Những điều bí ẩn trong tập tính di cư của các loài chim
Câu 1: Chỉ ra những đặc điểm của văn bản thông tin giải thích một hiện tượng tự nhiên được thể hiện trong văn bản trên.
- Cấu trúc của văn bản:
- Phần mở đầu: Hàng trăm tỉ con chim di cư mỗi năm… như một phép lạ của cuộc sống. → Giới thiệu khái quát về hiện tượng tự nhiên sẽ lí giải.
- Phần nội dung: Vì sao chim di cư? … mỗi chiếc bay sau có thể tiết kiệm tối đa 18% lượng nhiên liệu → Giải thích những điều bí ẩn trong tập tính di cư của các loài chim.
- Cách sử dụng từ ngữ:
- Các từ thuộc chuyên ngành sinh học: di cư, sinh sản, di truyền, tập tính
- Động từ/ cụm động từ miêu tả hoạt động hoặc trạng thái: bay, di cư, trú đông,...
Câu 2: Văn bản đã trình bày (những) thông tin cơ bản nào? Các chi tiết trong văn bản đã góp phần hỗ trợ thể hiện (những) thông tin cơ bản ấy ra sao? Hãy lí giải.
(1) Nguyên nhân vì sao chim di cư.
- Đề mục: Vì sao chim di cư?
- Chi tiết về trường hợp di cư của loài Én-sân mơ-rơ-lít → phản bác quan điểm chim di cư để tránh cái lạnh giá của mùa đông.
- Chi tiết về nguồn gốc bắt đầu sự di cư của loài chim từ thời kì băng hà 10000 năm trước Công nguyên → kết luận sự xói mòn và đóng băng định kì của sông băng đã khiến các loài chim hình thành một bản năng di truyền thường xuyên từ thế hệ này sang thế hệ khác.
- Chi tiết về ý tưởng nghiên cứu của hai nhà khoa học W.E-lít-xơ Bon và Coóc-nây Con-quây → Kết luận chim di cư vì tình trạng thiếu lương thực xảy ra ở một số khu vực trong thời tiết lạnh.
(2) Nguyên nhân vì sao đàn chim di cư lại bay theo đội hình chữ V.
- Đề mục: Tại sao đàn chim di cư lại bay theo đội hình chữ V?
- Hình ảnh minh họa.
- Chi tiết về thực nghiệm của các nhà khoa học Anh trên mười bốn con cò đen đầu hói và chi tiết kết quả nghiên cứu năm 2001 ở những con bồ nông trắng → giải thích cơ chế vận hành đội hình bay chữ V của đàn chim di cư: giúp đàn chim hạn chế việc hao tổn sức lực trong suốt thời gian bay.
- Chi tiết nghiên cứu từ những năm 1970 cho thấy khi bay thành đàn, chim có thể bay nhanh hơn khi bay đơn độc.
- Chi tiết giải thích cách bay theo đội hình chữ V giúp đàn chim giữ liên lạc tốt hơn.
→ Các chi tiết của văn bản ở cả phương diện hình thức và nội dung đều cùng tập trung, hướng đến việc biểu đạt, làm nổi bật thông tin cơ bản của văn bản.
Câu 3: Tìm thông tin cơ bản và thông tin chi tiết của đoạn văn sau: “Én-sân mơ-rơ-lít là một loài chim vô cùng kì lạ của chúng giống loài chim sẻ… trên khắp Bắc Thái Bình Dương”. Vai trò của những thông tin chi tiết trong văn bản trên là gì?
- Thông tin cơ bản: Giới thiệu về loài chim Én-sân mơ-rơ-lít.
- Thông tin chi tiết: Giới thiệu và miêu tả chi tiết về ngoại hình (mỏ, cánh, chân, dáng đứng), khu vực và quá trình di cư của loài chim Én-sân mơ-rơ-lít.
⇒ Vai trò của những thông tin chi tiết trong văn bản: cung cấp thông tin cụ thể, giúp cho người đọc, người nghe hiểu được rõ nét hơn về loài chim Én-sân mơ-rơ-lít: ngoại hình (mỏ, cánh, chân, dáng đứng), khu vực và quá trình di cư của loài chim này.
Câu 4: Xác định cách trình bày thông tin của đoạn trích:
“Hằng năm cứ vào mùa đông, nhiều loài chim lại kéo nhau bay về phương nam để tránh rét và tìm kiếm thêm thức ăn… mỗi chiếc bay sau có thể tiết kiệm tối đa 18% lượng nhiên liệu”.
Dựa vào đâu em có thể xác định như vậy?
- Cách trình bày thông tin của đoạn trích: Giải thích nguyên nhân vì sao loài chim lại di cư theo đội hình bay chữ V:
- Diễn giải mục đích chính của việc bay theo đội hình chữ V.
- Lợi ích của việc bay theo đội hình chữ V.
- Dựa vào số liệu và kết quả nghiên cứu trong văn bản để xác định.
Câu 5: Tìm phương tiện phi ngôn ngữ được sử dụng trong văn bản và cho biết tác dụng của chúng.
- Hình ảnh: Minh họa trực quan cho nội dung trình bày của văn bản, hỗ trợ người đọc tiếp nhận văn bản tốt hơn.
