Trào lưu cải cách Duy Tân ở Việt Nam nửa cuối thế kỉ XIX

I. Tình hình kinh tế xã hội Việt Nam nửa cuối thế kỉ XIX

Vào những năm 60 của thế kỉ XIX:

- Thực dân Pháp ráo riết mở rộng cuộc chiến tranh xâm lược Nam Kì, chuẩn bị tấn công đánh chiếm cả nước ta.

• Chính sách đối nội, đối ngoại của nhà Nguyễn lỗi thời. Bộ máy chính quyền từ trung ương đến địa phương mục rỗng.
• Nông nghiệp, thủ công nghiệp, thương nghiệp đình trệ. Tài chính cạn kiệt, đời sống nhân dân khó khăn.
• Mâu thuẫn dân tộc và mâu thuẫn giai cấp gay gắt.

⇒ Khởi nghĩa nông dân bùng nổ. Các trào lưu cải cách Duy Tân ra đời.

II. Những đề nghị cải cách ở Việt Nam vào nửa cuối thế kỉ XIX

1. Nguyên nhân phải cải cách đất nước

- Do đất nước nguy khốn, xuất phát từ lòng yêu nước, thương dân.

- Muốn đất nước giàu mạnh.

⇒ Một số quan lại, sĩ phu yêu nước thức thời đã mạnh dạn đưa ra những đề nghị, yêu cầu đổi mới công việc nội trị, ngoại giao, kinh tế, văn hóa,... của nhà nước phong kiến

2. Nội dung cải cách

- Năm 1863-1871 Nguyễn Trường Tộ là nhà cải cách lớn của đất nước: 30 bản điều trần về:

• Chấn chỉnh bộ máy quan lại,
• Phát triển công thương nghiệp và tài chính,
• Chỉnh đốn võ bị,
• Mở rộng ngoại giao
• Cải tổ giáo dục.

- Năm 1868:

• Trần Đình Túc và Nguyễn Huy Tế xin mở cửa biển Trà Lý
• Đinh Văn Điền: Xin đẩy mạnh việc khai hoang, khai mỏ, phát triển buôn bán, chấn chỉnh quốc phòng.

- Năm 1872: Viện Thương Bạc xin mở 3 cửa biển miền Bắc, Trung để buôn bán với nước ngoài.

- Năm 1877- 1882: Nguyễn Lộ Trạch dâng hai bản "Thời vụ sách"  lên vua Tự Đức, đề nghị chấn hưng dân khí, khai thông dân trí, bảo vệ đất nước.

III. Kết cục của các đề nghị cải cách

1. Mục đích

Cải cách để canh tân đất nước; muốn đất nước giàu mạnh.

2. Hạn chế

Mang tính chất lẻ tẻ rời rạc.

Chưa xuất phát từ cơ sở bên trong.

Chưa giải quyết mâu thuẫn dân tộc và mâu thuẫn giai cấp

3. Kết quả

Không thực hiện được do triều đình Huế phong kiến bảo thủ, từ chối cải cách.

4. Ý nghĩa

Cải cách bị từ chối nhưng đã phản ánh:

Gây tiếng vang lớn.

Tấn công vào tư tưởng bảo thủ.

Phản ánh trình độ nhận thức của người Việt Nam.

Góp phần chuẩn bị cho sự ra đời của phong trào Duy Tân.

5. Hậu quả của việc triều đình Huế từ chối cải cách là

Xã hội Việt Nam vẫn trong vòng bế tắc của chế độ phong kiến lạc hậu.

Cản trở sự phát triển của kinh tế tư bản chủ nghĩa.

Đất nước lạc hậu, không phát triển.