Soạn bài Hê-ra-clét đi tìm táo vàng
I. Kiến thức Ngữ văn
| Thần thoại | |
| Định nghĩa |
- Thần thoại là thể loại ra đời sớm nhất trong lịch sử truyện kể dân gian của các dân tộc. - Đó là những truyện có nội dung hoang đường, tưởng tượng về các vị thần, những nhân vật sáng tạo ra thế giới… phản ánh cách nhận thức, lí giải của con người nguyên thủy về các hiện tượng tự nhiên và xã hội. |
| Không gian, thời gian |
- Không gian vũ trụ nguyên sơ, có thể được chia làm ba cõi: cõi trời, cõi đất và cõi nước. - Thời gian quá khứ, không được xác định cụ thể. |
| Cốt truyện |
- Chuỗi sự kiện được sắp xếp theo một trình tự, cái này tiếp cái kia, xô đẩy buộc phải giải quyết, giải quyết xong thì truyện dừng lại. |
| Nhân vật | - Có ngoại hình và hành động phi thường, khả năng biến hóa khôn lường. |
| Lời kể |
- Lời của người kể chuyện là người thuật lại câu chuyện. - Lời nhân vật là lời nói trực tiếp của nhâ vật. |
II. Soạn bài Hê-ra-clét đi tìm táo vàng
1. Chuẩn bị
- Tóm tắt nội dung văn bản:
Thử thách cuối cùng mà Ơ-ri-xtê giao cho Hê-ra-clét là phải đoạt được quả táo vàng của những tiên nữ E-xpê-rít. Cây táo vàng vốn của nữ thần đất Gai-a, được đem tặng cho Hê-ra nhân ngày nữ thần này kết hôn với đấng phu vương Dớt. Cây táo được canh giữ bởi con rồng trăm đầu La-đông và ba chị em tiên nữ Nanh-phơ. Trên đường đi tìm táo vàng, Hê-ra-clét gặp nhiều thử thách. Chàng phải giao chiến với hai cha con thần chiến tranh A-rét, đi tìm thần biển Nê-rê để hỏi đường, băng qua cực bắc, băng qua sa mạc, chiến đấu với gã khổng lồ độc ác Ăng-tê. Khi đặt chân đến Ai Cập, Hê-ra-clét còn suýt bị vua Ai Cập bắt làm vật hiến tế, nhưng chàng vẫn tiếp tục chiến đầu để lên đường. Cuối cùng, Hê-ra-clét đã tới được vùng núi Cô-ca-doơ. Tại đây, chàng lập được chiến công hiển hách - cứu được thần Prô-mê-tê. Để trả ơn Hê-ra-clét, thần Prô-mê-tê đã nói cho Hê-ra-clét biết, muốn lấy được táo vàng, phải nhờ thần At-lát. Hê-ra-clét tới xứ sở của chị em E-xpê-rít, gặp được thần Át-lát. Lúc này, thần đang phải khom lưng giơ vai chống đỡ bầu trời - hình phạt của Dớt vì xưa kia vị thần này đã đứng về phía Ti-tăng chống lại thần Dớt. Theo lời đề nghị của thần Át-lát, Hê-ra-clét ghé vai gánh giúp bầu trời cho thần Át-lát để thần đi lấy giúp táo vàng. Khi trở về, thần Át-lát định lừa Hê-ra-clét gánh luôn bầu trời giúp mình, nhưng Hê-ra-clét nhanh trí đã nhận ra, nghĩ kế để thoát khỏi cái bẫy và mang táo vàng trở về.
- Nhân vật chính: Hê-ra-clét. Điểm nổi bật: Con riêng của thần Dớt, có sức mạnh và tài năng phi thường.
- Thông điệp: Lòng dũng cảm, tinh thần quyết tâm là vô cùng cần thiết trong cuộc sống của con người.
2. Đọc hiểu
Câu 1: Chú ý điểm đặc biệt của khu vườn có cây táo vàng.
- Một khu vườn rất thâm nghiêm cách không xa nơi thần Át-lát giơ vai chống đội bầu trời.
- Khu vườn được canh giữ bởi một con rồng tên là La-đông có tới một trăm cái đầu, không lúc nào ngủ.
