Chiến tranh thế giới thứ hai (1939 - 1945)

I. Nguyên nhân bùng nổ chiến tranh thế giới thứ hai

- Sau cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới 1929-1933, mâu thuẫn về thuộc địa giữa đế quốc gay gắt, dẫn đến hình thành hai khối quân sự đối địch nhau là khối đồng minh Anh - Pháp - Mỹ và phát xít Đức - Ý - Nhật.

- Chính sách thỏa hiệp của Anh - Pháp - Mỹ đã tạo điều kiện để phát xít Đức - Ý - Nhật châm ngòi cho chiến tranh.

- Anh - Pháp - Mỹ muốn gây chiến tranh nên mượn phát xít tiêu diệt Liên Xô vì Liên Xô là kẻ thù cần tiêu diệt.

- Hít-le chiếm Tiệp Khắc (3-1939).

- Trước thái độ nhân nhượng của Anh - Pháp - Mỹ và chưa đủ sức đánh Liên Xô nên Hít-le đánh Châu Âu.

Ngày 1-9-1939 tấn công Ba Lan nên Anh - Pháp tuyên chiến với Đức, chiến tranh thế giới thứ hai bùng nổ.

II. Những diễn biến chính

1. Chiến tranh bùng nổ và lan rộng toàn thế giới (1-9-1939 đến đầu năm 1943)

- Với chiến thuật chớp nhoáng Đức chiếm hầu hết các nước Châu Âu trừ Anh và vài nước trung lập.

• 22-6-1941 Đức tấn công Liên Xô và dần dần tiến sâu vào lạnh thổ Liên Xô.
• 7-12-1941 Nhật tấn công hạm đội Mỹ ở Trân Châu Cảng; chiếm toàn bộ Đông Nam Á và một số đảo ở Thái Bình Dương.
• 9-1940 Ý chiếm Ai Cập, chiến tranh lan rộng ra toàn thế giới
• Tháng 1-1942 Mặt trận Đồng Minh chống phát xít được thành lập.

2. Quân Đồng Minh phản công, chiến tranh kết thúc từ đầu năm 1943 – 8/1945

a. Mặt trận Xô và Đức

• Ngày 2-2-1943: Chiến thắng Xtalingrat, Hồng Quân Liên Xô và liên quân Anh – Mỹ liên tiếp phản công.
• Cuối 1944 toàn bộ Liên Xô được giải phóng và giúp nhân dân Đông Âu truy quét quân Đức.
• 5-1943 Đức - Ý hạ vũ khí ở Bắc Phi.
• 6-6-1944 Mỹ - Anh đổ bộ lên Bắc Pháp.
• 9-5-1945 Đức hàng không điều kiện, chiên tranh kết thúc ở Châu Âu.

b. Châu Á - Thái Bình Dương

- Hồng Quân Liên Xô đánh tan đạo quân Quan Đông của Nhật ở Đông Bắc Trung Quốc.

• Ngày 6-8 và 9-8-1945 Mỹ thả bom nguyên tử xuống Hi-rô-si-ma và Na-ga-da-ki
• Ngày 15-8-1945: Nhật hàng không điều kiện, Chiến tranh thế giới thứ hai kết thúc.

c. Tính chất của chiến tranh

- Là chiến tranh đế quốc, phi nghĩa, khi Liên Xô tham chiến là chiến tranh chính nghĩa, bảo vệ tổ quốc, giải phóng nhân loại.

3. Kết cục của chiến tranh thế giới thứ hai

- Phát xít Đức - Ý - Nhật sụp đổ hoàn toàn. Liên Xô là lực lượng đi đầu, chủ chốt trong việc tiêu diệt chủ nghĩa phát xít.

- Là cuộc chiến lớn nhất, khốc liệt nhất, 60 triệu người chết, 90 triệu người bị thương và tàn tật, thiệt hại vật chất gấp 10 lần chiến tranh thế giới thứ nhất.

- Tình hình thế giới biến đổi căn bản: hệ thống xã hội chủ nghĩa ra đời, phong trào giải phóng dân tộc phát triển.