Đề thi giữa học kì 1 Hóa 10 Cánh diều - Đề 3

Nhận biết Thông hiểu Vận dụng Vận dụng cao

Bài kiểm tra này bao gồm 40 câu
Điểm số bài kiểm tra: 40 điểm
Thời gian làm bài: 50 phút
Xem lại kỹ lý thuyết trước khi làm bài
Chuẩn bị giấy và bút để nháp trước khi bắt đầu

Bắt đầu làm bài

50:00

Câu 1: Vận dụng
Tính số proton và neutron
Nguyên tử của nguyên tố R có tổng số hạt proton, neutron và electron bằng 34; hiệu số hạt neutron và electron bằng 1. Vậy số proton và neutron của R lần lượt là:
- A. 13,12.
- B. 12,11.
- C. 12,13.
- D. 11,12.
Hướng dẫn:
Gọi số hạt proton, neutron và electron lần lượt là p, n và e.
Theo bài ta có hệ:
$\left\{\begin{array}{l}\mathrm p\;=\;\mathrm e\;\\\mathrm p\;+\;\mathrm e\;+\;\mathrm n\;=34\\\mathrm n-\mathrm e=\;1\end{array}ight.$ $\Rightarrow\left\{\begin{array}{l}\mathrm p\;=11\\\mathrm e\;=\;11\\\mathrm n\;=\;12\\\end{array}ight.$
Câu 2: Vận dụng
Xác định nguyên tử X và Y
Nguyên tố X được sử dụng rộng rãi để chống đóng băng và khử băng như một chất bảo quản. Nguyên tố Y là nguyên tố thiết yếu cho các cơ thể sống, đồng thời nó được sử dụng nhiều trong việc sản xuất phân bón. Nguyên tử của nguyên tố X có electron ở mức năng lượng cao nhất là 3p. Nguyên tử nguyên tố Y có một electron ở lớp ngoài cùng là 4s. Nguyên tử X và Y có số electron hơn kém nhau là 3. Nguyên tử X và Y lần lượt là
- A. khí hiếm và kim loại.
- B. phi kim và kim loại.
- C. kim loại và khí hiếm.
- D. kim loại và kim loại.
Hướng dẫn:
- Nguyên tử của nguyên tố Y có một electron ở lớp ngoài cùng 4s nên cấu hình electron nguyên tử Y là: 1s²2s²2p⁶3s²3p⁶4s¹.
Y là kim loại do có 1 electron ở lớp ngoài cùng.
- Nguyên tử X và Y có số electron hơn kém nhau là 3 nên số electron của X là:
19 – 3 = 16.
Cấu hình electron của X: 1s²2s²2p⁶3s²3p⁴. X là phi kim do có 6 electron ở lớp ngoài cùng.
Câu 3: Vận dụng
Xác định kí hiệu hóa học của X và Y
Hợp chất XY₂ phổ biến trong sử dụng để làm cơ chế đánh lửa bằng bánh xe trong các dạng súng cổ. Mỗi phân tử XY₂có tổng các hạt proton, neutron, electron bằng 178; trong đó, số hạt mang điện nhiều hơn số hạt không mang điện là 54, số hạt mang điện của X ít hơn số hạt mang điện của Y là 12. Kí hiệu hóa học của X và Y lần lượt là:
- A. Zn; Cl
- B. Fe; S.
- C. Fe; Cl.
- D. Cu; S.
Hướng dẫn:
Kí hiệu số đơn vị điện tích hạt nhân X, Y lần lượt là Z_X; Z_Y; số neutron (hạt không mang điện) của X và Y lần lượt là N_X và N_Y.
Mỗi phân tử XY₂có tổng các hạt proton, neutron, electron bằng 178 nên:
2Z_X + 4Z_Y + N_X + 2N_Y = 178 (1)
Trong XY₂, số hạt mang điện nhiều hơn số hạt không mang điện là 54 nên:
2Z_X + 4Z_Y – (N_X + 2N_Y) = 54 (2)
Từ (1) và (2) ta có: 2Z_X + 4Z_Y = 116 (3)
Lại có trong XY₂ số hạt mang điện của X ít hơn số hạt mang điện của Y là 12, nên:
2Z_X + 12 = 4Z_Y (4)
Từ (3) và (4) ta có: Z_X = 26; Z_Y = 16.
Vậy X là sắt (iron, Fe); Y là lưu huỳnh (sulfur, S).
Câu 4: Thông hiểu
X là nguyên tố phi kim khi nào
X là nguyên tố phi kim khi có số hiệu nguyên tử
- A. Z_X = 11.
- B. Z_X = 15.
- C. Z_X = 10.
- D. Z_X = 12.
Hướng dẫn:
Z_X = 11 $\Rightarrow$ Cấu hình electron: 1s²2s²2p⁶3s¹ (kim loại).

