Luyện tập Ester – Lipid CTST

Nhận biết Thông hiểu Vận dụng Vận dụng cao

Bài kiểm tra này bao gồm 20 câu
Điểm số bài kiểm tra: 20 điểm
Xem lại kỹ lý thuyết trước khi làm bài
Chuẩn bị giấy và bút để nháp trước khi bắt đầu

Bắt đầu làm bài

00:00:00

Câu 1: Thông hiểu
Chọn câu phát biểu đúng về chất béo
Chọn câu phát biểu đúng về chất béo:
(1) Chất béo là triester của glycerol với acid béo.
(2) Chất béo rắn thường không tan trong nước và nặng hơn nước.
(3) Dầu thực vật là một loại chất béo trong đó có chứa chủ yếu các gốc acid béo không no.
(4) Các loại dầu thực vật và dầu bôi trơn đều không tan trong nước nhưng tan trong các dung dịch acid.
(5) Các chất béo đều tan trong các dung dịch kiềm khi đun nóng.
- A. (1), (3), (5).
- B. (1), (3), (4).
- C. (1), (2), (3), (5).
- D. (1), (2), (3).
Hướng dẫn:
(1) đúng.
(2) sai. Các chất béo đều nhẹ hơn nước.
(3) đúng.
(4) sai. Dầu thực vật là các ester → tan được trong dung dịch acid; dầu bôi trơi là các hydrocarbon chỉ chứa các liên kết cộng hóa trị không phân cực → không tan trong acid.
(5) đúng.
Câu 2: Nhận biết
Xác định chất là ester
Hợp chất ester là
- A. CH₃CH₂Cl.
- B. CH₃CH₂NO₃.
- C. HCOOC₆H₅.
- D. C₂H₅COOH.
Hướng dẫn:
Ester thu được khi thay nhóm OH trong nhóm carboxyl của carboxylic acid bằng nhóm OR'. Trong đó, R' là gốc hydrocarbon.

