Cách mạng tháng Mười Nga và cuộc đấu tranh bảo vệ cách mạng (1917 - 1921)

I. Hai cuộc cách mạng ở nước Nga năm 1917

1. Tình hình nước Nga trước cách mạng

- Về chính trị: Đầu thế kỉ XX, Nga vẫn là một nước quân chủ chuyên chế, đứng đầu là Nga hoàng.

• Năm 1914 Nga Hoàng Ni-cô-lai II đẩy nhân dân vào cuộc chiến tranh đế quốc, gây nên những hậu quả nghiêm trọng cho đất nước.
• Các tầng lớp nhân dân chịu đựng mọi nỗi khổ.
• Kinh tế lạc hậu, kiệt quệ vì chiến tranh, nạn đói xảy ra ở nhiều nơi, công nghiệp, nông nghiệp đình đốn.

⇒ Phong trào phản đối chiến tranh, đòi lật đổ chế độ Nga Hoàng lan rộng khắp nơi

2. Cách mạng tháng Hai năm 1917

a. Diễn biến

- Ngày 23-2-1917 cách mạng bùng nổ bằng cuộc biểu tình của chín vạn nữ công nhân ở Pê-trô-grat biểu tình.

- Ba ngày sau tổng bãi công được sự hưởng ứng của công nhân.

- Ngày 27-2 do Đảng Bôn sê vích lãnh đạo, công nhân chuyển từ tổng bãi công thành khởi nghĩa vũ trang, binh lính ngả theo Cách mạng, chế độ quân chủ chuyên chế bị lật đổ.

b. Kết quả

- Cách mạng dân chủ tư sản tháng Hai đã lật đổ chế độ Nga Hoàng.

- Hai chính quyền song song tồn tại:

• các Xô viết đại biểu công nhân, nông dân, binh lính (tháng 3/1917 toàn nước Nga có 555 Xô viết)
• Chính phủ lâm thời của giai cấp tư sản.

c. Tính chất

- Cách mạng tháng Hai năm 1917 ở Nga là cuộc cách mạng dân chủ tư sản, lật đổ chế độ Nga Hoàng.

3. Cách mạng tháng 10 năm 1917

- Thời gian: 11-1917.

- Kẻ thù: chính phủ lâm thời tư sản.

- Nhiệm vụ:

• Lật đổ chính phủ lâm thời tư sản.
• Đem chính quyền về tay nhân dân.

- Lãnh đạo: đảng Bônsêvích (Lê-nin).

- Lực lượng: giai cấp vô sản, quần chúng nhân dâ

a. Diễn biến chính của cuộc khởi nghĩa vũ trang ở Pê-trô-grat

- Ngày 7-10-1917 Lê nin bí mật từ Phần Lan về Pê-trô-grat chuẩn bị khởi nghĩa vũ trang giành chính quyền.

- Ngày 24-10 Lê-nin đến điện Xmô-nưi chỉ huy… và chiếm toàn bộ Pê-trô-grat, vây Cung điện mùa đông.

- Ngày 25-10-1917 (7-11) Cung điện mùa đông bị chiếm, chính phủ lâm thời tư sản sụp đổ.

- Ngày 3-11-1918 chính quyền Xô viết giành thắng lợi trên khắp nước Nga rộng lớn.

b. Tính chất của cách mạng Tháng 10

- Cuộc cách mạng vô sản đầu tiên trên thế giới lật đổ chính phủ lâm thời tư sản.

II. Cuộc đấu tranh xây dựng và bảo vệ thành quả cách mạng. Ý nghĩa của cách mạng Tháng 10 Nga năm 1917

1. Xây dựng chính quyền Xô Viết

- Đêm 25-10 tại Đại hội Xô Viết toàn Nga lần II thông qua: Tuyên bố thành lập chính quyền Xô Viết do Lê nin đứng đầu.

- Thông qua 2 sắc lệnh:

• “Sắc lệnh hòa bình”: đáp ứng mong muốn hòa bình,chấm dứt chiến tranh của đại đa số nhân dân lao động.
• “Sắc lệnh ruộng đất”: đem lại hơn 150 triệu ha ruộng đất cho nông dân, đáp ứng nguyện vọng thiết thực cho nông dân.

- Thực hiện:

• Xóa bỏ đẳng cấp xã hội và đặc quyền của giáo hội.
• Thực hiện nam nữ bình quyền, quyền tự quyết của các dân tộc.
• Nhà Nước nắm các ngành kinh tế then chốt.
• Giao cho công nhân kiểm soát, quản lý xí nghiệp nhà máy.

Ký hòa ước Brét-li-tốp với Đức (3-1918) nhằm rút nước Nga ra khỏi chiến tranh thế giới thứ nhất, để có thời gian hòa hoãn củng cố chính quyền, xây dựng quân đội và khôi phục kinh tế

2. Chống thù trong giặc ngoài

- Năm 1919 chính quyền Xô Viết bị 14 nước đế quốc bao vây 4 phía,tình hình rất nghiêm trọng, kiên quyết chống thù trong giặc ngoài.

- Nội dung chính sách Cộng sản thời chiến.

• Quốc hữu hóa toàn bộ xí nghiệp.
• Trưng thu lương thực của nông dân.
• Nhà nước nắm độc quyền quản lý phân phối lương thực, thực phẩm.
• Thi hành chế độ lao động cưỡng bức

- Tác dụng

• Động viên sức người sức của
• Năm 1920 Hồng quân đã đánh tan nội phản và ngoại xâm, bảo vệ và giữ vững Nhà nước Nga Xô Viết

- Nhân dân Xô Viết bảo vệ được thành quả của Cách mạng tháng 10:

• Do sức mạnh và sự ủng hộ của nhân dân.
• Lòng yêu nước dưới chế độ mới được phát huy mạnh mẽ.
• Chính sách cộng sản thời chiến được mang ra thực hiện có hiệu quả.
• Hồng Quân chiến đấu dũng cảm.
• Chỉ huy quân sự tài ba của nhà lãnh đạo Xô Viết.

3. Ý nghĩa lịch sử của cuộc cách mạng tháng 10

a. Đối với nước Nga

- Làm thay đổi hoàn toàn vận mệnh đất nước và số phận hàng triệu con người Nga.

- Đưa những người lao động lên chính quyền, xây dựng chế độ mới – chế độ xã hội chủ nghĩa.

b. Đối với thế giới

- Dẫn đến biến đổi lớn lao trên thế giới.

- Để lại nhiều bài học kinh nghiệm quý báu cho cuộc đấu tranh của giai cấp vô sản, nhân dân lao động và các dân tộc bị áp bức.

- Tạo ra những điếu kiện thuận lợi cho sự phát triển của phong trào cộng sản và công nhân quốc tế, phong trào giải phóng dân tộc ở nhiều nước.