Phong trào độc lập dân tộc ở châu Á (1918 - 1939)

I. Những nét chung về phong trào độc lập dân tộc ở châu Á. Cách mạng Trung Quốc trong những năm 1919-1939

1. Những nét chung về phong trào độc lập dân tộc ở châu Á

a. Mang nét mới

- Do ảnh hưởng của Cách mạng tháng Mười Nga và sự kết thúc của Chiến tranh thế giới thứ nhất, phong trào giải phóng dân tộc ở châu Á bùng nổ mạnh, lên cao và lan rộng ở Đông Bắc Á, Đông Nam Á, Nam Á, Tây Nam Á.

- Giai cấp công nhân tích cực tham gia đấu tranh giành độc lập và nhiều nước giữ vị trí lãnh đạo.

- Các Đảng Cộng sản lần lượt thành lập ở Trung Quốc, Ấn Độ, In-đô-nê-xi-a, Việt Nam, Mã Lai, Xiêm, Phi-líp-pin và giữ vai trò lãnh đạo cách mạng.

b. Các phong trào tiêu biểu

- Phong trào Ngũ Tứ ở Trung Quốc 4-5-1919

- Cách mạng Mông Cổ thắng, CHND Mông Cổ ra đời.

- Phong trào ở Đông Nam Á lan rộng khắp nơi.

- Ở Ấn Độ bãi công; Đảng Quốc Đại lãnh đạo nhân dân đấu tranh đòi độc lập, tẩy chay hàng hóa Anh

- 1921-1922, Cộng hòa Thổ Nhĩ Kỳ thành lập.

- Cách mạng Việt Nam phát triển mạnh ở cả nước.

2. Trung Quốc trong những năm 1919-1939

a. Phong trào Ngũ Tứ. Sự thành lập Đảng Cộng sản Trung Quốc:

- Phong trào Ngũ Tứ (4-5-1919) của 3000 học sinh yêu nước ở Bắc Kinh biểu tình chống đế quốc và lan rộng ra cả nước.

• Lôi cuốn công nhân, nông dân, trí thức yêu nước tham gia.
• Khẩu hiệu: "Trung Quốc của người Trung Quốc”, “Phế bỏ Hiệp ước 21 điều”, mang tính chất chống đế quốc
• Chủ nghĩa Mác - Lê-nin được truyền bá.
• 7-1921: Đảng Cộng sản Trung Quốc được thành lập.
• Mở đầu cao trào cách mạng chống phong kiến.

- So sánh Cách mạng Tân Hợi và phong trào Ngũ Tứ:

• Cách Mạng Tân Hợi: “đánh đổ Mãn Thanh”, tính chất chống phong kiến.
• “Phong trào Ngũ Tứ”: khẩu hiệu: “Trung Quốc của người Trung Quốc”, “Phế bỏ Hiệp ước 21 điều", mang tính chất chống đế quốc.

b. Hoạt động của Đảng Cộng Sản Trung Quốc

- 1926-1927: Đảng Công sản lãnh đạo chiến tranh cách mạng lật đổ quân phiệt đang chia nhau thống trị Trung Quốc.

- 1927-1937: nội chiến: Đảng Cộng sản lật đổ Quốc Dân Đảng của Tưởng Giới Thạch.

- Tháng 7-1937: Nhật xâm lược Trung Quốc, Quốc – Cộng đình chỉ nội chiến, hợp tác chống Nhật, Trung Quốc bước vào giai đoạn kháng chiến chống Nhật.

II. Phong trào độc lập dân tộc ở Đông Nam Á

1. Tình hình chung của phong trào độc lập dân tộc ở Đông Nam Á

- Đầu thế kỷ XX, Đông Nam Á là thuộc địa của chủ nghĩa thực dân (trừ Thái Lan).

- Sau chiến tranh thế giới thứ nhất phong trào đấu tranh chống đế quốc bùng nổ mạnh do:

- Chính sách khai thác bóc lột của các nước đế quốc sau chiến tranh.

- Ảnh hưởng của Cách mạng tháng Mười Nga.

Nhận xét về phong trào độc lập ở Đông Nam Á:

- Tầng lớp trí thức mới đấu tranh theo hướng dân chủ tư sản.

- Giai cấp vô sản trưởng thành và lãnh đạo phong trào cách mạng.

- Các Đảng Cộng sản thành lập như In đô nê xia (1920); Việt Nam, Mã Lai, Xiêm, Phi-líp-pin 1930 …đã lãnh đạo giai cấp công nhân và nhân dân lao động chống đế quốc … (Xô Viết Nghệ Tĩnh 1930-1931)

- Phong trào dân chủ tư sản đã xuất hiện chính đảng hay phong trào có tổ chức và có ảnh hưởng rộng lớn.

2. Phong trào độc lập dân tộc ở một số nước Đông Nam Á

Diễn ra sôi nổi và liên tục dưới nhiều hình thức:

Tại Đông Dương

• Lào: khởi nghĩa của ông Kẹo và Cam ma đan (1901-1936).
• Cam-pu-chia: 1918-1920-1926 phong trào hướng dân chủ tư sản của A-cha-Hem-chiêu 1930-1935
• Việt Nam: phát triển mạnh nhất là sau khi Đảng Cộng sản thành lập (Xô Viết Nghệ Tĩnh 1930-1931)

Tại In đô nê xia: chống lại Hà Lan:

• Khởi nghĩa bùng nổ ở Gia va, Xu ma tra dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản, sau khi bị đàn áp, quần chúng ngả theo phong trào dân tộc tư sản của Xu-các-nô.
• Năm 1940: kháng chiến chống Nhật.
• Kết quả: chưa giành thắng lợi nhưng có ý nghĩa quyết định.

Lập bảng thống kê: