Tia X

Khoahoc xin gửi tới bạn đọc bài viết Lý thuyết Vật lý 12 bài 28: Tia X. Mời các bạn cùng theo dõi chi tiết bài viết dưới đây nhé

1. Phát hiện về tia X

2. Cách tạo tia X

Để tạo ra tia X người ta dùng ống Cu-lít-giơ.

Ống Cu-lít-giơ là ống thủy tinh, bên trong là chân không, gồm một dây nung bằng vonfam FF' dùng làm nguồn êlectron và hai điện cực:

• Một catốt K, bằng kim loại, hình chỏm cầu để làm cho êlectron phóng ra từ FF', đều hội tụ vào anốt A.
• Một anốt A làm bằng kim loại có khối lượng nguyên tử lớn và điểm nóng chảy cao, được làm nguội bằng một dòng nước khi ống hoạt động.

Dây FF' được nung nóng bằng một dòng điện. Người ta đặt giữa anốt và catốt một hiệu điện thế cỡ vài chục kV.

Các êlectron bay ra từ dây nung FF' sẽ chuyển động trong điện trường mạnh giữa anốt và catốt đến đập vào A và làm cho A phát ra tia X.

3. Bản chất và tính chất của tia X

a. Bản chất

Tia X là sóng điện từ có bước sóng nằm trong khoảng từ 10−11 m đến 10−8 m.

b. Tính chất

Tính chất nổi bật và quan trọng nhất là khả năng đâm xuyên. Tia X có bước sóng càng ngắn thì khả năng đâm xuyên càng lớn (càng cứng).

• Làm đen kính ảnh.
• Làm phát quang một số chất.
• Làm ion hoá không khí.

• Có tác dụng sinh lí.

c. Công dụng

Tia X được sử dụng nhiều nhất để chiếu điện, chụp điện (vì nó bị xương và các lỗ tổn thương bên trong cơ thể cản mạnh hơn da thịt), để chuẩn đoán bệnh hoặc tìm chỗ xương gãy, mảnh kim loại trong người..., để chữa bệnh (chữa ung thư nông). Nó còn được dùng trong công nghiệp để kiểm tra chất lượng các vật đúc, tìm các vết nứt, các bọt khí bên trong các vật bằng kim loại; để kiểm tra hành lí của hành khách đi máy bay, nghiên cứu cấu trúc vật rắn...

Ví dụ:

4. Thang sóng điện từ

Thang sóng điện từ

• Sóng vô tuyến điện, tia hồng ngoại, ánh sáng thông thường, tia tử ngoại, tia X và tia gamma, đều có cùng bản chất, cùng là sóng điện từ, chỉ khác nhau về tần số (hay bước sóng). Các sóng này tạo thành một phổ liên tục gọi là thang sóng điện từ.
• Sự khác nhau về tần số (bước sóng) của các loại sóng điện từ đã dẫn đến sự khác nhau về tính chất và tác dụng của chúng.
• Toàn bộ phổ sóng điện từ, từ sóng dài nhất (hàng chục km) đến sóng ngắn nhất (cỡ 10−12  ÷10−15m) đã được khám phá và sử dụng.