→ Hợp chất là ester là: HCOOC₆H₅.
Câu 3: Nhận biết
Xác định công thức của muối thu được
Thủy phân tripalmitin ((C₁₅H₃₁COO)₃C₃H₅) trong dung dịch NaOH, thu được muối có công thức là:
- A. C₁₅H₃₁COONa.
- B. CH₃COONa.
- C. HCOONa.
- D. C₁₇H₃₃COONa.
Hướng dẫn:
Thủy phân tripalmitin ((C₁₅H₃₁COO)₃C₃H₅) trong dung dịch NaOH:
(C₁₅H₃₁COO)₃C₃H₅ + 3NaOH $\xrightarrow{\mathrm t^\circ}$ 3C₁₅H₃₁COONa + C₃H₅(OH)₃
Câu 4: Vận dụng
Xác định công thức phân tử của ester
Để xà phòng hóa 17,4 gam một ester no, đơn chức, mạch hở cần dùng vừa đủ 300 ml dung dịch NaOH 0,5 M. Công thức phân tử của ester là
- A. C₃H₆O₂.
- B. C₆H₁₂O₂.
- C. C₅H₁₀O₂.
- D. C₄H₁₀O₂.
Hướng dẫn:
n_NaOH = 0,15 mol
Gọi công thức chung của ester đơn chức là RCOOR'.
RCOOR′ + NaOH → RCOONa + R′OH
mol: 0,15 ← 0,15
$\Rightarrow\;{\mathrm M}_{\mathrm{ester}}=\frac{17,4}{0,15}=116$
Ester no đơn chức mạch hở có công thức phân tử C_nH_2nO₂.
⇒ M_ester = 14n + 32 = 116 ⇒ n = 6
Câu 5: Nhận biết
Phản ứng đặc trưng của chất béo
Phản ứng hóa học đặc trưng của chất béo là
- A. phản ứng trung hòa.
- B. phản ứng oxi hóa.
- C. phản ứng thủy phân.
- D. phản ứng khử.
Hướng dẫn:
Phản ứng hóa học đặc trưng của chất béo là phản ứng thủy phân.
Câu 6: Thông hiểu
Chất béo động vật hầu hết ở thể rắn
Chất béo động vật hầu hết ở thể rắn là do chứa
- A. gốc acid béo.
- B. gốc acid béo no.
- C. gốc acid béo không no
- D. glycerol.
Hướng dẫn:
Chất béo động vật hầu hết ở thể rắn là do chứa gốc acid béo no.
Câu 7: Thông hiểu
Xác định thứ tự giảm dần nhiệt độ sôi
Cho các chất sau: C₂H₅OH (1); CH₃COOH (2); HCOOCH₃ (3). Thứ tự nhiệt độ sôi giảm dần là:
- A. (2); (3); (1).
- B. (2); (1); (3).
- C. (1); (2); (3).
- D. (3); (1); (2).
Hướng dẫn:
Ester không có liên kết hydrogen giữa các phân tử nên có nhiệt độ sôi thấp hơn nhiệt độ sôi của carboxylic acid và alcohol có cùng số nguyên tử carbon hoặc có khối lượng phân tử tương đương.
→ Thứ tự nhiệt độ sôi giảm dần là: (2); (1); (3).
Câu 8: Nhận biết
Lợi ích của acid béo omega-3 và omega-6 đối với sức khỏe
Lợi ích của acid béo omega-3 và omega-6 đối với sức khỏe là
- A. có lợi cho sức khỏe tim mạch, ngăn ngừa các bệnh về tim, động mạch vành.
- B. có lợi cho xương khớp, nâng cao khả năng hấp thụ ion calcium.
- C. tăng khả năng tạo muối của cơ thể, hạn chế bệnh bướu cổ.
- D. nâng cao khả năng tái tạo của mô sụn, giúp xương chắc khỏe.
Hướng dẫn:
Acid béo omega-3 và omega-6 đều có lợi cho sức khỏe tim mạch, ngăn ngừa các bệnh về tim, động mạch vành.
Câu 9: Vận dụng
Xác định khối lượng phân tử của Y
Cho các phản ứng với X, X’, G, Y, Y’, Z là các chất hữu cơ mạch hở:
Chất béo X + 3NaOH → G + Y + 2Z.
X + 2H₂ → X’ (no).
X’ + 3NaOH → Y’ + 2Z + G.
Biết X cấu tạo từ các acid béo trong số các acid béo sau: stearic acid, oleic acid, linoleic acid và palmitic acid.
Khối lượng phân tử của Y là
- A. 302.
- B. 304.
- C. 282.
- D. 280.
Hướng dẫn:
X' no, thủy phân trong môi trường kiềm sinh ra Y' và Z ⇒ Y' và Z no. (1)
Mặt khác, X thủy phân trong môi trường kiềm sinh ra Y và Z. (2)
Trong X có chưa 2 liên kết π (tác dụng với H₂ theo tỉ lệ 1:2).
Từ (1) và (2) ⇒ Y không no, trong công thức phân tử có chứa 2 liên kết π.
⇒ Y là muối của linoleic acid.
Vậy công thức phân tử của Y là C₁₇H₃₁COONa.
Phân tử khối của Y là 302.
Câu 10: Thông hiểu
Xác định công thức cấu tạo thu gọn của C4H6O2
Một ester có công thức phân tử là C₄H₆O₂, khi thủy phân trong môi trường acid thu được dimethyl ketone. Công thức cấu tạo thu gọn của C₄H₆O₂ là
- A. CH₃COOCH=CH₂.
- B. HCOOC(CH₃)=CH₂.
- C. CH₂=CHCOOCH₃.
- D. HCOOCH=CHCH₃.
Hướng dẫn:
Khi thủy phân ester trong môi trường acid, thu được dimethyl ketone → Công thức cấu tạo thu gọn của C₄H₆O₂ là: HCOOC(CH₃)=CH₂.

