời:

Em không đồng ý với lời khuyên đó. Bởi vì trong trường hợp này, anh Hùng là người trực tiếp bị xâm hại đến quyền lợi và lợi ích hợp pháp. Vì thế anh Hùng phải sử dụng quyền khiếu nại chứ không phải là quyền tố cáo để bảo vệ quyền và lợi ích của mình.

6. Vì sao Nhà nước xây dựng và ban hành Luật Khiếu nại, tố cáo?

Trả lời:

Nhà nước xây dựng và ban hành Luật Khiếu nại, tố cáo để:

- Tạo cơ sở pháp lí cho công dân bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp khi bị xâm phạm

- Tạo cơ sở pháp lí cho công dân giám sát các hoạt động của các cơ quan và cán bộ, công chức nhà nước

- Ngăn ngừa và đấu tranh, phòng chống các loại tội phạm