Châu Âu giữa hai cuộc chiến tranh thế giới (1918 - 1939)

I. Châu Âu trong những năm 1918-1929

1. Những nét chung

- Do hậu quả của Chiến tranh thế giới thứ nhất và ảnh hưởng cúa Cách mạng tháng Mười Nga, châu Âu có nhiều biến đổi: 

- Xuất hiện các quốc gia mới từ sự tan vỡ của đế quốc Áo- Hung và bại trận của Đức

- 1918-1923 kinh tế suy sụp, nền thống trị của giai cấp tư sàn không ổn định do cao trào cách mạng bùng nổ.

- 19241929: chính quyền tư sản đẩy lùi cao trào cách mạng, củng cố nền thống trị.

- Từ 1924: sản xuất công nghiệp phát triển nhanh chóng.

2. Cao trào cách mạng 1918-1923. Quốc tế Cộng sản thành lập

a. Cao trào cách mạng 1918-1923

- Nguyên nhân:

• Do hậu quả của chiến tranh thế giới thứ nhất.
• Ảnh hưởng của cách mạng tháng 10 Nga.

- Cách mạng 11-1918 ở Đức:1918 nước Đức bị khủng hoảng do bại trận.

- 9-11-1918 tổng bãi công nổ ra ớ Béc-lin dẫn đến khởi nghĩa vũ trang, Xô viết đại biểu được thành lập.

- Tháng 12-1918 đảng Cộng sản Đức thành lập.

- Kết quả

• Lật đổ nền quân chủ, lập nền cộng hòa tư sản.

- Hạn chế

• Thành quả cách mạng rơi vào tay tư sản.

b. Quốc tế Cộng sản

- Hoàn cảnh:

• Cao trào cách mạng dâng cao.
• Nhiều đảng Cộng sản ra đời ở Đức 1918, Hung-ga-ri 1918, Pháp 1920, Anh 1920, Ý 1921.

- Với những hoạt động tích cực của Lê-nin và Đảng Bôn-sê-vích ngày 2-3-1919 Quốc tế thứ III, Quốc tế Cộng sản thành lập ở Mátxcơva.

• Hoạt động: từ 1919-1943:
• Tiến hành 7 lần đại hội, đề ra đường lối cách mạng đúng đắn cho từng thời kỳ.

- Tại đại hội II (1920) thông qua Luận cương về vấn đề dân tộc và thuộc địa của Lê-nin, Bác Hồ tìm thấy ở đó con đường giải phóng cho dân tộc Việt Nam, theo hướng cách mạng xã hội chủ nghĩa.

- Tại đại hội lần thứ VII (7-1935), Quốc tế cộng sản xác định chủ nghĩa phát xít là kẻ thù chung của nhân dân thế giới, chủ trương thành lập Mặt trận nhân dân ở các nước để chống lại phát xít và nguy cơ chiến tranh.

- 1943 tự giải tán do sự thay đổi của tình hình thế giới

- Công lao

• Thống nhất và phát triển phong trào cách mạng thế giới.

II. Châu Âu trong những năm 1929-1939

1. Cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới 1929-1933 và những hậu quả của nó

a. Nguyên nhân

- Khủng hoảng kinh tế thừa do sản xuất ồ ạt, chạy theo lợi nhuận năm 1924-1929.

- Nền kinh tế các nước tư bản phát triển quá mức.

b. Hậu quả

- Tàn phá nặng nề kinh tế tư bản chủ nghĩa, nhân dân đói khổ, hàng chục triệu người thất nghiệp.

- Nhiều nông dân mất đất do hậu quả nặng nề của cuộc Đại khủng hoảng đã phải chật vật đi làm thuê để kiểm sống

c. Nhận xét

- Sản lượng thép của Liên xô tăng nhanh, của Anh tụt hẳn xuống.

- Điều đó cho thấy khủng hoảng kinh tế thế giới 1929-1933 không ảnh hưởng đến Liên Xô.

- Ngược lại, khủng hoảng kinh tế làm cho các ngành kinh tế của Anh bị đình đốn.

- Các nước tư bản tìm cách thoát khỏi kinh tế bằng 2 cách:

• Anh, Pháp, Mỹ thoát khỏi khủng hoảng bằng chính sách cải cách kinh tế – xã hội.
• Đức - Ý - Nhật phát xít hóa chế độ thống trị và phát động cuộc chiến tranh để chia lại thế giới.

2. Phong trào Mặt trận nhân dân chống chủ nghĩa phát xít và chống chiến tranh 1929-1939

Nguyên nhân

- Nguy cơ xuất hiện chủ nghĩa phát xít, Quốc tế Cộng sản chỉ đạo thành lập Mặt trận nhân dân chống phát xít.

- Chủ nghĩa phát xít thắng lợi ở Đức:

• Để thoát khỏi khủng hoảng kinh tế, Đức phát xít hóa chế độ thống trị.
• Ngày 30-1-1933 đưa Hít-le - lãnh tụ Đức Quốc xã lên nắm chính quyền, biến Đức thành lò lửa chiến tranh.
• Đảng Cộng sản kiên quyết đấu tranh nhưng không thành công.

- Chủ nghĩa phát xít thất bại ở Pháp:

• Ngày 6-2-1934 bọn phát xít “Chữ thập lửa” âm mưu lật đổ chính phủ và lập chế độ phát xít.
• Đảng Cộng sản Pháp kịp thời huy động công nhân, các đảng phái đáng bại lực lượng phát xít.
• Tháng 5-1935 Mặt trận nhân dân chống chủ nghĩa phát xít thành lập bao gồm Đảng công sản, Đảng xã hội và nhiều đảng phái khác.

- Ở Tây ban Nha:

• Tháng 2 năm 1936, mặt trận nhân dân cũng giành được thắng lợi trong tổng tuyển cử
• Chính phủ mặt trận nhân dân được thành lập.