Quy luật địa đới và quy luật phi địa đới KNTT

Bài học: Quy luật địa đới và quy luật phi địa đới được Khoahoc sưu tầm và tổng hợp các câu hỏi lí thuyết và trắc nghiệm có đáp án đi kèm nằm trong chương trình giảng dạy Địa lí 10 sách kết nối tri thức.

1. Quy luật địa đới

a. Khái niệm

- Là sự thay đổi có quy luật của tất cả các thành phần địa lí và các cảnh quan theo vĩ độ (từ Xích đạo về cực).

- Nguyên nhân: Dạng khối cầu của Trái Đất làm cho tia sáng của Mặt Trời (góc nhập xạ) giảm dần từ Xích đạo về hai cực, do đó lượng bức xạ mặt trời cũng giảm dần theo vĩ độ. Lượng bức xạ mặt trời là nguyên nhân, động lực của các hiện tượng tự nhiên trên Trái Đất. Vì thế lượng bức xạ mặt trời gây ra tính địa đới của các thành phần tự nhiên.

b. Một số biểu hiện của quy luật

- Sự phân bố của các vòng đai nhiệt trên Trái Đất: Sự phân bố nhiệt trên bề mặt Trái Đất phụ thuộc chủ yếu vào bức xạ mặt trời. Lượng bức xạ mặt trời được quy định bởi góc nhập xạ. Góc nhập xạ giảm dần từ Xích đạo về hai cực, đó là nguyên nhân hình thành các vòng đai nhiệt. Các vòng đai nhiệt trên Trái Đất là: vòng đai nóng, vong đai ôn hòa, vòng đai lạnh.

- Sự phân bố các vành đai khí áp và các đới gió trên Trái Đất: Các đai khí áp cao và đai khí áp thấp phân bố xen kẽ đối xứng nhau qua áp thấp xích đạo.

- Các đới khí hậu trên Trái Đất: phân hóa theo vĩ độ, theo đó hình thành nên bảy đới khí hậu từ Xích đạo về hai cực.

- Các đới đất và các đới thực vật trên Trái Đất.

c. Ý nghĩa của quy luật

Tính địa đới của thiên nhiên có tầm quan trọng đặc biệt với sản xuất và đời sống. Do vậy, cần nghiên cứu các biện pháp để thích ứng với điều kiện tự nhiên ở các đới thiên nhiên khác nhau.

2. Quy luật phi địa đới

a. Khái niệm

- Là quy luật phân bố không phụ thuộc vào tính chất phân bố theo địa đới của các thành phần địa lý và cảnh quan.

- Nguyên nhân: Do sự phân chia bề mặt Trái Đất thành lục địa và đại dương và do độ cao địa hình.

b. Biểu hiện của quy luật

Biểu hiện rõ rệt nhất của quy luật này là sự phân hóa địa ô và sự hình thành các vành đai theo độ cao.

• Quy luật địa ô

- Khái niệm: Là sự phân hóa theo kinh độ của các thành phần tự nhiên tùy theo mức độ xa bờ đại dương tới trung tâm lục địa.

- Nguyên nhân: Do ảnh hưởng của biển; ảnh hưởng của địa hình, các dãy núi chạy theo hướng kinh tuyến.

-  Biểu hiện: Thay đổi kiểu thảm thực vật theo kinh độ

• Quy luật đai cao:

- Khái niệm: Là thay đổi có quy luật của các thành phần tự nhiên và cảnh quan theo độ cao.

- Nguyên nhân: Do sự giảm nhiệt độ theo độ cao cùng với sự thay đổi lượng mưa và độ ẩm kéo theo sự thay đổi của các thành phần khác.

- Biểu hiện: Sự phân bố của các vành đai đất, thực vật theo độ cao.

c. Ý nghĩa

- Tác động đến thành phần nhiệt ẩm, quyết định tới thành phần khoáng chất của đất, nước, chất hữu cơ…

- Làm cho các đới thiên nhiên đa dạng, phong phú, tạo ra nhiều lợi thế cho phát triển kinh tế – xã hội, đặc biệt trong sản xuất nông nghiệp.