Z_X = 15 $\Rightarrow$ Cấu hình electron: 1s²2s²2p⁶3s²3p⁵ (phi kim).

Z_X = 12 $\Rightarrow$ Cấu hình electron: 1s²2s²2p⁶3s² (kim loại).

Z_X = 10 $\Rightarrow$ Cấu hình electron: 1s²2s²2p⁶ (khí hiếm).
Câu 5: Nhận biết
Vai trò của hóa học
Những vấn đề về lựa chọn được nhiên liệu phù hợp với từng quá trình sản xuất và đặc biệt là xu hướng sử dụng nhiên liệu sạch, nhiên liệu tái tạo trong tương lai thuộc vai trò của hóa học về
- A. vật liệu.
- B. sản xuất hóa chất.
- C. môi trường.
- D. năng lượng.
Hướng dẫn:
Những vấn đề về lựa chọn được nhiên liệu phù hợp với từng quá trình sản xuất và đặc biệt là xu hướng sử dụng nhiên liệu sạch, nhiên liệu tái tạo trong tương lai thuộc vai trò của hóa học về năng lượng.
Câu 6: Thông hiểu
Cấu hình electron phân lớp ngoài cùng theo AO của nguyên tử S
Cho S (sulfur) có số hiệu nguyên tử là 16. Cấu hình electron phân lớp ngoài cùng theo AO nào của nguyên tử S là đúng
- A.
- B.
- C.
- D.
Hướng dẫn:
S có số hiệu nguyên tử là 16 $\Rightarrow$ Cấu hình electron nguyên tử sulfur là 1s²2s²2p⁶3s²3p⁴.
Cấu hình electron nguyên tử sulfur (Z = 16) theo ô orbital là:
Câu 7: Vận dụng
Xác định vị trí của X trong bảng tuần hoàn
X là nguyên tố p. Tổng số hạt trong nguyên tử của nguyên tố X là 40. Vị trí của X trong bảng tuần hoàn là:
- A. Ô 15, chu kỳ 3, nhóm VA.
- B. Ô 14, chu kỳ 3, nhóm IIA.
- C. Ô 40, chu kỳ 5, nhóm IVB.
- D. Ô 13, chu kỳ 3, nhóm IIIA.
Hướng dẫn:
Theo bài ra ta có: 2Z + N = 40 $\Rightarrow$ N = 40 – 2Z
Theo điều kiện bền của nguyên tử:
Z ≤ N ≤ 1,52.Z $\Rightarrow$ Z ≤ 40 – 2Z ≤ 1,52.Z $\Rightarrow$ 11,36 ≤ Z ≤ 13,33
$\Rightarrow$ Z = 12 hoặc Z = 13
- Với Z = 12 $\Rightarrow$ X có cấu hình e: 1s²2s²2p⁶3s² $\Rightarrow$ loại vì X là nguyên tố p.
- Với Z = 13 $\Rightarrow$ X có cấu hình e: 1s²2s²2p⁶s²3p¹ $\Rightarrow$ X thuộc ô 13, chu kì 3, nhóm IIIA.
Câu 8: Thông hiểu
Phát biểu sai khi nói về nguyên tử sulfur
Nguyên tử sulfur có phân lớp electron ngoài cùng là 3p⁴. Phát biểu nào sau đây là sai khi nói về nguyên tử sulfur?
- A. Trong bảng tuần hoàn sulfur nằm ở chu kì 3.
- B. Lớp ngoài cùng của sulfur có 6 electron.
- C. Sulfur nằm ở nhóm VIA.
- D. Hạt nhân nguyên tử sulfur có 16 electron.
Hướng dẫn:
Trong hạt nhân nguyên tử không có chứa electron.
Câu 9: Thông hiểu
Hạt nhân nguyên tử có số neutron là 81
Hạt nhân nguyên tử nào sau đây có số neutron là 81?
- A. Au.
- B. Ag.
- C. Pb.
- D. Ba.
Hướng dẫn:
Nguyên tử ${}_{82}^{207}\mathrm{Pb}$ có số neutron là N = A – Z = 207 – 82 = 125
Nguyên tử ${}_{56}^{137}\mathrm{Ba}$ có số neutron là N = A – Z = 137 – 56 = 81
