Bài ca phong cảnh Hương Sơn

I. Tìm hiểu chung

1. Tác giả

- Chu Mạnh Trinh (1862 - 1905) tự Cán Thần, hiệu Trúc Vân, người làng Phú Thị, tổng Mễ Sở, huyện Đông Yên, phủ Khoái Châu (nay thuộc huyện Văn Giang, tỉnh Hưng Yên).

- Ông đỗ tiến sĩ năm 1892, là một người tài hoa không chỉ có tài làm thơ Nôm mà còn có tài về kiến trúc.

- Ông từng tham gia trùng tu chùa Thiên Trù trong quần thể Hương Sơn.

2. Tác phẩm

a. Hoàn cảnh sáng tác

- Hương Sơn là một quần thể thắng cảnh và kiến trúc nổi tiếng ở huyện Mỹ Đức, tỉnh Hà Tây.

- Bài hát nói có thể được sáng tác khi ông tham gia trùng tu chùa Thiên Trù trong quần thể Hương Sơn.

b. Bố cục

Gồm 3 phần:

• Phần 1: Từ đầu đến “Thỏ thẻ rừng mai chim cúng trái”: Khái quát chung về phong cảnh Hương Sơn.
• Phần 2: Tiếp theo đến “Gập ghềnh mấy lối uốn thang mây”. Vẻ đẹp thiên nhiên ở Hương Sơn.
• Phần 3: Còn lại. Tâm trạng của nhà thơ trước vẻ đẹp của Hương Sơn.

II. Trả lời câu hỏi

Câu 1: Mở đầu bài thơ Bài ca phong cảnh Hương Sơn là câu thơ “ Bầu trời cảnh Bụt”. Anh (chị) hiểu câu thơ này như thế nào? Câu này gợi cảm hứng gì cho cả bài hát nói? Không khí tâm linh của cảnh Hương Sơn được thể hiện ở những câu thơ nào?

- Bầu trời cảnh Bụt: Cái nhìn bao quát về cảnh Hương Sơn. Cảnh thiên nhiên hài hòa trong không khí tâm linh hư ảo.

- Câu thơ là một lời giới thiệu, gợi mở ra trước mắt người đọc về một miền non nước hữu tình, mang không khí tâm linh thành kính.

- Không khí tâm linh của cảnh Hương Sơn được thể hiện ở những câu thơ:

Câu 2: Nhà thơ tả cảm giác của khách vãn cảnh Hương Sơn khi nghe tiếng chuông chùa như sau:

Hãy nhận xét về cảm nhận phong cảnh thiên nhiên của người xưa.

Gợi ý:

Khi nghe thấy tiếng chày kinh, con người như c ởi bỏ mọi phiền lụy của trần gian để hoà nhập vào cái không khí linh thiêng nơi chốn Phật. Con người thoát khỏi kiếp trần tục, bước vào một thế giới hoàn toàn khác. Cách cảm nhận thiên nhiên của người xưa vô cùng tinh tế. Khi con người chìm đắm trong thế giới thanh tịnh, tâm hồn cũng trở nên tĩnh tại lạ thường.

Câu 3: Phân tích nghệ thuật tả cảnh của tác giả, đặc biệt chú ý đến tả màu sắc, không gian, âm thanh.

- Không gian:

• Từ xa đến gần, từ bao quát đến cụ thể.
• Không gian nhiều tầng, cao thấp trập trùng.

- Âm thanh: thỏ thẻ (tiếng chim), thoảng (tiếng chày kinh)... Cho thấy sự thanh tịnh, thiêng liêng.

- Tả màu sắc:

• Đá ngũ sắc long lanh như gấm dệt
• Trong hang lồng bóng trăng (Thăm thẳm một hang lồng bóng nguyệt).
• Đường lên Hương Sơn gập ghềnh, uốn lượn, có mây phủ như thang mây...

⇒ Cho thấy vẻ đẹp mĩ lệ của cảnh vật.