- Được ba chị em tiên nữ E-xpê-rít trong coi.
Câu 2: Cuộc giao đấu giữa Hê-ra-clét với Ăng-tê được miêu tả như thế nào?
- Ba lần Hê-ra-clét quật ngã Ăng-tê xuống đất, tưởng Ăng-tê chết mà chỉ thoáng một cái, hắn lại bật dậy, tiếp tục chiến đấu.
- Hê-ra-clét đã tìm ra được điểm mạnh của Ăng-tê, khắc phục nó và chiến thắng.
⇒ Cuộc giao đấu giữa Hê-ra-clét với Ăng-tê diễn ra vô cùng quyết liệt, hấp dẫn:
Câu 3: Chú ý hình ảnh mang tính biểu tượng “Prô-mê-tê bị xiềng”.
Ý nghĩa: Sức mạnh phi thường, sự hiên ngang và ý chí của người anh hùng Prô-mê-tê.
Câu 4: Chú ý chi tiết Hê-ra-clét giơ lưng chống đỡ bầu trời thay cho thần Át-lát.
Khi ghé vai vào chống đỡ bầu trời Hê-ra-clét đã cảm nhận được một sức nặng ghê gớm. Khỏe mạnh như chàng mà cũng còn loạng choạng, mồ hôi như tắm. Việc này cũng đồng nghĩa cho thấy sức khỏe và sức bền của Át-lát là vô cùng đáng nể. Cũng qua chi tiết này, chúng ta thấy được tình yêu thương chân thành mà A-tê-na dành cho người con trai yêu quý của thần Dớt.
Câu 5: Cuộc đấu trí giữa Hê-ra-clét và thần Át-lát có ý nghĩa gì?
Cuộc đấu trí giữa Hê-ra-clét và thần Át-lát đã cho thấy trí tuệ của Hê-ra-clét, và gián tiếp nói ra mong muốn của Át-lát.
Câu 6: Từ hình ảnh nào trong đoạn trích mà ở môn Địa lí, các tập bản đồ được gọi là Át-lát?
Hình ảnh: Át-lát khom lưng, giơ vai chống đội bầu trời.
3. Trả lời câu hỏi
Câu 1: Mỗi phần trong văn bản Hê-ra-clét đi tìm táo vàng kể về sự việc gì? Các đoạn tóm tắt nội dung lược trích cho biết Hê-ra-clét đã phải trải qua những cuộc thử thách nào nữa?
- Mỗi phần trong văn bản Hê-ra-clét đi tìm táo vàng kể về sự việc:
- Phần 1: Kể về nguồn gốc của cây táo vàng
- Phần 2: Cuộc chiến của Hê-ra-clét với Ăng-tê
- Phần 3: Giải cứu Prô-mê-tê
- Phần 4: Hê-ra-clét gặp thần Át-lát để nhờ lấy táo vàng.
- Các đoạn tóm tắt nội dung lược trích cho biết Hê-ra-clét đã phải trải qua những cuộc thử thách: giao chiến với hai cha con thần chiến tranh A-rét, đi tìm thần biển Nê-rê để hỏi đường, băng qua cực bắc, băng qua sa mạc, suýt bị vua Ai Cập bắt làm vật hiến tế.
Câu 2: Chỉ ra những chi tiết hoang đường, tưởng tượng trong đoạn trích. Em hiểu ý nghĩa của mỗi chi tiết ấy như thế nào?
| Chi tiết hoang đường, tưởng tượng | Ý nghĩa |
| Con rồng La-đông có một trăm cái đầu, không bao giờ ngủ để canh giữ khu vườn có cây táo vàng. | ⇒ Những khó khăn, nguy hiểm của Hê-ra-clét phải vượt qua để lấy được những quả táo vàng. |
| Khi Hê-ra-clét giao đấu với Ăng-tê, hễ chân Ăng-tê chạm đất thì sức mạnh lại tăng thêm. | ⇒ Đất Mẹ là cội nguồn của sự sống và sức mạnh, chính Đất Mẹ đã truyền sức mạnh cho đứa con của mình là Ăng-tê. |
| Buồng gan bất tử của Prô - mê - tê. | ⇒ Tinh thần bất khuất và sức sống mãnh liệt của Prô - mê - tê. |
| Hê-ra-clét ghé vai, giơ lưng ra chống đỡ bầu trời. | ⇒ Khát vọng chinh phục tự nhiên vô cùng lớn lao của con người. |
Câu 3: Nhân vật Hê-ra-clét trong đoạn trích là người như thế nào? Hãy phân tích đặc điểm của nhân vật này qua một số biểu hiện cụ thể.
