Văn minh Tây Âu thời phục hưng
I. Bối cảnh lịch sử
Bối cảnh lịch sử và tiền đề dẫn đến phong trào Văn hóa Phục hưng
1. Về kinh tế
- Ở Tây Âu thời hậu kì trung đại, quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa dần hình thành. Sự ra đời và phát triển của thành thị thúc đẩy mạnh mẽ kinh tế hàng hoá, mở rộng thị trường.
- Đến thế kỉ XIV- XV, kĩ thuật có nhiều cải tiến, công trường thủ công tư bản chủ nghĩa tập trung, nền sản xuất được mở rộng.
- Các cuộc phát kiến địa lí cũng đã tạo tiền đề để biến đổi sâu sắc kinh tế - xã hội Tây Âu.
2. Về chính trị - xã hội
- Thời kì trung đại, Tây Âu chìm trong đêm trường trung cổ với sự thống trị của thần quyền và vương quyền.
- Giáo hội có những quan niệm, giáo lý chưa phù hợp, trở thành rào cản cho sự phát triển của đời sống kinh tế xã hội. Tầng lớp tư sản ra đời đấu tranh chống lại tư tưởng bảo thủ của Giáo hội và giai cấp phong kiến đang cản trở sự phát triển của xã hội.
- Phong trào Văn hóa Phục hưng bùng nổ là kết quả của sự vận động thay đổi về nhiều mặt trong xã hội Tây Âu.
- Phong trào Văn hóa Phục hưng khởi đầu ở I-ta-li-a vào thế kỉ XIV, sau đó lan rộng ra các nước khác ở Tây Âu cho đến cuối thế kỉ XVI.
II. Thành tựu tiêu biểu
1. Văn học
- Thơ: Thần khúc , Cuộc đời mới của Đan-tê .
- Tiểu thuyết: Mười ngày (G. Bô-ca-xiô), Đôn Ki-hô-tê (M. Xét-van-tét),…
- Kịch: Rô-mê-ô và Giu-li-ét , Hăm-lét , Ô-ten-lô (W. Sếch-xpia)
⇒ Nội dung: truyền bá tư tưởng nhân đạo, ca ngợi tình yêu, sự tự do, vạch trần và đấu tranh chống chế độ phong kiến lạc hậu.
2. Nghệ thuật
- Hội họa:
- Lê-ô-na đơ Vanh-xi với những tuyệt tác như La Giô-công-đơ , Bữa ăn tối cuối cùng , Đức mẹ đồng trinh trong hang đá ,…
- Mi-ken-lăng-giơ với các tác phẩm nổi tiếng như: Thiên chúa sáng thế , Cuộc phán xét cuối cùng ,... tượng Đa-vít , tượng Đức Mẹ sầu bi.
- Ra-pha-en với các tác phẩm như Trường học A-ten , Chúa Ki-tô bị đóng đinh , Khu vườn xinh đẹp ,…
- Thời trung cổ, các người nghệ sĩ chủ yếu miêu tả những gương mặt gầy guộc, má hóp với đôi mắt mở to ngơ ngác như đang chìm đắm vào một thế giới mông lung xa xôi nào đó.
- Thời Phục Hưng, các họa sỹ đã họa nên những bức tranh con người thực với vẻ đẹp thánh thiện, đẹp đẽ bên cạnh hình tượng tôn giáo quen thuộc.
- Kiến trúc: được phục hồi theo trường phái kiến trúc cổ điển với các giáo đường, dinh thự, lâu đài lộng lẫy được xây dựng.
- Nội dung: Hội họa và điêu khắc thường chủ đề tôn giáo nhưng mang tính hiện thực; thể hiện các đường nét trên cơ thể nhân vật hoàn chỉnh, chính xác, cân đối về tỉ lệ.
3. Khoa học, kĩ thuật
Toán học, vật lí, y học
- Nhiều thành tựu toán học, vật lí, y học xuất sắc ra đời như:
- Thuyết hình học giải tích của R. Đề-các-tơ,
- Nghiên cứu về áp suất khí quyển của E. Tô-ri-xe-li;
- Thuật giải phẫu của nhà y học Vê-da-lơ,
- Sự tuần hoàn máu của Ha-vi,…
Thiên văn học
- Thiên văn học có nhiều thành tựu quan trọng, đặt nền móng cho thiên văn học hiện đại.
- Tiêu biểu là:
- N. Cô-péc-ních với thuyết Nhật tâm khẳng định Trái Đất tự quay xung quanh nó và quay xung quanh Mặt Trời;
- G. Bru-nô phát triển thêm với nhận thức Mặt Trời là trung tâm của Thái dương hệ;
- G. Ga-li-lê với thành tựu cải tiến kính thiên văn, cải tiến la bàn, nghiên cứu về chuyển động học,…
Kĩ thuật
- Thời kì này có những tiến bộ trong lĩnh vực dệt, khai khoáng, luyện kim, chế tạo vũ khí, hàng hải,...
- Đặc biệt, sự cải tiến guồng nước đã tác động tới sự phát triển nhiều ngành sản xuất.
4. Triết học, tư tưởng
Triết học
- Các triết gia theo trường phái duy vật công kích triết học kinh viện, chủ nghĩa duy tâm, hướng tới tách triết học ra khỏi thần học. Người mở đầu cho trường phái này là Ph-ran-xít Bây-cơn.
Tư tưởng
- Trào lưu tư tưởng nổi bật là chủ nghĩa nhân văn (humanisme). Tính chất cách mạng của hệ tư tưởng mới thể hiện ở việc lên án, đả kích giai cấp phong kiến, chống các quan điểm phản khoa học; đề cao tự do cá nhân và giá trị chân chính của con người; bày tỏ tinh thần dân tộc,…
- Nội dung tư tưởng của phong trào Văn hóa Phục hưng mang nhiều điểm tiến bộ, thu hút các đại biểu đấu tranh trên nhiều lĩnh vực như văn học, triết học, khoa học,…
III. Ý nghĩa của văn minh thời Phục hưng
- Phong trào Văn hóa Phục hưng kế thừa và phát huy những giá trị nhân bản của các nền văn minh đi trước, đặt nền tảng về văn hoá tinh thần, góp phần biến đổi xã hội, chuẩn bị cho thời kì xác lập và phát triển của chủ nghĩa tư bản thời cận - hiện đại.
- Di sản văn hóa Phục hưng góp thêm vào kho tàng di sản văn minh nhân loại những giá trị to lớn trên nhiều lĩnh vực, đặc biệt là triết học, văn học, nghệ thuật và khoa học tự nhiên, tạo nên bản sắc văn hoá châu Âu đương đại.
