Tùy hoàn cảnh và mục đích giao tiếp, chúng ta có thể sử dụng ngôn ngữ nói hoặc ngôn ngữ viết. Nhưng nếu đã sử dụng ngôn ngữ ở dạng nào thì cần đảm bảo sự nhất quán trog cách dùng từ ngữ, đặt câu phù hợp với dạng đó.
"Chí Phèo là truyện ngắn đỉnh nhất của Nam Cao. Tác phẩm đã miêu tả quá ư chân thật tâm lí của người nông dân trong xã hội cũ."
Ngữ liệu trên mắc lỗi phong cách ngôn ngữ (dùng các phương tiện đặc trực của ngôn ngữ nói cho văn bản viết). Những ừ "đỉnh", "quá ư" mang đậm tính khẩu ngữ.
"Đến giữa àn bà lão đứng sững lại, bà lão càng ngạc nhiên hơn. Quái, sao lại có người đàn bà nào ở trong ấy nhỉ? Người đàn bà nào lại đứng ngay đầu giường thằng con mình thế kia? Sao lại chào mình bằng u? Không phải con cái Đục mà? Ai thế nhỉ?"
(Kim Lân, Vợ nhặt)
Sự cộng hưởng giữa ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết trong văn bản nghệ thuật tạo ra những hiện tượng nào dưới đây:
