Thực hành đọc: Ngôn chí, Bạch Đằng hải khẩu

Ngôn chí

1. Đề tài, thi liệu, thể loại của văn bản

- Đề tài: Thiên nhiên

- Thi liệu: Cảnh thiên nhiên trước am trúc - nơi yên tĩnh, bữa cơm có dưa muối, áo mặc gấm là, nước trong, ao thưởng trăng, vườn hoa, đêm tuyết rơi.

- Thể loại: thơ thất ngôn bát cú Đường luật biến thể (xen lẫn câu lục ngôn giữa các câu thất ngôn)

2. Hình tượng thiên nhiên và tâm trạng của nhân vật trữ tình

- Hình tượng thiên nhiên: Vẻ đẹp chốn thôn quê dân dã, yên bình.

- Tâm trạng của nhân vật trữ tình: Lạc quan, thư thái

3. Các yếu tố nghệ thuật đặc sắc

- Kết hợp hài hoà từ Hán Việt và Thuần Việt

- Vận dụng nhuần nhuyễn thể thơ thất ngôn bát cú, xen lẫn câu thơ lục ngôn “áo mặc nài chi gấm là”

4. Vẻ đẹp tư tưởng, tâm hồn tác giả

Vẻ đẹp tư tưởng, tâm hồn tác giả: Tâm hồn thanh cao, lựa chọn lối sống ẩn dật, tránh khỏi chốn quan trường nhiều cạm bẫy, giữ trọn cốt cách trong sạch.

Bạch Đằng hải khẩu

1. Đề tài, thi liệu, thể loại của văn bản

- Đề tài: tình yêu quê hương, đất nước

- Thi liệu: cảnh sông Bạch Đằng với bãi cọc hiểm yếu, những trận đánh lịch sử trên sông Bạch Đằng.

- Thể loại: Thơ chữ Hán (Thất ngôn bát cú Đường luật)

2. Cảm hứng lịch sử và cảm hứng thế sự trong văn bản

- Cảm hứng lịch sử: Niềm tự hào trước chiến thắng của dân tộc trên sông Bạch Đằng

- Cảm hứng thế sự: Tâm trạng thất vọng trước sự thay đổi của xã hội hiện tại

3. Niềm tự hào về mảnh đất chiến địa, từng lưu dấu nhiều chiến công hiển hách của cha ông

“Sóc phong xuy hải khí lăng lăng
Khinh khởi ngâm phàm quá Bạch Đằng
Ngạc đoạn kình khoa sơn khúc khúc
Qua trầm kích chiết ngạn tằng tằng...”

⇒ Dòng sông Bạch Đằng đã chứng kiến biết bao chiến công hiển hách của quân dân ta.

4. Sự suy ngẫm sâu sắc của tác giả về lịch sử

Bài thơ: Tôn vinh công đức của các vua Trần, cũng như các vị tướng tài cùng nhân dân đã chiến đấu, chiến thắng vang dội trên sông Bạch Đằng. Khi nhắc về quá khứ, Nguyễn Trãi nhằm gửi gắm niềm băn khoăn, trăn trở trước hiện tại.