Người cầm quyền khôi phục uy quyền

A. Tìm hiểu chung

I. Tác giả (Vích-to Huy-gô)

II. Tác phẩm

1. Xuất xứ:

- Người cầm quyền khôi phục uy quyền" được trích trong tiểu thuyết lãng mạn nổi tiếng "Những người khốn khổ".

2. Hoàn cảnh sáng tác

- Ngay từ 1829,V.Huy-gô đã có ý định viết một cuốn tiểu thuyết về người tù khổ sai. Sau năm 1830 Huy-gô đặc biệt chú ý đến các vấn đề xã hội (phong trào đấu tranh của nhân dân lao động, những bất công xã hội, sự sa đoạ của con người). Huy-gô bắt tay vào việc sưu tầm tài liệu và bắt đầu viết bộ tiểu thuyết này vào năm 1840, thoạt đầu gọi là “Những cảnh cùng khổ” và hoàn thành vào năm 1861.

- Được xuất bản năm 1862.

3. Trích đoạn “Người cầm quyền khôi phục uy quyền”

- “Người cầm quyền khôi phục uy quyền” nằm ở cuối phần thứ nhất của bộ tiểu thuyết “Những người khốn khổ”.

- Cốt truyện: Gia- ve đến bắt Giăng- Van- giăng

+ Phăng- tin đang ốm nặng chứng kiến cảnh người bảo trợ của mình bị bắt sự hãi đến chết.

+ Giăng- Van- giăng vốn là thị trưởng thì giờ đây lại là tù khổ sai. Gia- ve trước đây vốn dưới quyền Giăng Van- giăng giờ đây ra oai hách dịch

B. Soạn bài Người cầm quyền khôi phục uy quyền

I. Trước khi đọc

Câu 1: Bạn hình dung như thế nào về một con người có uy quyền?

Người có uy quyền sẽ khiến người khác cảm thấy nể phục, sợ hãi.

Câu 2: Bạn đã từng đọc cuốn sách hay xem bộ phim nào mà trong đó có nhân vật thực sự là một người uy quyền? Bạn hãy chia sẻ ấn tượng của mình về nhân vật ấy.

- Ví dụ như: Trong phim Tây Du Kí, Ngọc Hoàng là một người uy quyền…

II. Trả lời các thẻ trong văn bản đọc

Câu 1: Hoàn cảnh và tình trạng của Phăng-tin được miêu tả như thế nào?

Hoàn cảnh và tình trạng của Phăng-tin: Đầu óc ốm yếu của chị không hiểu được một cái gì cả, nhưng chị đinh ninh là Gia-ve muốn bắt chị. Chị không chịu đựng được bộ mặt gớm ghiếc của hắn.

Câu 2: Vì sao người kể chuyện lại lưu ý “từ giờ chúng ta cứ cái tên này mà gọi”?

- Giăng Van-giăng khi trở thành thị trưởng đã lấy tên là Ma-đơ-len. Nhưng để cứu một người vô tội bị nhận nhầm thành mình, Giăng Van-giăng đã đến tòa thú nhận thân phận thực.

⇒ Giăng Van-giăng đã tự thú thân phận thực sự của mình, quay trở về thành thợ xén cây bình thường khi xưa, không còn là thị trưởng Ma-đơ-len uy quyền nữa.

Câu 3: Chú ý cách miêu tả giọng nói của Gia-ve.

+ Giọng điệu “man rợ, điên cuồng”

+ Giọng nói “không phải tiếng người nói mà là tiếng ác thú gầm”

Qua giọng nói đã hé mở tính cách điên cuồng, tàn nhẫn, hung ác của nhân vật.

Câu 4: Tại sao Phăng-tin cảm thấy “cả thế giới đang tan biến”?

Đối với Phăng-tin, Giăng Van-giăng là thị trưởng luôn làm việc thiện và giúp người nghèo, là hiện thân cho cái đẹp, cái thiện, là sự dũng cảm của chị. Phăng-tin trông thấy Gia-ve tóm cổ ông thị trưởng, và chị thấy ông thị trưởng cúi đầu. Điều đó khiến hy vọng, niềm tin của chị bị dập tắt: cái thiện đang cúi đầu chịu thua cái ác.

