Chiến tranh thế giới thứ nhất (1914 - 1918)

I. Nguyên nhân dẫn đến chiến tranh

1. Nguyên nhân

- Chủ nghĩa tư bản phát triển theo quy luật không đều làm thay đổi sâu sắc so sánh lực lượng giữa các đế quốc ở cuối XIX đầu XX.

- Sự phân chia thuộc địa giữa các đế quốc cũng không đều. Đế quốc già (Anh, Pháp) nhiều thuộc địa. Đế quốc trẻ (Đức, Mĩ) ít thuộc địa.

Mâu thuẫn giữa các đế quốc về vấn đề thuộc địa nảy sinh và ngày càng gay gắt.

• Mỹ – Tây Ban Nha 1898: Mỹ chiếm Cu ba và Phi líp pin.
• Anh và Bô ơ 1899-1902 → Anh thôn tính 2 nước của người Bô ơ sát nhập vào Nam Phi.
• Nga - Nhật 1904-1905.

- Mâu thuẫn giữa các nước về vấn đề thuộc địa dẫn đến sự hình thành 2 khối quân sự kình địch nhau: Liên minh Đức, Áo - Hung và Hiệp ước Anh - Pháp - Nga.

- Hai khối này ráo riết chạy đua vũ trang, tích cực chuẩn bị chiến tranh, để chia lại thuộc địa, làm bá chủ thế giới.

2. Duyên cớ của chiến tranh

- 28-6-1914 thái tử Áo - Hung bị phần tử khủng bố ở Xéc-bi ám sát

- Nhân cớ đó, Đức, Áo - Hung gây chiến.

II. Những diễn biến chính của chiến sự

Ngày 28-7-1914 Áo - Hung tuyên chiến với Xéc-bi.

1-8 Đức tuyên tuyên chiến Nga

3-8 tuyên chiến với Pháp.

4-8 tuyên chiến với Đức, chiến tranh bùng nổ và nhanh chóng thành chiến tranh thế giới.

1. Giai đọan thứ nhất (1914-1916)

- Lúc đầu Đức tập trung lực lượng ở phía Tây nhằm đánh bại Pháp, Pa ri bị uy hiếp.

- Nhưng ở phía Đông quân Nga tấn công quân Đức cứu nguy cho Pháp, từ năm 1916 cả 2 phe ở thế cầm cự.

- Gọi là chiến tranh thế giới: Chiến tranh lan ra cả thế giới, lôi cuốn 38 nước vào vòng chiến, kéo thuộc địa tham chiến, Pháp mộ 300.000 lính thuộc địa chủ yếu ở Việt Nam.

2. Giai đoạn thứ hai (1917-1918)

- Tháng 2-1917: Cách mạng dân chủ tư sản ở Nga thành công. Chính phủ tư sản lâm thời ở Nga vẫn tiếp tục chiến tranh.

- Tháng 4-1917: Mỹ tham chiến về phe Hiệp ước.

- Ngày 7-11-1917: Cách mạng tháng Mười Nga thắng lợi, Nga rút khỏi chiến tranh.

- Tháng 7-1918: Anh - Pháp phản công.

- Ngày 3-3-1918: Chính phủ Xô viết ký với Đức Hiệp ước Bơ-rét Li-tốp. Nga rút khỏi chiến tranh

- Đầu 1918: Đức tiếp tục tấn công Pháp. Một lần nữa Pa-ri bị uy hiếp

- 7/1918: Mĩ đổ bộ vào châu Âu, chớp thời cơ Anh - Pháp phản công. Đồng minh của Đức đầu hàng: Bungari 29/9, Thổ Nhĩ Kỳ 30/10, Áo - Hung 2/11

- Tháng 9-1918: Anh - Pháp - Mỹ tổng tấn công, đồng minh của Đức đầu hàng.

- Ngày 9-11-1918: cách mạng Đức bùng nổ, lật đổ nền quân chủ.

- Ngày 11-11-1918: Đức hàng không điều kiện, Đức, Áo - Hung thất bại hoàn toàn.

*Tính chất: chiến tranh đế quốc, phi nghĩa, phản động, giành giật thuộc địa.

III. Kết cục của chiến tranh thứ nhất

- Gây thảm họa cho nhân loại: 10 triệu người chết, 20 triệu người bị thương.

- Thành phố làng mạc bị phá hủy; chiến phí 85 tỷ đô la.

- Các nước thắng trận thu lợi lớn, bản đồ thế giới được chia lại.

- Cao trào Cách mạng vô sản phát triển, nhân dân thuộc địa thức tỉnh đó là Cách mạng tháng Mười Nga.