HCOOC(CH₃)=CH₂ + H₂O $\overset{H^{+},t^{\circ} }{ightleftharpoons}$ HCOOH + CH₃COCH₃
Câu 11: Nhận biết
Công thức chung của ester đơn chức
Công thức chung của ester đơn chức là
- A. RCOOR’.
- B. RCOOH.
- C. RCHO.
- D. RCOR’.
Hướng dẫn:
Công thức chung của ester đơn chức là RCOOR’, trong đó R là gốc hydrocarbon hoặc nguyên tử H, R' là gốc hydrocarbon.
Câu 12: Thông hiểu
Dầu mỡ bị ôi khi để ngoài không khí
Tại sao dầu mỡ bị ôi khi để ngoài không khí?
- A. Do chất béo chứa các liên kết ba kém bền, dễ bị oxi hóa.
- B. Do chất béo chứa ester nên dễ bị chlorine hóa.
- C. Do chất béo có thành phần chính là các acid vô cơ, dễ bị ảnh hưởng bởi nhiệt độ môi trường.
- D. Do chất béo không no bị oxi hóa chậm bởi oxygen.
Hướng dẫn:
Trong dầu mỡ có chứa các phân tử chất béo không no, các liên kết đôi C=C trong các phân tử này bị oxi hóa chậm bởi oxygen trong không khí tạo ra các chất có mùi khó chịu, làm cho dầu mỡ bị ôi.
Câu 13: Vận dụng cao
Xác định công thức cấu tạo của X
Đun nóng a gam một hợp chất hữu cơ X chứa C, H, O mạch không phân nhánh với dung dịch chứa 11,2 gam KOH đến khi phản ứng hoàn toàn thu được dung dịch Y. Để trung hòa hết KOH dư cần 40 ml dung dịch HCl 1 M. Làm bay hơi hỗn hợp sau khi trung hòa thu được 7,36 gam hỗn hợp 2 alcohol đơn chức và 18,34 gam rắn khan. Công thức cấu tạo của X là
- A. CH₃OOCCH₂COOC₂H₅.
- B. CH₃OOCCH₂–CH₂COOC₃H₇.
- C. CH₃OOCCH=CHCOOC₃H₇.
- D. CH₃OOCCH₂COOC₃H₇.
Hướng dẫn:
n_{KOH dư} = 0,04 mol
⇒ n_{KOH p/ứ} = $\frac{11,2}{56}$ – 0,04 = 0,16 (mol)
Sản phẩm thu được 2 alcohol và 2 muối (gồm cả KCl) → ester là 2 chức, tạo từ alcohol đơn chức và acid 2 chức.
n_muối = $\frac12$ .n_{KOH p/ư} = 0,08 (mol)
m_muối = 18,34 – 0,04.74,5 = 15,36 (gam)
Vậy muối có dạng R(COOK)₂.
⇒ M_R(COOK)2 = $\frac{15,36}{0,08}$ = 192
⇒ R = 26 (–C₂H₄–)
n_alcohol = n_{KOH p/ứ} = 0,16 mol ⇒ $\overline{\mathrm M}$ _alcohol = $\frac{7,36}{0,16}$ = 46
⇒ Alcohol chứa CH₃OH.
Xét 4 đáp án, thấy CH₃OOC(CH₂)₂COOC₃H₇ thỏa mãn.
Câu 14: Vận dụng
Tính khối lượng glycerol thu được
Đun nóng chất béo cần vừa đủ 40 kg dung dịch NaOH 15%, giả sử phản ứng xảy ra hoàn toàn. Khối lượng (kg) glycerol thu được là
- A. 4,60.
- B. 9,20.
- C. 6,97.
- D. 13,8.
Hướng dẫn:
m_NaOH = 40.15% = 6 (g) ⇒ n_NaOH = $\frac6{40}$ = 0,15 (mol)
n_C3H5(OH)3 = $\frac13$ .n_NaOH = 0,05 (mol)
⇒ m_C3H5(OH)3 = 0,05.92 = 4,6 (g)
Câu 15: Nhận biết
Xác định tên gọi của ester HCOOCH3
Tên gọi của ester HCOOCH₃ là
- A. ethyl acetate.
- B. methyl formate.
- C. methyl acetate.
- D. ethyl formate.
Hướng dẫn:
Tên gọi của ester HCOOCH₃ là methyl formate.
Câu 16: Nhận biết
Hai chất tạo nên ester CH3COOC2H5
Ester CH₃COOC₂H₅ được điều chế trực tiếp từ phản ứng giữa hai chất nào sau đây?
- A. CH₃COOH và C₂H₅OH.
- B. CH₃COOH và CH₃OH.
- C. HCOOH và C₃H₇OH.
- D. C₂H₅COOH và CH₃OH.
Hướng dẫn:
Ester CH₃COOC₂H₅ được điều chế trực tiếp từ phản ứng giữa: CH₃COOH và C₂H₅OH.