Câu 5: Chú ý ngôn ngữ ra lệnh của Gia-ve và ngôn ngữ của Giăng Van-giăng qua lời đối thoại.

- Gia-ve: lời nói cộc lốc, quát nạt, nôn nóng, ép buộc (“Mau lên!”, “Nói to, nói to lên!”, “Ta bảo mày nói to lên cơ mà.”), khinh thường đối phương (cách xưng hô “ta-mày”).

- Giăng Van-giăng: lời nói nhẹ nhàng, lịch sự (cách xưng hô “tôi-ông”), bình tĩnh, kiên định.

Câu 6: Phăng-tin có phản ứng và cảm xúc như thế nào khi nghe nhắc đến đứa con gái của mình?

Phăng-tin có phản ứng mạnh: Phăng-tin run lên bần bật, muốn đi tìm con gái.

Câu 7: Chú ý thái độ của Gia-ve khi nói về Giăng Van-giăng.

Trong cuộc đối thoại với Phăng-tin, Gia-ve tỏ ý khinh thường Giăng Van-giăng khi nhắc đến quá khứ của Giăng Van-giăng: “Cái xứ chó đểu gì mà những thằng tù đi đày thì làm ông nọ ông kia”.

Câu 8: Tại sao Gia-ve lại thấy run sợ?

Gia-ve run sợ trước hành động giật gãy cái thanh giường cùng với ánh nhìn đầy sự tức giận và uy quyền của Giăng Van-giăng vì trước đó, Giăng Van-giăng đã kết tội Gia-ve là kẻ “giết chết người đàn bà này rồi”.

Câu 9: Chú ý hình thức câu hỏi trong lời của người kể chuyện.

- Người kể chuyện nói thay những câu hỏi mà người đọc cùng thắc mắc khi đọc đến tình tiết Giăng Van-giăng ghé lại thì thầm bên tai Phăng-tin. Qua một loạt câu hỏi, nhà văn đã gợi liên tưởng đến mối liên hệ giữa hai con người khốn khổ, đến việc Giăng Van-giăng thực hiện lời hứa.

- Đồng thời, đoạn trữ tình ngoại đề này đã góp phần soi sáng tư tưởng tác phẩm: vượt lên trên hiện thực để vươn tới cái đẹp, cái thiện.

Câu 10: Thái độ của Giăng Van-giăng đối với Gia-ve thể hiện ở câu nói sau cùng trong đoạn trích.

- Giăng Van-giăng nói với Gia-ve: “Giờ anh muốn làm gì thì làm”. Câu nói thể hiện sự bình thản, ung dung của Giăng Van-giăng. Giăng Van-giăng không sợ Gia-ve, không lo lắng đến việc bị Gia-ve bắt.

III. Trả lời câu hỏi

Câu 1: Có thể chia đoạn trích làm mấy phần? Hãy xác định mối liên hệ giữa các phần ấy.

- Cách 1: 3 phần

+ Phần 1. Từ đầu đến “Chị rùng mình”: Khi Giăng Van-giăng vẫn còn uy quyền của một thị trưởng.

+ Phần 2. Tiếp theo đến “Phăng-tin đã tắt thở”: Thân phận của Giăng Van-giăng bị lộ.

+ Phần 3. Còn lại: Giăng Van-giăng khôi phục lại uy quyền.

⇒ Các phần có mối liên hệ chặt chẽ với nhau.

- Cách 2: 2 phần

+ Phần đầu từ câu “Từ ngày ông Ma-đơ-len (Madeleine) gỡ cho Phăng-tin thoát khỏi bàn tay Gia-ve, chị không gặp lại hắn lần nào nữa” đến câu “Phăng-tin đã tắt thở”. → nghe những lời lẽ của Gia-ve nói về “ông thị trưởng Ma-đơ-len” đồng thời chứng kiến hành động đầy quyền uy của hắn, Phăng-tin hoảng sợ, ngã đập đầu vào thành giường và tắt thở.

