Lý thuyết Vật lý 10 bài 28 KNTT

Kết luận: Vật có khối lượng và vận tốc càng lớn thì sự truyền chuyển động trong trong tác với các vật khác càng mạnh. Vậy động lượng là đại lượng đặc trưng cho sự truyền chuyển động giữa các vật tương tác với nhau.

Lưu ý:

• Động lượng là một đại lượng vectơ có hướng cùng với hướng của vận tốc.
• Động lượng phụ thuộc vào hệ quy chiếu.
• Vectơ động lượng của nhiều vật bằng tổng các vectơ động lượng của các vật đó.

a. Xung lượng

b. Liên hệ giữa xung lượng của lực và độ biến thiên động lượng

Giả sử có một lực (không đổi) tác dụng lên một vật khối lượng m đang chuyển động với vận tốc . Trong khoảng thời gian tác dụng , vận tốc của vật biến đổi thành nghĩa là vật đã có gia tốc:

Theo định luật II Newton:

Suy ra:    (*)

Về trái của (*) chính là xung lượng của lực trong khoảng thời gian , còn về phải là độ biến thiên động lượng của vật.

Từ (*), ta có thể viết:

c. Dạng tổng quát của định luật II Newton

Ví dụ: Quan sát hình dưới đây.

- Hình a: Khi đèn tín hiệu màu đỏ bật sáng thì xe nào muốn dừng lại cần phải có một lực hãm lớn hơn? Tại sao?

- Hình b: Cầu thủ bóng đá sút phạt 11 m. Thủ môn khó bắt bóng khi bóng bay tới có tốc độ lớn hay nhỏ? Tại sao?

Giải thích

- Hình a: Khi đèn tín hiệu màu đỏ bật sáng thì xe ô tô tải cần phải có một lực hãm lớn hơn xe ô tô con để dừng lại. Ô tô tải có khối lượng lớn hơn nên cần phải có lực hãm lớn hơn để dừng lại so với ô tô con

- Hình b: Vận tốc của quả bóng lớn sẽ khó bắt bóng hơn so với vận tốc của quả bóng nhỏ. Tại vì nếu vận tốc lớn thì quả bóng sẽ bay rất nhanh, thủ môn khó nắm bắt hướng di chuyển của quả bóng.

Ví dụ: Hai vật có khối lượng chuyển động với các vận tốc và . Tìm tổng động lượng (phương, chiều và độ lớn) của hệ trong các trường hợp:

a. và cùng hướng.

b.  và cùng hướng, ngược chiều.

c.   và  vuông góc nhau.

Hướng dẫn giải

a. Động lượng của hệ:

Độ lớn:

b. Động lượng của hệ:

Độ lớn: .

c. Động lượng của hệ:

Độ lớn: .