Nguyên tử ${}_{47}^{108}\mathrm{Ag}$ có số neutron là N = A – Z = 108 – 47 = 61
Nguyên tử ${}_{79}^{197}\mathrm{Au}$ có số neutron là N = A – Z = 197 – 79 = 118
Vậy hạt nhân của nguyên tử Ba có số hạt neutron là 81.
Câu 10: Vận dụng
Xác định chu kì của nguyên tố R
Oxide cao nhất của một nguyên tố có dạng R₂O₅. Hợp chất khí với hydrogen của nguyên tố này chứa 8,82% hydrogen về khối lượng. Trong bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học, R thuộc chu kì:
- A. 4.
- B. 3.
- C. 5.
- D. 2.
Hướng dẫn:
Qui tắc bát tử: R₂O₅ $\Rightarrow$ RH₃
$\%{\mathrm m}_{\mathrm H}=\frac3{\mathrm R+3}.100\%=8,82\%$
$\Rightarrow$ R = 31 $\Rightarrow$ P (Z = 15): 1s²2s²2p⁶3s²3p³
$\Rightarrow$ R thuộc chu kỳ 3.
Câu 11: Thông hiểu
Tìm nhận định đúng
Nhận định nào sau đây là đúng khi nói về nguyên 3 tử ${}_{13}^{26}\mathrm X$ , ${}_{26}^{55}\mathrm Y$ , ${}_{12}^{26}\mathrm Z$ ?
- A. X và Y thuộc cùng một nguyên tố hóa học.
- B. X và Z có cùng số khối.
- C. X và Z là hai đồng vị của cùng một nguyên tố hóa học.
- D. X và Y có cùng số neutron.
Hướng dẫn:
- X và Z có cùng số khối A = 26.
- Z_X = 13 $eq$ Z_Z = 12 $\Rightarrow$ X và Z không phải là đồng vị của cùng một nguyên tố hóa học.
- Tương tự X và Y không thuộc cùng nguyên tố hóa học.
- n_X = 26 - 13 = 13; n_Z = 26 - 12 = 14 $\Rightarrow$ n_X $eq$ n_Z
Câu 12: Nhận biết
Số thứ tự của ô nguyên tố bằng
Số thứ tự của ô nguyên tố bằng
- A. số neutron.
- B. số electron ở lớp ngoài cùng.
- C. số hiệu nguyên tử.
- D. số khối.
Hướng dẫn:
Số thứ tự của ô nguyên tố bằng số hiệu nguyên tử.
Câu 13: Nhận biết
Đặc điểm chung về cấu hình electron của các nguyên tố trong cùng một nhóm A
Các nguyên tố hóa học trong cùng một nhóm A có đặc điểm nào chung về cấu hình electron nguyên tử?
- A. Số electron hóa trị.
- B. Số lớp electron.
- C. Số electron lớp K.
- D. Số phân lớp electron.
Hướng dẫn:
Các nguyên tố hóa học trong cùng một nhóm A có đặc điểm chung là số electron hóa trị.
Câu 14: Nhận biết
Số electron tối đa chứa trong các phân lớp s, p, d, f
Số electron tối đa chứa trong các phân lớp s, p, d, f lần lượt là?
- A. 2, 6, 8, 18.
- B. 2, 6, 10, 14.
- C. 2, 4, 6, 8.
- D. 2, 8, 18, 32.
Hướng dẫn:
Số electron tối đa chứa trong các phân lớp s, p, d, f lần lượt là 2, 6, 10, 14.
Câu 15: Vận dụng
Xác định cấu hình electron lớp ngoài cùng của X
Nguyên tử nguyên tố X có tổng số hạt (proton, neutron, electron) là 115, trong đó số hạt mang điện nhiều hơn số hạt không mang điện là 25 hạt. Cấu hình electron lớp ngoài cùng của X là
- A. 4s².
- B. 4s²4p⁵.
- C. 3d¹⁰4s¹.
- D. 3s²3p⁵.
Hướng dẫn:
Theo bài ra ta có:

