Một đời như kẻ tìm đường

A. Tìm hiểu chung

I. Tác giả Phan Văn Trường

- Sinh năm 1946 ở Hải Dương.

- Giữ nhiều vị trí nghề nghiệp, am hiểu văn hóa Đông Tây, trải nghiệm phong phú, tinh thần tận hiến.

II. Tác phẩm

- Xuất xứ: trích trong tác phẩm cùng tên.

- Nội dung: là những đúc kết trong suốt cuộc đời tâm huyết về con đường đến thành công hạnh phúc ông dành tặng cho thế hệ trẻ Việt Nam.

- Bố cục: 3 phần:

• Phần 1: Lựa chọn đầu tiên của “tôi”.
• Phần 2: Mối quan hệ giữa lựa chọn và số mệnh.
• Phần 3: Chiêm nghiệm rút ra sau hành trình một đời tìm đường.

B. Soạn bài Một đời như kẻ tìm đường

I. Trước khi đọc

Mỗi lựa chọn của chúng ta ngày hôm nay có ảnh hưởng như thế nào tới cuộc sống của chúng ta trong tương lai? Làm thế nào để đưa ra những lựa chọn đúng trong cuộc đời?

• Mỗi lựa chọn của chúng ta ngày hôm nay có ảnh hưởng rất lớn tới cuộc sống của chúng ta trong tương lai.
• Để đưa ra những lựa chọn đúng trong cuộc đời cần suy nghĩ kĩ lưỡng, tham khảo ý kiến từ người có kinh nghiệm, tránh quyết định một cách vội vàng.

II. Trả lời các thẻ trong văn bản đọc

Câu 1: Dự đoán về nội dung sẽ được trình bày trong văn bản.

Dự đoán: Lựa chọn trong cuộc sống.

Câu 2: Người viết đã nêu lên những tình huống lựa chọn nào?

Chọn một trong hai ngoại ngữ và chọn giữa hai chương trình học cổ điển hay hiện đại.

III. Trả lời câu hỏi

Câu 1: Theo bạn, mục đích của bài viết này là gì?

Mục đích: tác giả muốn truyền tải đến người đọc rằng trong cuộc đời có nhiều lúc chúng ta phải lựa chọn, lựa chọn đó có thể làm thay đổi cuộc sống của chúng ta hoặc là thành công, hạnh phúc hoặc thất bại, đau khổ và điều đó tùy vào chính tâm trạng của chúng ta.

⇒ Tự chiêm nghiệm và đúc rút những bài học cuộc đời từ trải nghiệm của mình;

⇒ Chia sẻ thông điệp về cuộc sống, kêu gọi một lối sống tích cực, trên tinh thần cống hiến.

Câu 2: Xác định quan điểm chính của tác giả trong bài viết này. Quan điểm ấy đã được triển khai qua hệ thống lí lẽ và bằng chứng như thế nào?

* Quan điểm chính của tác giả trong bài viết: Chẳng có đường để tìm. Làm gì cũng được, đi đâu cũng đặng nếu mỗi chúng ta không quên mình là một thành phần của xã hội, đóng góp nhiều thì xã hội sẽ cho lại chúng ta nhiều.

* Hệ thống lí lẽ, dẫn chứng:

- Lí lẽ:

• Cuộc đời của chúng ta như một con đường với hàng ngàn khúc quanh… tương lai của chúng ta.
• Đi đường nào rồi cũng có thể thành công, chọn lối nào cũng có khả năng hạnh phúc… những nẻo đường đã đi qua.

- Bằng chứng:

• Tốt nghiệp kĩ sư nhưng chưa bao giờ mơ làm kĩ sư.
• Chưa bao giờ mơ đến quyền lực, nhưng cuộc đời nghề nghiệp đưa vào những vị trí quyền lực trên cả năm châu.
• Tốt nghiệp kĩ sư cầu đường nhưng chưa từng làm một cây cầu, một con đường.
• Tư vấn về kinh tế và dạy kinh tế trong trường đại học, nhưng chưa bao giờ học kinh tế.
• Làm chuyên gia quy hoạch vùng và chỉnh trang lãnh thổ, một môn hoàn toàn xa lạ.
• Làm nghề buôn bán những nhà máy điện khổng lồ tuy chưa bao giờ học về điện lực.
• Đã lãnh đạo doanh nghiệp đường sắt, mê-trô và cao tốc trong khi trước đó chưa có chút ý niệm gì về kĩ nghệ giao thông.
• Chủ trì một tập đoàn làm nghề lọc nước và phân phối nước lọc cho các đô thị từ nước sống, trong khi chưa bao giờ bước chân vào môn hóa.
• Sinh ra làm người Vệt nhưng suốt cuộc đời nghề nghiệp lại tại vị ở nước ngoài.
• Nắm vững tiếng Pháp thì cuộc đời lại đưa đẩy sang làm việc ở xứ nói tiếng Anh, thậm chí tiếng Bồ Đào Nha.

Câu 3: Chỉ ra các yếu tố tự sự, biểu cảm và phân tích tác dụng của chúng trong văn bản.

- Các yếu tố tự sự được thể hiện qua việc kể lại những sự việc đã xảy ra trong cuộc đời của tác giả: “năm mười bốn tuổi”, “tôi sang Pháp năm mười bảy tuổi”, “suốt cuộc đời tìm đường”...