+ Phần còn lại: Giăng Van-giăng thể hiện thái độ quyết liệt khiến Gia-ve phải sợ hãi, nhờ đó, ông ngồi xuống thì thầm bên tai Phăng-tin những lời cuối cùng và sửa soạn cho người đã chết.

⇒ Hai phần có quan hệ nhân quả. Chính thái độ, lời lẽ và hành động của Gia-ve đã gây ra cái chết của Phăng-tin, đúng như Giăng Van-giăng khẳng định: “Anh đã giết chết người đàn bà này rồi đó”. Và cũng chính sự hung hăng, sắt đá của Gia-ve (quyết bắt Giăng Van-giăng) đã buộc ông phải giật một thanh sắt từ cái giường, lăm lăm trong tay, ngăn sự quấy rầy của Gia-ve để thực hiện bổn phận lương tâm đối với Phăng-tin.

Câu 2: Bạn cảm nhận như thế nào về thái độ và cách ứng xử của Giăng Van-giăng đối với Phăng-tin? Theo bạn, Giăng Van-giăng có thể đã “thì thầm bên tai Phăng-tin” điều gì ngay sau khi chị qua đời?

- Thái độ và cách ứng xử của Giăng-van-giăng đối với Phăng-tin: Nhẹ nhàng, mềm mỏng và cảm thông trước hoàn cảnh của người phụ nữ bất hạnh.

- Giăng Van-giăng có thể đã “thì thầm bên tai Phăng-tin”: Chị hãy yên nghỉ, tôi sẽ tìm được đứa con gái tội nghiệp về cho chị.

Câu 3: Qua lời của người kể chuyện, nhân vật Gia-ve hiện lên như thế nào? Hãy nhận xét về thái độ của người kể chuyện đối với nhân vật này.

1. Nhân vật Gia-ve

- Nghề nghiệp: là một viên cảnh sát - đại diện cho công lý.

- Ngoại hình:

+ Khuôn mặt: “bộ mặt gớm ghiếc”, đáng sợ đến mức khiến Phăng-tin chỉ mới nhác trông thấy đã như “chết lịm đi”...

+ Giọng nói: lạnh lùng, cộc lốc với tiếng thét “Mau lên!”, “man rợ và điên cuồng, không còn là tiếng người nói mà lá tiếng thú gầm”.

+ Ánh mắt giống như “cái móc sắt”, “từng quen kéo giật về phía hắn bao nhiêu kẻ khốn khổ”.

+ Nụ cười “ghê tởm phô ra tất cả hai hàm răng”.

⇒ Ngoại hình giống như một con thú đang đói khát lâu ngày đang chờ để nhảy vào con mồi của mình.

- Thái độ:

+ Lạnh lùng, tàn nhẫn trước nỗi khổ của Phăng-tin.

+ Không cảm thấy xót thương cho cái chết của người đàn bà tội nghiệp.

⇒ Gia-ve mang nội tâm của một con quỷ tàn nhẫn. Một kẻ man rợ, độc ác không có tính người.Thế nhưng đối diện với cơn giận dữ của Giăng van-giăng hắn cũng phải dè chừng sợ hãi.

2. Thái độ của người kể chuyện: Căm ghét, coi thường.

Câu 4: Phân tích sự thay đổi trong ngôn ngữ và thái độ của Giăng Van-giăng đối với Gia-ve theo diễn biến của đoạn trích.

- Trước khi Phăng-tin chết: nhẹ nhàng, nhún nhường, ngôn ngữ nói chuyện tinh tế hòng che giấu sự thật về Cô-dét, về mình để Phăng-tin có cơ hội sống.

- Sau cái chết của Phăng-tin: thay đổi, khôi phục lại uy quyền với ngôn ngữ lạnh lùng và dứt khoát, kết tội Gia-ve “Anh đã giết chết người phụ nữ này rồi đó”, sẵn sàng chiến đấu để có thể từ biệt Phăng-tin bằng phong thái mạnh mẽ, lạnh lùng khiến Gia-ve run sợ.

Câu 5: Quyền năng của người kể chuyện ngôi thứ ba có được thể hiện trong đoạn trích này không? Vì sao?

- Quyền năng của người kể chuyện ngôi thứ ba được thể hiện trong đoạn trích này.

