Phép phân tích và tổng hợp

Soạn bài Mẫu 1

I. Tìm hiểu phép lập luận phân tích và tổng hợp

Đọc văn bản “Trang phục” trong SGK và trả lời câu hỏi:

a. Ở đoạn mở đầu, tác giả nêu ra một loạt dẫn chứng về cách ăn mặc nhằm nói lên điều gì? Hai luận điểm chính trong văn bản là gì? Tác giả dùng phép lập luận nào để rút ra luận điểm đó?

b. Sau khi đã nêu ra một số biểu hiện của những “quy tắc ngầm” về trang phục, bài viết đã dùng phép lập luận gì để chốt lại vấn đề? Phép lập luận này thường được đặc ở vị trí nào trong bài văn?

Tác giả nêu ra các dẫn chứng về ăn mặc nhằm gợi ra vấn đề về tính chỉnh tề, đồng bộ, thích hợp trong sử dụng trang phục.

Gợi ý:

a. Ở đoạn đầu, các dẫn chứng về cách ăn mặc để từ đó đưa ra nhận xét về vấn đề ăn mặc chỉnh tề.

- Hai luận điểm chính:

• Ăn mặc phù hợp với hoàn cảnh.
• Ăn mặc phù hợp với đạo đức và hài hòa với môi trường sống.

- Tác giả dùng phép phân tích để rút ra hai luận điểm.

b. 

- Từ việc phân tích những biểu hiện cụ thể của những “quy tắc ngầm” trong ăn mặc, tác giả đã kết lại vấn đề bằng phương thức lập luận tổng hợp: “Thế mới biết, trang phục hợp văn hoá, hợp đạo đức, hợp môi trường mới là trang phục đẹp”.

- Phần lập luận tổng hợp thường được đặt ở cuối đoạn hoặc cuối bài.

II. Luyện tập

Tìm hiểu kĩ năng phân tích trong văn bản “Bàn về đọc sách” của Chu Quang Tiềm.

1. Tác giả đã phân tích như thế nào để làm sáng tỏ luận điểm: “Học vấn không chỉ là chuyện đọc sách, nhưng đọc sách vẫn là một con đường quan trọng của học vấn”?

- Nêu ra luận điểm cơ bản: Học vấn là của nhân loại. Sách là nơi ghi chép và lưu truyền học vấn, kho báu di sản tinh thần của nhân loại.

- Giải thiết:

• Muốn tiến lên phía trước phải đọc sách để chiếm lĩnh thành tựu nhân loại đã đạt trong quá khứ.
• Không đọc sách là xóa bỏ thành tựu nhân loại đã đạt được trong quá khứ, sẽ lùi điểm xuất phát hàng nghìn năm.

⇒ Nêu kết luận: Cần đọc sách, đọc sách là sự chuẩn bị để đi trên con đường học vấn. Kết luận này được trình bày trong đoạn tiếp đó.

2. Tác giả đã phân tích những lí do phải chọn sách để đọc như thế nào?

• Sách nhiều khiến người ta không chuyên sâu, chọn sách mà đọc kĩ, vừa đọc vừa nghiền ngẫm mới có tác dụng.
• Sách nhiều dễ bị lạc hướng. Chọn sách quan trọng, cơ bản để đọc, không cần đọc nhiều.

3. Tác giả phân tích tầm quan trọng của việc đọc sách như thế nào?

- Đọc sách không cần nhiều.

- Quan trọng nhất là chọn cho tinh, đọc cho kĩ.

- Đọc 10 quyển sách không quan trọng bằng đọc kĩ một quyển sách quan trọng.

- Đọc ít mà kĩ sẽ tạo thành nếp suy nghĩ sâu xa, tích lũy dần dần tri thức.

- Đọc sách không phải để trang trí bộ mặt như kẻ trọc phú khoe của. Đó là cách đọc sách tự lừa dối mình, thể hiện phẩm chất tầm thường thấp kém.

- Phải đọc cả hai loại sách: sách thưởng thức và sách chuyên môn. Không nên coi thường sách thường thức vì nó tạo nên nền văn hóa rộng cho chuyên môn sâu. Có như thế, mới có tri thức vững.

4. Qua đó, em hiểu phân tích vai trò có tác dụng như thế nào trong lập luận?

Phân tích vai trò sẽ giúp người đọc hiểu được vấn đề một cách đa chiều nhất, khi người viết trình bày các khía cạnh khác nhau của một vấn đề.

Mẫu 2

I. Tìm hiểu phép lập luận phân tích và tổng hợp

Gợi ý:

1. Các dẫn chứng nhằm rút ra nhận xét về vấn đề ăn mặc chỉnh tề.

- Luận điểm chính:

• Ăn mặc phù hợp với từng công việc, hoàn cảnh.
• Ăn mặc phù hợp với đạo đức, giản dị và hài hòa với môi trường sống.

- Tác giả sử dụng phép phân tích.

2. 

• Bài viết sử dụng phép tổng hợp để chốt lại vấn đề.
• Phép lập luận này thường được đặt ở cuối đoạn hoặc cuối bài.

II. Luyện tập

Tìm hiểu kĩ năng phân tích trong văn bản “Bàn về đọc sách” của Chu Quang Tiềm.

1. Tác giả đã phân tích để làm sáng tỏ luận điểm:

- Tác giả đã nêu ra luận điểm cơ bản: Học vấn là của nhân loại. Sách là nơi ghi chép và lưu truyền học vấn, kho báu di sản tinh thần của nhân loại.

- Chứng minh bằng lí lẽ:

• Muốn tiến lên phía trước phải đọc sách để chiếm lĩnh thành tựu nhân loại đã đạt trong quá khứ.
• Không đọc sách là xóa bỏ thành tựu nhân loại đã đạt được trong quá khứ, sẽ lùi điểm xuất phát hàng nghìn năm.

⇒ Rút ra kết luận: Cần đọc sách, đọc sách là sự chuẩn bị để đi trên con đường học vấn.

2. Tác giả đã phân tích những lí do phải chọn sách để đọc:

• Sách nhiều khiến người ta không chuyên sâu, chọn sách mà đọc kĩ, vừa đọc vừa nghiền ngẫm mới có tác dụng.
• Sách nhiều dễ bị lạc hướng. Chọn sách quan trọng, cơ bản để đọc, không cần đọc nhiều.

3. Tác giả phân tích tầm quan trọng của việc đọc sách:

• Đọc sách không cần nhiều.
• Quan trọng nhất là chọn cho tinh, đọc cho kĩ.
• Đọc 10 quyển sách không quan trọng bằng đọc kĩ một quyển sách quan trọng.
• Đọc ít mà kĩ sẽ tạo thành nếp suy nghĩ sâu xa, tích lũy dần dần tri thức.
• Đọc sách không phải để trang trí bộ mặt như kẻ trọc phú khoe của. Đó là cách đọc sách tự lừa dối mình, thể hiện phẩm chất tầm thường thấp kém.
• Phải đọc cả hai loại sách: sách thưởng thức và sách chuyên môn. Không nên coi thường sách thường thức vì nó tạo nên nền văn hóa rộng cho chuyên môn sâu. Có như thế, mới có tri thức vững.

4. 

Phân tích có vai trò trình bày các khía cạnh khác nhau của một vấn đề, một sự vật.