Cơ cấu, vai trò và đặc điểm công nghiệp, các nhân tố ảnh hưởng tới phát triển và phân bố công nghiệp CTST

I. Cơ cấu, vai trò và đặc điểm ngành công nghiệp

1. Cơ cấu

Cơ cấu ngành công nghiệp thể hiện ở tỉ trọng giá trị sản xuất của từng ngành (nhóm ngành) trong toàn bộ hệ thống các ngành công nghiệp.

Phân loại

Theo tính chất tác động đến đối tượng lao động: Công nghiệp khai thác và công nghiệp chế biến.

Theo công dụng kinh tế của sản phẩm: Công nghiệp sản xuất tư liệu sản xuất và công nghiệp sản xuất vật phẩm tiêu dùng.

2. Vai trò

• Công nghiệp có vai trò quan trọng đối với nền kinh tế.
• Thúc đẩy sự phát triển kinh tế, sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế.
• Cung cấp tư liệu sản xuất, nguyên liệu cho các ngành kinh tế, mặt hàng xuất khẩu.
• Giải quyết việc làm cho người lao động; tăng thu nhập; cải thiện đời sống văn hóa.
• Công nghiệp còn góp phần củng cố an ninh quốc phòng cho đất nước.

3. Đặc điểm

• Sản xuất công nghiệp gắn với máy móc, gồm nhiều công đoạn phức tạp.
• Thay đổi mạnh mẽ cơ cấu ngành và hình thức tổ chức sản xuất công nghiệp.
• Sản xuất công nghiệp có sự tập trung hóa, chuyên môn hóa và hợp tác hóa.
• Ngành công nghiệp ngày càng tham gia mạnh mẽ vào chuỗi giá trị toàn cầu.
• Hiện nay, sản xuất công nghiệp ngày càng chú trọng đến bảo vệ môi trường.

II. Các nhân tố ảnh hưởng tới sự phát triển và phân bố ngành công nghiệp

Vị trí địa lí: nhóm nhân tố này thường ảnh hưởng đến sự lựa chọn và phân bố cơ sở sản xuất công nghiệp, như vị trí tiếp giáp biển, các đầu mối giao thông, các đô thị,...

Điều kiện kinh tế - xã hội: đây là nhóm nhân tố giữ vai trò quyết định.

• Dân cư và nguồn lao động vừa cung cấp nhân lực trong sản xuất, vừa là thị trường tiêu thụ nên ảnh hưởng đến quy mô phát triển và phân bố ngành công nghiệp.
• Cơ sở hạ tầng, cơ sở vật chất - kĩ thuật là nền tảng thúc đẩy sự hợp tác trong sản xuất.
• Tiến bộ KH-CN làm xuất hiện các ngành mới, sự thay đổi trong phân bố công nghiệp.
• Nguồn vốn và thị trường ảnh hưởng đến cơ cấu, quy mô của ngành.
• Chính sách tác động đến xu hướng phát triển, các hình thức tổ chức lãnh thổ, phân bố,... của ngành công nghiệp.

Điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên: nguồn tài nguyên ảnh hưởng đến cơ cấu, quy mô phát triển và phân bố ngành công nghiệp; nguồn nước và quỹ đất tác động đến sự phân bố ngành công nghiệp;...