Thực hành đọc: Tính cách của cây

I. Tìm hiểu chung

1. Tác giả

- Pê–tơ Vô-lơ-lê-ben: Người Đức, sinh năm 1964, chuyên viết về các chủ đề sinh thái, tham gia nhiều hoạt động nhằm phục hồi những khu rừng cổ đại và quản lí rừng một cách bền vững

- Là tác giả của các cuốn sách gây được nhiều tiếng vang như: Đời sống bí ẩn của cây (2015), Đời sống nội tâm của loài vật (2016), Trí tuệ bí ẩn của tự nhiên (2017), Bạn có nghe tiếng cây trò chuyện (2019).

2. Tác phẩm

- Thể loại: Văn bản khoa học

- Xuất xứ: Đoạn trích “Tính cách của cây” được in trong cuốn sách “Đời sống bí ẩn của cây”

- Phương thức biểu đạt: Tự sự + Miêu tả

- Tóm tắt: Văn bản đưa ra thông tin về đặc điểm của những cái cây khi vào mùa chuyển lá, thông qua việc quan sát, miêu tả ba cây sồi và nhân hóa chúng như những con người với những đặc điểm hành vi khác nhau.

- Bố cục:

• Đoạn 1: Từ đầu đến “hành vi khác nhau”: Giới thiệu chung về ba cây sồi.
• Đoạn 2: Còn lại: Tính cách khác biệt của cây

- Giá trị nội dung:

• Văn bản đưa ra thông tin về những cây sồi khi vào mùa chuyển lá: đặc điểm trước khi chuyển, thời điểm chuyển mùa, quá trình cành gãy để mọc lên cây mới.
• Khẳng định cây cối cũng có những tính cách riêng khác như con người.

- Giá trị nghệ thuật:

• Nghệ thuật tả cảnh đặc sắc.
• Các yếu tố miêu tả được sử dụng điêu luyện, nhuần nhuyễn

II. Tìm hiểu văn bản

1. Xác định thông tin chính của văn bản.

Thông tin chính của văn bản: Kể về ba cây sồi mọc cạnh nhau, với điều kiện môi trường giống hệt nhau nhưng có hành vi khác nhau, nghĩa là có tính cách khác nhau.

2. Tìm hiểu điểm nhìn của tác giả khi quan sát và phân tích tính cách của cây.

- Phân tích tính cách của cây:

• Vào mùa đông, khi cây trụi lá, hoặc vào mùa hè, khi chúng đầy lá xanh, một người tài xế lái xe vụt qua nơi đó thường không nhận ra đó là ba cây riêng biệt.
• Vào mùa thu, màu sắc của bộ ba này cho thấy một câu chuyện rất khác. Trong khi cây sồi nằm bên phải đã sẵn sàng chuyển màu, thì cây nằm ở giữa và cây nằm bên trái vẫn hoàn toàn xanh mướt…

- Cây nằm bên phải căng thẳng hơn hai cây kia một chút, hoặc nói một cách tích cực nó khôn ngoan hơn hai cây kia… Hai cây sồi còn lại thì bạo gan hơn. Ai biết được mùa xuân kế tiếp sẽ mang đến những gì chứ, hoặc đợt tấn công bất thình lình của lũ côn trùng sẽ lấy đi bao nhiêu năng lượng và lượng dự trữ thừa được bao nhiêu sau đấy chứ? Do đó, chúng đơn giản giữ màu xanh của mình lâu hơn…

3. Đánh giá ý nghĩa của yếu tố miêu tả được sử dụng trong văn bản.

Các yếu tố miêu tả giúp người đọc hình dung cụ thể, chi tiết hơn về những cây sồi từ đặc điểm của cây sồi, màu sắc đến trạng thái, từ quá trình chuyển màu đến lúc cành gãy để mọc lên những cây mới. Văn bản không đưa ra thông tin khô cứng, mà miêu tả sống động quá trình diễn ra hiện tượng.

4. Rút ra được thông điệp của văn bản và bài học ứng xử cần thiết với đối với cây cối.

- Thông điệp: Cây cối có đời sống riêng, mà con người cần phải quan sát mới phát hiện ra những điều thú vị.

- Bài học ứng xử cần thiết với cây cối:

• Chăm sóc, nâng niu cây cối như những người bạn.
• Tích cực trồng nhiều cây xanh.
• Nghiêm cấm những hành vi phá hoại cây cối như bẻ cành, ngắt lá, hái hoa…