- Các yếu tố biểu cảm được thể hiện trong đoạn phân tích, ngẫm nghĩ của tác giả, ví dụ “tôi đã tìm thấy tình yêu khi trao trọn trái tim”, “tôi đã tìm được quyền thế bằng cách”...

⇒ Tác dụng: Tạo ra một câu chuyện sống động, giúp tô đậm những trải nghiệm phong phú mà tác giả từng trải qua, gia tăng sức thuyết phục luận điểm. Khơi gợi được sự đồng cảm của người đọc, truyền tới người đọc cảm hứng sống mạnh mẽ, niềm tin vào bản thân, vào những giá trị tốt đẹp…

Câu 4: Nhan đề của bài viết là Một đời như kẻ tìm đường. Nhưng trong bài viết, tác giả lại nói: “Cả cuộc đời tìm đường để rồi mãi tới lúc xế chiều tôi mới khám phá ra chẳng có đường để tìm”. Liệu tác giả có tự mâu thuẫn với chính mình hay không? Phải chăng việc tìm đường là một việc không có nhiều ý nghĩa?

- Nhan đề của bài viết là “Một đời như kẻ tìm đường”. Nhưng trong bài viết, tác giả lại nói: “Cả cuộc đời tìm đường để rồi mãi tới lúc xế chiều tôi mới khám phá ra chẳng có đường để tìm”. Điều này không mâu thuẫn với nhau.

- Theo tác giả, việc tìm đường là một việc có rất nhiều ý nghĩa, tìm đường cũng như tìm về ý nghĩa của cuộc sống, tìm về quan điểm sống. Trong cuộc đời của mỗi người, ai cũng sẽ đi tìm đường như tìm về chính bản thân mình và dù cho không tìm được đường thì chúng ta vẫn có thể tìm được ý nghĩa trong cuộc đời mình.

Câu 5: Hãy nêu một luận điểm trong bài viết trên mà bạn thấy tâm đắc hoặc còn băn khoăn. Lí do nào khiến bạn thấy luận điểm ấy thuyết phục mình hay làm bạn muốn đối thoại với tác giả?

- Gợi ý: Cuộc đời của chúng ta như một con đường với hàng ngàn khúc quanh, đến khúc quanh nào chúng ta cũng bắt buộc phải có những lựa chọn dù những lựa chọn đó chưa chắc đã là cuộc đời tương lai của chúng ta.

- Nguyên nhân: Luận điểm đúng đắn, thuyết phục, được chứng minh trong thực tế cuộc sống và bản thân đã trải qua.

Câu 6: Từ bài thơ Con đường không chọn và bài viết Một đời như kẻ tìm đường, bạn suy nghĩ gì về những lựa chọn của mỗi người trong cuộc sống?

Những lựa chọn của mỗi người trong cuộc sống sẽ ảnh hưởng đến tương lai của họ. Mỗi người luôn phải đưa ra những sự lựa chọn dẫn lối tương lai, đôi khi sự lựa chọn ấy chưa chắc đã là tương lai của bạn, số phận có thể sẽ đưa bạn đến với lối đi khác trong cuộc đời. Chúng ta cần suy nghĩ kĩ lưỡng để đưa ra những lựa chọn đúng đắn, phù hợp để không phải thấy hối hận hay tiếc nuối.

IV. Kết nối đọc - viết

Để thành công trong cuộc sống, để tương lai tốt đẹp cần phải có trí tuệ sáng suốt để phân đoán, suy luận; có kĩ năng làm việc; có ý chí, nghị lực và quyết tâm cao để vượt qua mọi trở ngại, khó khăn; có phẩm chất đạo đức tốt, có tinh thần trách nhiệm cao mới tạo được niềm tin với người khác; có kĩ năng giao tiếp để nắm bắt cơ hội, để hợp tác chia sẻ trong thời đại toàn cầu hóa hiện nay; có cơ sở vật chất ban đầu và có sự may mắn. Không biết đã bao nhiêu lần chúng ta buông tay từ bỏ khi mà chỉ cần một chút nỗ lực, một chút kiên trì nữa thôi là chúng ta sẽ đạt được thành công. Câu chuyện về một người thợ đã mua lại một mảnh đất hoang với giá cao vì ông tin rằng dưới lòng đất có một mỏ kim cương quý giá, ông đã bỏ nhiều công sức, tiền của và nhiều năm để đào bới mảnh đất nhưng không thu được gì. Vì quá chán nản, ông ấy đã bán lại khu đất cho một người khác mà không ngờ rằng chỉ 2 tháng sau đó, người chủ mới khu đất đã tìm thấy một mỏ kim cương khổng lồ nằm sâu trong đất. Chúng ta đôi khi cũng giống như người thợ trong câu chuyện vậy, chúng ta thiếu đi sự kiên nhẫn, thiếu nghị lực để rồi bỏ lỡ mất thành công ngay trước mắt và đổ lỗi cho sự may rủi. Sự may rủi không phải là cái quyết định thành công và hạnh phúc của chúng ta mà chính bản thân chúng ta mới là yếu tố quyết định thành công và hạnh phúc. Trong hành trình tìm kiếm tình yêu và hạnh phúc, kết quả chỉ đến với những ai biết kiên nhẫn, biết lắng nghe, biết nỗ lực và dũng cảm đương đầu với thử thách.