CH₃COOH + C₂H₅OH $\overset{H^{+}, t^{\circ} }{ightleftharpoons}$ CH₃COOC₂H₅ + H₂O
Câu 17: Thông hiểu
Tìm phát biểu đúng
Phát nào sau đây là đúng?
- A. Methyl acrylate là ester được sử dụng để điều chế thủy tinh hữu cơ.
- B. Ethyl butyrate là ester có mùi thơm của chuối chín.
- C. Triolein ở điều kiện thường là chất béo lỏng, không tan trong nước.
- D. Thủy phân chất béo trong môi trường acid là phản ứng một chiều.
Hướng dẫn:
- Thủy phân chất béo trong môi trường acid là phản ứng thuận nghịch (hai chiều).

- Triolein ở điều kiện thường là chất béo lỏng, không tan trong nước.

- Ethyl butyrate là ester có mùi thơm của dứa, còn isoamyl acetate mới là ester có mùi thơm của chuối chín.

- Methyl methacrylate mới là ester được sử dụng để điều chế thủy tinh hữu cơ.
Câu 18: Thông hiểu
Tính số đồng phân ester mạch hở của C4H6O2
Ứng với công thức phân tử C₄H₆O₂ có số đồng phân cấu tạo ester mạch hở là
- A. 6.
- B. 4.
- C. 3.
- D. 5.
Hướng dẫn:
Ester C₄H₆O₂không no, có chứa liên kết đôi C=C, đơn chức, mạch hở. Các đồng phân ester mạch hở của C₄H₆O₂ là:

HCOOCH=CH–CH₃

HCOOCH₂CH=CH₂

HCOOC(CH₃)=CH₂

CH₃COOCH=CH₂

CH₂=CHCOOCH₃
Câu 19: Vận dụng
Tính khối lượng isoamyl alcohol và khối lượng acetic acid cần dùng
Khi đi qua các nơi phun sơn thường ngửi thấy mùi gần giống mùi dầu chuối. Dầu chuối có tên gọi hóa học là isoamyl acetate được điều chế bằng cách đun nóng hỗn hợp gồm acetic acid, isoamyl alcohol (CH₃)₂CHCH₂CH₂OH và H₂SO₄ đặc. Tính khối lượng isoamyl alcohol và khối lượng của acetic acid cần dùng để điều chế 195 gam dầu chuối trên, biết hiệu suất của quá trình đạt 68%.
- A. 192,72 gam và 132,35 gam.
- B. 195,60 gam và 129,08 gam.
- C. 190,98 gam và 130, 25 gam.
- D. 194,12 gam và 132,35 gam.
Hướng dẫn:
n_{isoamyl acetate} = $\frac{195}{130}$ = 1,5 (mol)
Phương trình phản ứng:
CH₃COOH + (CH₃)₂CHCH₂CH₂OH $\overset{H_{2}SO_{4}đ, t^{\circ} }{ightleftharpoons}$ CH₃COOCHCH₂CH₂(CH₃)₂ + H₂O
m_CH3COOH cần dùng = $\frac{1,5.60}{68\%}$ = 132,35 (g)
m_{isoamyl alcohol} = $\frac{1,5.88}{68\%}$ = 194,12 (g)
Câu 20: Nhận biết
Xác định vai trò của chất béo
Chất béo có vai trò
- A. cung cấp acid cho dịch dạ dày.
- B. thủy phân alkane có trong cơ thể.
- C. là nguồn cung cấp và dự trữ năng lượng.
- D. cung cấp dung dịch muối có lợi cho sức khỏe.
Hướng dẫn:
Chất béo là thức ăn quan trọng của con người. Trong cơ thể người, chất béo bị oxi hóa thành CO₂ và H₂O, giải phóng năng lượng cho cơ thể. Chất béo dư thừa được tích lũy vào các mô mỡ. Do đó, trong cơ thể chất béo là nguồn cung cấp và dự trữ năng lượng.