$\left\{\begin{array}{l}\mathrm e\;=\;\mathrm n\\\mathrm e\;+\;\mathrm n\;+\;\mathrm p\;=\;115\\2\mathrm p-\mathrm n=25\end{array}ight.\Rightarrow\left\{\begin{array}{l}\mathrm p=\mathrm e\;=\;35\\\mathrm n\;=\;45\end{array}ight.$

Cấu hình nguyên tử của X là 1s²2s²2p⁶3s²3p⁶3d¹⁰4s²4p⁵
Câu 16: Thông hiểu
Điện tích của ion tạo thành
Một nguyên tử có 12 proton và 12 neutron trong hạt nhân. Điện tích của ion tạo thành khi nguyên tử này bị mất 2 electron là
- A. 12+.
- B. 10+.
- C. 24+.
- D. 2+.
Hướng dẫn:
Gọi nguyên tử là A

A $ightarrow$ A²⁺ + 2e
Câu 17: Nhận biết
Xác định AOpy
Cho các AO sau:

AOp_y là hình vẽ
- A. (3).
- B. (4).
- C. (2).
- D. (1).
Hướng dẫn:
Các hình vẽ:
(1): AOs
(2): AOp_z
(3): AOp_x
(4): AOp_y
Câu 18: Thông hiểu
Xác định công thức của hợp chất tạo thành từ 2 nguyên tố X và Y
Trong bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học, nguyên tố X ở nhóm IIA, nguyên tố Y ở nhóm VA. Công thức của hợp chất tạo thành từ 2 nguyên tố trên có dạng là
- A. X₂Y₃.
- B. X₂Y₅.
- C. X₃Y₂.
- D. X₅Y₂.
Hướng dẫn:
Do X dễ nhường 2 electron để đạt cấu hình bền vững $\Rightarrow$ X có số oxi hóa +2

