Thực hành tiếng Việt - Bài 7, trang 79

• So sánh, ẩn dụ, hoán dụ, nhân hóa

• Thông qua hiện tượng chuyển nghĩa lâm thời của từ ngữ để làm nên hiệu quả biểu đạt.

• Bước 1: Gọi tên biện pháp tu từ, nêu dẫn chứng cụ thể về từ ngữ thể hiện biện pháp đó.
• Bước 2: Phân tích giá trị của biện pháp tu từ (biện pháp tu từ đã đem lại hiệu quả diễn đạt như thế nào cho ngữ liệu).

• Điệp ngữ, đảo ngữ, liệt kê, nói quá, nói giảm, nói tránh,...

• Thông qua sự phối hợp, sắp xếp từ ngữ và các yếu tố ngữ âm để tạo ra những ý nghĩa bổ sung có hiệu quả cao.

• Biện pháp tu từ nhân hóa: “những cánh đồng quê chảy máu”, “dây thép gai đâm nát trời chiều”
• Tác dụng: Làm nổi bật hình ảnh một đất nước đau thương, mất mát cuộc trong chiến tranh.

• Biện pháp tu từ ẩn dụ: “Trán cháy rực”, “lòng ta bát ngát”
• Tác dụng: Gợi ra khát vọng cùng niềm tin mãnh liệt về một tương lai mới.

• Biện pháp tu từ:

 + Nhân hóa: “Trời giận dữ”

 + So sánh “Người lên như nước vỡ bờ”

 + Hoán dụ lấy vật chứa để gọi vật bị chứa: “Nước Việt Nam từ máu lửa/Rũ bùn đứng dậy sáng lòa”

• Tác dụng: Làm nổi bật hình ảnh hiên ngang, kiên cường của nhân dân Việt Nam đầy mạnh mẽ, quyết tâm chống lại kẻ thù xâm lược.

a. Đã tan tác những bóng thù hắc ám
Đã sáng lại trời thu tháng Tám.

(Tố Hữu)

• Biện pháp tu từ ẩn dụ “những bóng thù hắc ám” ý chỉ kẻ thù xâm lược; “trời thu tháng Tám” ý chỉ cuộc cách mạng tháng Tám.
• Tác dụng: Khẳng định chiến thắng, hòa bình của dân tộc.

b. Trời xanh đây là của chúng ta
Núi rừng đây là của chúng ta
Những cánh đồng thơm mát
Những ngả đường bát ngát
Những dòng sông đỏ nặng phù sa

(Nguyễn Đình Thi)

• Biện pháp tu từ điệp ngữ “những”, điệp cấu trúc “của chúng ta”.
• Tác dụng: Bộc lộ niềm vui sướng, tự hào trước chiến thắng của dân tộc.

c. Từ những năm đau thương chiến đấu
Đã ngời lên nét mặt quê hương
Từ gốc lúa bờ tre hồn hậu
Đã bật lên những tiếng căm hờn

(Nguyễn Đình Thi)

•  Biện pháp tu từ điệp cấu trúc “Từ… đến”; nhân hóa “nét mặt quê hương”, “bờ tre hồn hậu”.
• Tác dụng: Làm nổi bật lòng căm thù giặc sâu sắc của nhân dân.

d. Sân khấu lô nhô mấy chàng đầu trọc
Người xem ngốn ngang cũng rặt lính trọc đầu

(Trần Đăng Khoa)

• Biện pháp tu từ: Đảo ngữ
• Tác dụng: Nhấn mạnh hình ảnh những người lính trọc đầu nơi Trường Sa khắc nghiệt.