- Hê-ra-clét có sức mạnh phi thường, ý chí nghị lực, mưu trí hơn người và trái tim nhân hậu.
⇒ Hôi tụ đầy đủ vẻ đẹp của sức mạnh và trí tuệ.
- Phân tích:
- Sức mạnh phi thường thể hiện ở việc đánh nhau với tên khổng lồ Ăng-tê, chống đội bầu trời.
- Ý chí, nghị lực: Hành trình đằng đẵng mà Hê-ra-clét trải qua rất nhiều thử thách như giao chiến với hai cha con thần chiến tranh A-rét, đi tìm thần biển Nê-rê để hỏi đường, băng qua cực bắc, băng qua sa mạc, suýt bị vua Ai Cập bắt làm vật hiến tế… nhưng chàng không bỏ cuộc.
- Mưu trí hơn người: Phát hiện ra âm mưu của Át-lát và tương kế tựu kế để có thể trở về.
- Trái tim nhân hậu: Giải thoát cho thần Prô-mê-tê
Câu 4 : Đoạn trích phản ánh nhận thức và cách lí giải của con người thời cổ đại về điều gì? Theo em, ngày nay câu chuyện Hê-ra-clét đi tìm táo vàng có còn sức hấp dẫn không? Tại sao?
- Đoạn trích phản ánh nhận thức và cách lí giải của con người thời cổ đại về: Nguồn gốc của vũ trụ, vạn vật và con người.
- Câu chuyện Hê-ra-clét:
+ Vẫn còn hấp dẫn: vì chất trí tuệ sâu sắc (những triết lí giàu giá trị hiện thực như: con người sẽ thành công và hạnh phúc nếu có đủ ý chí và lòng quyết tâm) và vẻ đẹp của trí tưởng tượng (khiến đời sống con người trở nên giàu có và phong phú).
+ Không còn sức hấp dẫn: vì đó là câu chuyện hoang đường, không có trong thực tế,...
Câu 5: Chi tiết, hình ảnh nào của văn bản Hê-ra-clét đi tìm táo vàng để lại ấn tượng đặc biệt đối với em? Hãy vẽ hoặc mô tả bằng lời chi tiết, hình ảnh đó.
- Chi tiết, hình ảnh ấn tượng nhất: Hê-ra-clét giơ lưng chống đỡ bầu trời thay cho thần Át-lát.
- Mô tả: Hê-ra-clét giơ lưng chống đỡ bầu trời. Khỏe mạnh như chàng mà cũng còn thấy loạng choạng. Gân cốt chàng như căng ra. Mồ hôi ra như tắm.
Câu 6: Từ đoạn trích trên, em hãy giải thích về các điển tích: Ăng-ghê và Đất Mẹ, Prô-mê-tê bị xiềng.
- Ăng-ghê và Đất Mẹ: Khi giao đấu, nếu chân chạm đất, Ăng-tê sẽ được thần đất mẹ Gai-a truyền cho sức mạnh bất tử.
- Prô-mê-tê bị xiềng: Prô-mê-tê bị thần Dớt trừng phạt, trên đỉnh cao chót vót của một ngọn núi trong dãy Cô-ca-dơ. Thần Dớt cho lũ tay sai đao phủ đóng đanh xiềng Prô-mê-tê vào núi đá. Thần Dớt còn sai một con đại bàng mỏ quắm, móng nhọn, ngày ngày tới mổ bụng, ăn gan Prô-mê-tê. Nhưng buồng gan của Prô-mê-tê là bất tử, ban ngày bị con ác điểu ăn, thì ban đêm lại mọc nguyên vẹn tươi mới như chưa bị thương tổn. Prô-mê-tê dũng cảm chịu đựng cực hình mà không khuất phục thần Dớt.