Y dễ nhận 3 electron để đạt cấu hình bền vững $\Rightarrow$ Y có số oxi hóa -3

$\Rightarrow$ Công thức phù hợp là X₃Y₂.
Câu 19: Nhận biết
Tổng số cột trong bảng tuần hoàn
Bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học gồm 8 nhóm A và 8 nhóm B, có tổng số cột là
- A. 16.
- B. 8.
- C. 20.
- D. 18.
Hướng dẫn:
Bảng tuần hoàn có 18 cột: 8 cột nhóm A và 10 cột nhóm B trong đó nhóm VIIIB được chia làm 3 cột.
Câu 20: Nhận biết
Nguyên tố có tính chất hóa học tương tự calcium
Nguyên tố hóa học nào sau đây có tính chất hóa học tương tự calcium?
- A. Strontium.
- B. Potassium.
- C. Sodium.
- D. Carbon.
Hướng dẫn:
Strontium và calcium cùng thuộc nhóm IIA trong bảng tuần hoàn nên có tính chất tương tự nhau.
Câu 21: Vận dụng cao
Tìm phát biểu đúng
Hợp chất MX₂ là một chất hút ẩm phổ biến được sử dụng trong công nghiệp. Trong phân tử MX₂ có tổng số hạt proton, neutron và electron là 164 hạt, trong đó số hạt mang điện nhiều hơn số hạt không mang điện là 52 hạt. Số khối của M lớn hơn số khối của X là 5. Tổng số hạt proton, neutron và electron trong M lớn hơn trong X là 8 hạt. Phát biểu nào sau đây đúng?
- A. Bán kính của M²⁺ nhỏ hơn bán kính của X^-.
- B. Hợp chất cần tìm là MgCl₂.
- C. M thuộc ô số 17, chu kỳ 3, nhóm VIIA.
- D. X thuộc ô số 20, chu kỳ 4, nhóm IIA.
Hướng dẫn:
- Trong phân tử MX₂ có tổng số hạt proton, neutron và electron là 164 hạt
⇒ 2Z_M + N_M + 2(2Z_X + N_X) = 164 (1)
- Trong phân tử MX₂, số hạt mang điện nhiều hơn số hạt không mang điện là 52 hạt
⇒ (2Z_M + 4Z_X) − (N_M + 2N_X) = 52 (2)
- Số khối của M lớn hơn số khối của X là 5
⇒ (Z_M + N_M) − (Z_X + N_X) = 5 (3)
- Tổng số hạt proton, neutron và electron trong M lớn hơn trong X là 8 hạt
⇒ (2Z_M + N_M) − (2Z_X + N_X) = 8 (4)
Từ (1), (2), (3) và (4) ⇒ Z_M = 20
Cấu hình electron nguyên tử của:
M là 1s²2s²2p⁶3s²3p⁶4s² $\Rightarrow$ M thuộc ô số 20, chu kỳ 4, nhóm IIA
X là 1s²2s²2p⁶3s²3p⁵ $\Rightarrow$ X thuộc ô số 17, chu kỳ 3, nhóm VIIA
$\Rightarrow$ M là Ca, X là Cl $\Rightarrow$ Hợp chất cần tìm là CaCl₂
