Chương trình địa phương: Phần Văn

Soạn bài

Hướng dẫn chuẩn bị bài:

Câu 1. Tìm đọc các sách, báo, tạp chí văn nghệ địa phương để nắm được những tác giả người địa phương và những tác phẩm viết về địa phương (tỉnh, thành phố quê em hay nơi em đang sinh sống).

- Học sinh tự tìm hiểu để thống kê lại các tác giả, tác phẩm của địa phương mình.

- Gợi ý:

Một số tác giả tiêu biểu ở Hà Nội:

1. Thế Lữ (1907 - 1989)

- Sinh ra tại ấp Thái Hà, Hà Nội. Quê cha ông ở làng Phù Đổng, huyện Tiên Du (nay là Phù Đổng, Gia Lâm, Hà Nội), quê mẹ ở Nam Định.

- Là một trong những nhà thơ nổi tiếng của phong trào Thơ Mới.

2. Nguyễn Tuân (1910 - 1987)

- Sinh ra ở phố Hàng Bạc (Hà Nội) , quê ở thôn Thượng Đình, xã Nhân Mục (tên nôm là làng Mọc), nay thuộc phường Nhân Chính quận Thanh Xuân (Hà Nội).

- Tác phẩm viết về Hà Nội: Hà Nội ta đánh Mỹ giỏi (tập tùy bút, 1972)

3. Nguyễn Huy Tưởng (1912 - 1960)

- Sinh ra trong một gia đình Nho giáo ở làng Dục Tú thuộc xã Dục Tú, huyện Đông Anh, Hà Nội.

- Ông là một nhà văn, nhà viết kịch nổi tiếng của Việt Nam.

- Tác phẩm về Hà Nội: Sống mãi với thủ đô (tiểu thuyết, 1960)

4. Nguyễn Đình Thi (1924 - 2003)

- Sinh ra ở Luông Pra Băng (Lào). Tuy nhiên, nguyên quán của ông là ở làng Vũ Thạch, hiện nay là phố Bà Triệu thuộc địa phận phường Tràng Tiền, Hoàn Kiếm, Hà Nội.

- Là một nhà văn, nhà thơ, nhà phê bình và họa sĩ nổi tiếng của Việt Nam.

5. Tô Hoài (1920 - 2014)

- Là một nhà văn nổi tiếng của Việt Nam với nhiều tác phẩm viết cho thiếu nhi (Dế Mèn phiêu lưu ký).

- Các tác phẩm viết về Hà Nội: Chuyện cũ Hà Nội (ký sự, 2010), Giữ gìn ba mươi sáu phố phường (tạp văn, 2017)

Câu 2. Bổ sung vào bảng thống kê tác giả văn học địa phương mà em đã lập ở lớp 8 bài 14 những tác giả có sáng tác được công bố từ năm 1975 đến nay. Bảng thống kê bao gồm các mục: số thứ tự, họ tên, bút danh, những tác phẩm chính.

Câu 3. Sưu tầm một số tác phẩm hay (thuộc bất kỳ thể loại nào) viết về địa phương mình (kể cả những tác phẩm không phải của người địa phương).

Một số tác phẩm: Một người Hà Nội (Nguyễn Khải), Hà Nội băm mươi sáu phố phường (Thạch Lam), Miếng ngon Hà Nội (Vũ Bằng), Chuyện cũ Hà Nội (Tô Hoài), Phố (Chu Lai)...

Câu 4. Viết một bài văn ngắn giới thiệu và nêu cảm nghĩ của em về một trong những tác phẩm viết về địa phương mà em sưu tầm được hoặc viết một bài văn hay bài thơ về địa phương mình.

Truyện ngắn “Một người Hà Nội” của nhà văn Nguyễn Khải được sáng tác năm 1990. Truyện đã phát hiện ra vẻ đẹp trong chiều sâu tâm hồn, tính cách của con người Việt Nam qua nhiều biến động cũng như thăng trầm của lịch sử.

Nếu đọc tác phẩm “Một người Hà Nội” của nhà văn Nguyễn Khải, chắc hẳn độc giả sẽ cảm thấy ấn tượng với hình ảnh cô Hiền. Đó là nhân vật trung tâm của truyện - một người Hà Nội bình thường. Cũng như những người Hà Nội bình, cô đã cùng với Hà Nội, cùng với đất nước trải qua những biến động, thăng trầm trong lịch sử. Nhưng điều đáng trân trọng là cô vẫn giữ được cốt cách Hà Nội, cái bản lĩnh văn hoá của người Hà Nội. Cô Hiền sống thẳng thắn, chân thành, không giấu giếm quan điểm, thái độ riêng của mình với mọi hiện tượng xung quanh.

Thời trẻ, cô Hiền là một người tài hoa, yêu thích văn chương, cô tùng kết bạn với những thanh niên con nhà giàu, nghệ sĩ văn nhân. Nhưng khi lựa chọn chồng, cô vô cùng thực tế khi lựa chọn một ông giáo dạy cấp Tiểu học hiền lành, chăm chỉ. Cô tính toán kỹ lưỡng khi quản lý gia đình, dạy dỗ con cái từ cách ăn nói, đi đứng sao cho thể hiện được nét văn hoá của người Hà Nội.

Hòa bình lập lại ở miền Bắc, cô Hiền nói về niềm vui và cả những cái có phần máy móc, cực đoan của cuộc sống xung quanh: “vui hơi nhiều, nói cũng hơi nhiều, theo cô chính phủ can thiệp vào nhiều việc của dân quá”. Cô tính toán mọi việc trước sau rất khôn khéo và đã tính là làm, đã làm là không để ý đến những đàm tiếu của thiên hạ.

Khi miền Bắc phải đương đầu với chiến tranh phá hoại bằng không quân của Mỹ. Cô Hiền dạy con cách sống “biết tự trọng, biết xấu hổ”, biết sống đúng với bản chất người Hà Nội. Đó cũng là lý do vì sao cô sẵn sàng cho con trai ra trận: “Tao đau đớn mà bằng lòng, vì tao không muốn nó sống bám vào sự hi sinh của bạn. Nó dám đi cũng là biết tự trọng”.

Sau chiến thắng mùa xuân 1975, đất nước trong thời kỳ đổi mới, giữa không khí xô bồ của thời kinh tế thị trường, cô Hiền vẫn là “một người Hà nội của hôm nay, thuần tuý Hà Nội, không pha trộn”. Từ chuyện cô suy nghĩ về cây si cổ thụ ở đền Ngọc Sơn, cô Hiền nói về niềm tin vào cuộc sống ngày càng tốt đẹp hơn.

Thông qua tác phẩm này, Nguyễn Khải muốn ca ngợi nét đẹp về phẩm chất của những người Hà Nội. Cũng như cách họ ứng xử với một chế độ mới. Bên cạnh đó còn mở ra không gian nghệ thuật cổ kính, mảnh đất Kinh Kỳ, nghìn năm văn hiến đã trải qua cùng những thay đổi của thời đại. Có thể nói đây là một trong những tác phẩm hay nhất viết về con người cũng như mảnh đất Hà Nội mà em đã từng đọc.