Sự điều hòa và phối hợp hoạt động của các tuyến nội tiết

I. Điều hòa hoạt động của các tuyến nội tiết

1. Liên hệ giữa các tuyến nội tiết trong cơ thể

- Các tuyến nội tiết trong cơ thể đều chịu sự tác động của hoocmôn do tuyến yên tiết ra.

- Các tuyến nội tiết không chỉ chịu sự ảnh hưởng của tuyến yên mà ngược lại, hoạt động của tuyến yên cũng được tăng cường hoặc kìm hãm dưới sự chi phối của hoocmôn do các tuyến này tiết ra.

2. Ví dụ

* Điều hòa hoạt động của tuyến giáp

- Thùy trước tuyến yên tiết TSH kích thích tuyến giáp tiết hoocmôn tiroxin

- Khi hàm lượng tiroxin quá cao tác động lên vùng dưới đồi ức chế thùy trước tuyến yên, hoặc tác động trực tiếp lên thùy trước tuyến yên → ức chế tuyến yên tiết TSH → tuyến giáp giảm tiết tiroxin → hàm lượng tiroxin trở về trạng thái cân bằng.

* Điều hòa của vỏ tuyến thượng thận

- Thùy trước tuyến yên tiết hoocmôn ACTH kích thích vỏ trên tuyến trên thận tiết hoocmôn cooctizon điều hòa lượng K+ và Na+ trong máu.

- Khi hàm lượng cooctizon trong máu quá cao sẽ theo máu tác động lên vùng dưới đồi → tiết chất kìm hãm thùy trước tuyến yên tiết hoocmôn ACTH, hoặc tác động trực tiếp thùy trước tuyến yên → giảm tiết hoocmôn ACTH → vỏ tuyến trên thận giảm tiết cooctizon → hàm lượng được cân bằng.

* Kết luận: tuyến yên tiết các hoocmôn điều khiển hoạt động của các tuyến nội tiết. Ngược lại, các tuyến nội tiết cũng tiết hoocmôn chi phối hoạt động của tuyến yên (kích thích hoặc kìm hãm). Đó là cơ chế điều hòa của các tuyến nội tiết nhờ các thông tin ngược.

II. Sự phối hợp hoạt động của các tuyến nội tiết

- Sự điều hoà và phối hợp hoạt động của các tuyến nội tiết có tác dụng duy trì tính ổn định của mồi trường bên trong đảm bảo cho các quá trình sinh lí diễn ra bình thường, là nhờ các thông tin ngược (trong cơ chế tự diều hoà).

- Ngoài sự kết hợp của các tế bào của đảo tụy trong tuyến tụy đế giúp làm ổn định lượng đường trong máu còn có sự kết hợp hoạt động của các tuyến nội tiết khác.

Ví dụ: khi lượng đường trong máu giảm còn có sự phối hợp của tuyến trên thận.

Sơ đồ thể hiện sự phối hợp hoạt động của các tuyến nội tiết khi lượng đường huyết giảm