- Người kể chuyện theo ngôi thứ ba đã chứng kiến toàn bộ sự việc, cùng với đó có thể đưa ra những đánh giá, nhận xét đối với nhân vật và sự việc.

Trong đoạn trích, quyền năng có giới hạn của người kể chuyện ngôi thứ ba, biểu hiện rõ nhất là đoạn miêu tả những lời thì thầm của Giăng Van-giăng bên tai Phăng-tin (“Ông nói gì? Con người khốn khổ ấy có thể nói gì với người đã chết?... Kẻ chết có nghe thấy không?”). Hoàn toàn có khả năng tồn tại một cách xử lí nghệ thuật khác: người kể chuyện ngôi thứ ba “nghe” hết và nói lại tường tận cho người đọc biết những lời của Giăng Van-giăng. Nhưng ở đây, Vích-to Huy-gô đã không “cấp” cho người kể chuyện cái quyền năng đặc biệt ấy.

⇒ Như vậy, trong truyện, quyền năng của người kể chuyện ngôi thứ ba được thể hiện đến đâu hoàn toàn phụ thuộc vào dụng ý nghệ thuật của tác giả.

Câu 6: Trong đoạn trích Người cầm quyền khôi phục uy quyền, nhân vật nào thật sự có uy quyền? Do đâu bạn khẳng định như vậy?

- Nhân vật thực sự có uy quyền: Giăng Van-giăng.

- Nguyên nhân: Trước khi tình huống truyện xảy ra, ông Ma-đơ-len (chính Giăng Van-giăng) là người cầm quyền. Ông là một thị trưởng giỏi giang, đáng kính, khiến Gia-ve phải phục tùng. Nhưng lúc bị phát giác, ông trở lại thân phận của kẻ phạm pháp. Mọi quyền lực sẽ bị tước bỏ, buộc phải chấp nhận số kiếp của người tù khổ sai. Tuy nhiên, trong tình huống ở đoạn trích, Giăng Van-giăng đã làm đảo lộn vị thế giữa ông và Gia-ve: ông cầm thanh sắt để thể hiện sức mạnh nhằm trấn áp kẻ độc ác, lạnh lùng. Giăng Van-giăng khôi phục uy quyền của mình: uy quyền của một người dám hi sinh bản thân để thực hiện nghĩa vụ của lương tâm. Gia-ve đã phải run sợ trước Giăng Van-giăng, điều đó chứng tỏ Giăng Van-giăng mới là người thực sự có uy quyền.

Câu 7: Trong đoạn trích này, theo bạn, điều gì mới làm nên uy quyền của một con người?

Uy quyền của con người thể hiện ở phẩm chất lương thiện, giàu lòng yêu thương con người. Cùng với đó, lời nói, cử chỉ và hành động phải thể hiện sự mạnh mẽ, quyết liệt khiến người tin tưởng, kính phục.

IV. Kết nối đọc - viết

Gợi ý

Những tác phẩm được kể bằng người kể chuyện toàn tri khá nhiều. Trước hết, chúng ta cần phải hiểu, người kể chuyện toàn tri là cách gọi khác của người kể chuyện ngôi thứ ba. Người kể chuyện giấu mình nhưng có mặt khắp mọi nơi trong văn bản. Người kể này dường như biết hết mọi hành động, tâm tư, tình cảm của nhân vật. Khi đó, người đọc sẽ có cái nhìn toàn diện nhất về nhân vật, cũng như câu chuyện được kể. Qua đây, người đọc cũng có thể cảm nhận được tư tưởng, tình cảm mà tác giả muốn gửi gắm một cách dễ dàng, sâu sắc hơn. Rõ ràng, mỗi ngôi kể chuyện đều có ưu nhược điểm riêng. Nhưng theo quan điểm cá nhân, tôi cảm thấy khá hứng thú với việc đọc những tác phẩm tự sự được kể bởi người kể chuyện toàn tri. Bởi tôi sẽ có thể xâm nhập được vào nội tâm của từng nhân vật trong tác phẩm, từ đó hiểu rõ hơn được những điều mà tác giả gửi gắm.