- Văn bản “Đi san mặt đất” trích Mẹ Trời, Mẹ Đất (Truyện của người Lô Lô)
- Nội dung: Đi san mặt đất cho thấy công lao to lớn của con người trong việc cải tạo thiên nhiên và khát vọng chinh phục thiên nhiên của người xưa.
- Nghệ thuật: Thể thơ năm chữ, ngôn ngữ đơn giản, hình ảnh gần gũi…
Nội dung bao quát của văn bản Đi san mặt đất: Kể lại quá trình loài người đi san mặt đất.
- Nguyên nhân: Bầu trời nhìn chưa phẳng/Mặt đất còn nhấp nhô.
- Công việc do con người cùng làm. Họ kiếm con trâu sừng cong, chọn con trâu sừng dài. Sau đó, họ đẽo cái ách, đục lỗ ách để luồn dây, lấy chão dẻo làm dây cày và thừng dài làm dây bừa để trâu cày bừa san đất. Họ còn tìm hang chuột chũi; tìm cóc, ếch để giúp san mặt đất nhưng chẳng có giống nào đi. Nên con người phải tự làm lấy.
Quá trình tạo lập thế giới trong nhận thức của người Lô Lô xưa còn đơn giản, dựa vào các loài vật có khả năng phi thường. Tuy nhiên, đoạn trích cũng cho thấy họ đã phần nào hiểu được vai trò của con người trong việc cải tạo thiên nhiên để thiên nhiên phục vụ con người.