Cấu hình electron của các ion Ca²⁺ và Cl^- đều là 1s²2s²2p⁶3s²3p⁶
Mà bán kính nguyên tử tỉ lệ thuận với số lớp electron và tỉ lệ nghịch với số đơn vị điện tích hạt nhân của nguyên tử đó.
Nhận thấy Ca²⁺ và Cl^- có cùng số lớp electron nhưng điện tích hạt nhân của Ca²⁺ lớn hơn Cl^-.
$\Rightarrow$ Bán kính ion Ca²⁺ nhỏ hơn Cl^-.
Câu 22: Nhận biết
Xác định điện tích hạt nhân nguyên tử
Điện tích hạt nhân của nguyên tử ${}_{24}^{12}\mathrm{Mg}$ là
- A. 12-.
- B. +12.
- C. -12.
- D. 12+.
Hướng dẫn:
Điện tích hạt nhân của nguyên tử ${}_{24}^{12}\mathrm{Mg}$ là +12.
Câu 23: Thông hiểu
Xác định nguyên tử có độ âm điện nhỏ nhất
Cho các nguyên tử X, Y, Z, T thuộc cùng một chu kỳ và thuộc cùng nhóm A trong bảng tuần hoàn hoá học. Bán kính nguyên tử của các nguyên tố được biểu diễn như hình sau:

Nguyên tử có độ âm điện nhỏ nhất là
- A. Y.
- B. T.
- C. Z.
- D. X.
Hướng dẫn:
Trong một chu kì, theo chiều tăng của điện tích hạt nhân, độ âm điện của các nguyên tố có xu hướng tăng dần.

⇒ Nguyên tử có độ âm điện nhỏ nhất là X.
Câu 24: Vận dụng
Xác định nguyên tử khối trung bình của X
Một nguyên tố X gồm 2 đồng vị X₁ và X₂. Đồng vị X₁có tổng số hạt là 18. Đồng vị X₂ có tổng số hạt là 20. Biết rằng % đồng vị thứ nhất gấp 3 lần % đồng vị thứ hai. Nguyên tử khối trung bình của X là:
- A. 14,5.
- B. 12,5.
- C. 13.
- D. 13,5.
Hướng dẫn:
Xét X₁: Tổng số hạt: p + n + e = 18 $\Rightarrow$ 2p + n = 18
Theo điều kiện bền của nguyên tử: p ≤ n ≤ 1,5p
$\Rightarrow$ p ≤ (18 – 2p) ≤ 1,5p $\Rightarrow$ 5,1 ≤ p ≤ 6
$\Rightarrow$ p = 6; n₁ = 6 $\Rightarrow$ M_X1 = 12
$\Rightarrow$ X₂ có: p = 6; n₂ = 8 $\Rightarrow$ M_X2 = 14
Gọi % đồng vị X₂ là x $\Rightarrow$ % đồng vị X₁ = 3x
$\Rightarrow$ x + 3x = 100% $\Rightarrow$ x = 25%
$\Rightarrow\mathrm M=\frac{75.12+25.14}{100}=12,5$
Câu 25: Thông hiểu
Tính tổng số electron của nguyên tử X
Nguyên tử X có cấu hình electron ở phân mức năng lượng cao nhất là 3d⁶. Tổng số electron của nguyên tử X là
- A. 24.
- B. 26.
- C. 27.
- D. 25.
Hướng dẫn:
Nguyên tử nguyên tố M có phân bố electron ở phân lớp có năng lượng cao nhất là 3d⁶.

Cấu hình electron của M là 1s²2s²2p⁶3s²3p⁶3d⁶4s²
Câu 26: Thông hiểu
Điểm giống nhau của các nguyên tử
Những nguyên tử ${}_{20}^{40}\mathrm{Ca}$ , ${}_{19}^{39}\mathrm K$ , ${}_{21}^{41}\mathrm{Sc}$ có cùng:
- A. Số neutron.
- B. Số electron.
- C. Số hiệu nguyên tử.
- D. Số khối.
Hướng dẫn:
${}_{20}^{40}\mathrm{Ca}$ có số nơtron là 40 – 20 = 20

${}_{19}^{39}\mathrm K$ có số nơtron là 39 – 19 = 20

${}_{21}^{41}\mathrm{Sc}$ có số nơtron là 41 – 21 = 20
Câu 27: Thông hiểu
Công thức hợp chất của R với hydrogen và công thức oxide cao nhất
Một nguyên tố R có cấu hình electron: 1s²2s²2p⁶3s²3p⁴, công thức hợp chất của R với hydrogen và công thức oxide cao nhất là:
- A. RH₅, R₂O₅.
- B. RH₂, RO₃.
- C. RH₂, RO.
- D. RH₂, RO₂.
Hướng dẫn:
R có 6 e lớp ngoài cùng nên:

Hóa trị cao nhất với oxygen là 6

Hóa trị với hydorgen là: 8 - 6 = 2

$\Rightarrow$ Công thức các hợp chất: RH₂ và RO₃.
Câu 28: Thông hiểu
Dãy kim loại xếp theo tính kim loại tăng dần
Dãy kim loại xếp theo tính kim loại tăng dần là:
- A. Ca, Mg, Al, Rb, K.
- B. Mg, Ca, Al, K, Rb.
- C. Al, Mg, Ca, Rb, K.
- D. Al, Mg, Ca, K, Rb.
Hướng dẫn:
- Trong một chu kì, theo chiều tăng điện tích hạt nhân, tính kim loại có xu hướng giảm dần.
- Trong một nhóm, theo chiều tăng điện tích hạt nhân, tính kim loại có xu hướng tăng dần.
Ta có:
Al và Mg thuộc chu kì 3, K và Ca thuộc chu kì 4 $\Rightarrow$ Tính kim loại: Al < Mg; Ca < K
Mg và Ca thuộc nhóm IIA, K và Rb thuộc nhóm IA $\Rightarrow$ Tính kim loại: Mg < Ca; K < Rb
Vậy tính kim loại: Al < Mg < Ca < K < Rb.
Câu 29: Thông hiểu
Tìm phát biểu không đúng về đồng vị
Phát biểu nào dưới đây không đúng?
- A. Đối với các nguyên tố có nhiều đồng vị, nguyên tử khối được tính là giá trị trung bình của nguyên tử khối các đồng vị có tính đến tỉ lệ phần trăm số nguyên tử mỗi đồng vị.
- B. Nguyên tử khối là khối lượng tương đối của nguyên tử.
- C. Trong một số trường hợp, có thể coi nguyên tử khối bằng số khối.
- D. Khối lượng của nguyên tử bằng tổng khối lượng của proton và electron.
Hướng dẫn:
Do khối lượng của electron rất nhỏ so với khối lượng của proton hay neutron nên khối lượng nguyên tử tập trong chủ yếu ở hạt nhân nguyên tử. Một cách gần đúng, có thể coi khối lượng của nguyên tử bằng khối lượng của hạt nhân.
$\Rightarrow$ Khối lượng của nguyên tử bằng tổng khối lượng của proton và neutron.
Câu 30: Thông hiểu
Xác định loại nguyên tố
Nguyên tố có Z = 11 thuộc loại nguyên tố:
- A. p.
- B. f.
- C. s.
- D. d.
Hướng dẫn:
Cấu hình e nguyên tử : 1s²2s²2p⁶3s¹
Ta thấy e cuối cùng được điền vào phân lớp s nên nguyên tố thuộc họ nguyên tố s.
Câu 31: Vận dụng
Xác định kích thước nguyên tử Au so với hạt nhân
Nếu phóng đại một nguyên tử gold (Au) lên 1 tỉ (10⁹) lần thì kích thước của nó tương đương một quả bóng rổ (có đường kính 30 cm) và kích thước của hạt nhân tương đương một hạt cát (có đường kính 0,003 cm). Cho biết kích thước nguyên tử Au lớn hơn so với hạt nhân bao nhiêu lần?
- A. 100.
- B. 1000.
- C. 10.
- D. 10000.
Hướng dẫn:
Khi phóng đại 1 nguyên tử vàng lên 1 tỉ lần thì:
- Đường kính nguyên tử: 30 cm
- Đường kính hạt nhân: 0,003 cm
Vậy nguyên tử vàng lớn hơn so với hạt nhân số lần:
$\frac{\mathrm{đường}\;\mathrm{kính}\;\mathrm{nguyên}\;\mathrm{tử}}{\mathrm{đường}\;\mathrm{kính}\;\mathrm{hạt}\;\mathrm{nhân}}=\frac{30}{0,003}=10000\;\mathrm{lần}$
Câu 32: Vận dụng
Tìm phát biểu đúng khi nói về nguyên tử hydrogen
Một loại nguyên tử hydrogen có cấu tạo đơn giản nhất, chỉ tạo nên từ 1 electron và 1 proton (không chứa neutron). Phát biểu nào sau đây là đúng khi nói về nguyên tử hydrogen này?
- A. Đây là nguyên tử nhẹ nhất trong số các nguyên tử được biết cho đến nay.
- B. Khối lượng nguyên tử xấp xỉ 2 amu.
- C. Kích thước của nguyên tử bằng kích thước của hạt nhân.
- D. Hạt nhân nguyên tử có khối lượng gấp khoảng 818 lần khối lượng lớp vỏ.
Hướng dẫn:
- Khối lượng nguyên tử xấp xỉ 1 amu. Là nguyên tử nhẹ nhất trong số các nguyên tử được biết cho đến nay.

- Khối lượng hạt proton ≈ 1 amu; khối lượng hạt electron ≈ 0,00055 amu

⇒ Khối lượng hạt nhân nguyên tử lớn hơn khối lượng lớp vỏ là $\frac1{0,00055}$ ≈ 1818 lần

- Kích thước của hạt nhân rất nhỏ so với kích thước của nguyên tử.
Câu 33: Nhận biết
Xác định thông tin không đúng
Thông tin nào sau đây là không đúng?
- A. m_n ≈ m_P ≈ 1 amu.
- B. q_e = +1,602.10^-19 coulomb.
- C. m_n = 1,675.10^-24 g.
- D. m_p = 1,673.10^-27 kg.
Hướng dẫn:
Electron mang điện tích âm (-)
⇒ q_e = -1,602.10^-19 coulomb.
Câu 34: Nhận biết
Tính phi kim thay đổi theo chiều
Cho dãy các nguyên tố nhóm VA: N – P – As – Sb – Bi. Từ N đến Bi, theo chiều điện tích hạt nhân tăng, tính phi kim thay đổi theo chiều
- A. tăng rồi giảm.
- B. giảm rồi tăng.
- C. tăng dần.
- D. giảm dần.
Hướng dẫn:
Trong một nhóm, đi theo chiều tăng dần của điện tích hạt nhân, tính phi kim giảm dần, tính kim loại tăng dần.
Câu 35: Nhận biết
Công thức tính số khối A
Biết số neutron N, số hiệu của nguyên tử Z thì số khối A được tính theo công thức
- A. A = Z – N.
- B. A = N – Z.
- C. A = P – Z.
- D. A = N + Z.
Hướng dẫn:
A được tính theo công thức: A = N + Z.
Câu 36: Nhận biết
Số lớp electron của các nguyên tố ở chu kì
Trong bảng tuần hoàn, các nguyên tố ở chu kì 6 có số lớp electron là
- A. 6.
- B. 7.
- C. 3.
- D. 5.
Hướng dẫn:
Trong bảng tuần hoàn, các nguyên tố ở chu kì 6 có số lớp electron là 6. Vì số thứ tự của chu kì bắng số lớp electron trong nguyên tử của các nguyên ố thuộc chu kì đó.
Câu 37: Thông hiểu
Xác định điện tích của ion tạo thành
Nguyên tử của nguyên tố X có 13 electron. Khi mất đi toàn bộ electron ở lớp ngoài cùng, điện tích của ion tạo thành là
- A. 1+.
- B. 4+.
- C. 3+.
- D. 2+.
Hướng dẫn:
Cấu hình electron của X: 1s²2s²2p⁶3s³
Số electron phân bố trên các lớp là: 2/8/3.
Khi mất đi toàn bộ electron ở lớp ngoài cùng, điện tích của ion tạo thành là 3+.
Câu 38: Nhận biết
Lớp có electron liên kết chặt chẽ nhất với hạt nhân
Electron thuộc lớp nào sau đây liên kết chặt chẽ nhất với hạt nhân?
- A. Lớp K.
- B. Lớp N.
- C. Lớp L.
- D. Lớp M.
Hướng dẫn:
Lớp K là lớp gần hạt nhân nhất nên nó liên kết chặt chẽ với hạt nhân.
Câu 39: Vận dụng
Tính số phát biểu đúng
Vị trí của Al trong chu kì và nhóm thể hiện như sau:
B
Mg Al Si
Cho các nhận xét sau:
(a) Từ Mg đến Si, bán kính nguyên tử tăng.
(b) Al là kim loại lưỡng tính vì Mg là kim loại còn Si là phi kim.
(c) Tổng số electron hóa trị của Mg, Al, Si bằng 9.
(d) Tính acid của các hydroxide giảm dần theo trật tự: H₂SiO₃, Al(OH)₃, Mg(OH)₂.
(e) Nguyên tố Mg, Al, Si không tạo được hợp chất khí với hydrogen.
(f) Độ âm điện giảm dần theo trật tự: Si, Al, Mg, B.
Trong các phát biểu trên, số phát biểu đúng là
- A. 5.
- B. 4.
- C. 2.
- D. 3.
Hướng dẫn:
(a) Sai vì trong cùng 1 chu kì theo chiều tăng của điện tích hạt nhân thì bán kính nguyên tử giảm.
(b) Sai vì không có khái niệm kim loại lưỡng tính.
(c) Đúng. Mg thuộc nhóm IIA (2 electron hóa trị), Al thuộc nhóm IIIA (3 electron hóa trị), Si thuộc nhóm IVA (4e hóa trị).
(d) Đúng.
(e) Sai vì Si tạo hợp chất khí với H là SiH₄.
(f) Sai vì trong cùng 1 nhóm theo chiều tăng của điện tích hạt nhân độ âm điện giảm dần $\Rightarrow$ độ âm điện của B lớn hơn của Al.
Câu 40: Vận dụng
Xác định cấu hình electron lớp ngoài cùng của X và Y
Nguyên tử X và Y có cấu hình electron ngoài cùng lần lượt là 3s^x và 3p^y. Biết phân lớp 3s của hai nguyên tử hơn kém nhau 1 electron. Hợp chất của X và Y có dạng X₂Y. Cấu hình electron lớp ngoài cùng của X và Y lần lượt là
- A. 3s¹ và 3s²3p².
- B. 3s² và 3s²3p².
- C. 3s¹ và 3s²3p⁴.
- D. 3s² và 3s²3p¹.
Hướng dẫn:
Từ công thức của hợp chất X và Y là X₂Y $\Rightarrow$ X có hóa trị 1, Y có hóa trị 2.

Vì phân lớp 3s của hai nguyên tử hơn kém nhau 1 electron nên phân lớp 3s của một nguyên tử là 3s¹, đây là nguyên tử kim loại có hóa trị 1 (nguyên tử X). Nguyên tử Y còn lại là phi kim, nguyên tử này có hóa trị 2, suy ra lớp electron ngoài cùng là 3s²3p⁴.

Phân tử X₂Y được hình thành bằng cách:

$\left\{\begin{array}{l}2\mathrm X\;ightarrow2\mathrm X^++2\mathrm e\;\\\mathrm Y\;+\;2\mathrm e\;ightarrow\mathrm Y^{2-}\end{array}ight.\Rightarrow{\mathrm X^+}_2\mathrm Y^{2-}$