Lựa chọn trật tự từ trong câu

I. Nhận xét chung

Đọc đoạn trích trong SGK và trả lời câu hỏi.

1. Có thể thay đổi trật tự từ trong câu in đậm theo những cách nào mà không làm thay đổi nghĩa cơ bản của câu?

2. Vì sao tác giả chọn trật tự từ như trong đoạn trích?

3. Hãy thử chọn một trật tự từ khác và nhận xét về tác dụng của sự thay đổi ấy.

Gợi ý

1. Có thể thay đổi trật tự từ trong câu in đậm theo những cách:

• Cai lệ gõ đầu roi xuống đất, thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ.
• Cai lệ thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, gõ đầu roi xuống đất.
• Thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, cai lệ gò đầu roi xuống đất.
• Bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, gõ đầu roi xuống đất, cai lệ thét.
• Bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, cai lệ giỗ đầu roi xuống đất, thét.
• Gõ đầu roi xuống đất, bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, cai lệ thét.

2. Tác giả chọn trật từ từ như câu trên là để đảm bảo sự liên kết với các câu trước và sau câu, nhằm mục đích nhấn mạnh sự hung hãn của nhân vật tên cai lệ.

3. 

• Cách khác: Cai lệ gõ đầu roi xuống đất, thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ
• Tác dụng: Liên kết với câu trước và câu sau.

II. Một số tác dụng của sự sắp xếp trật tự từ

1. Trật tự từ trong những bộ phận câu in đậm trong SGK thể hiện điều gì?

a. Thứ tự trước sau của hành động.

b. Thứ tự xuất hiện lần lượt của từng sự vật.

2. So sánh tác dụng của những cách sắp xếp trật tự từ trong các bộ phận câu in đậm trong SGK.

a. Cách sắp xếp này tạo âm hưởng ngân vang, du dương cân đối đảm bảo cân đối về nhịp điệu, hài hòa về ngữ âm của lời nói.

b. Cách sắp xếp này không tạo được dư âm cho câu văn.

c. Cách sắp xếp này không tạo được nhạc tính cho đoạn văn.

3. Từ những điều đã phân tích ở các mục I và II, hãy rút ra nhận xét về tác dụng của việc sắp xếp trật tự từ trong câu.

• Thể hiện thứ tự nhất định của sự vật, hiện tượng, hoạt động.
• Nhấn mạnh hình ảnh, đặc điểm của sự vật, hiện tượng.
• Liên kết với các câu khác trong văn bản.
• Đảm bảo sự hài hoà về ngữ âm và lời nói.

III. Luyện tập

Giải thích lí do sắp xếp trật tự từ trong những bộ phận câu và câu in đậm trong SGK.

a. Trật tự từ “Bà Trưng, Bà Triệu, Trần Hưng Đạo, Lê Lợi, Quang Trung” được sắp xếp theo thời gian trước sau. Từ đó, khẳng định truyền thống yêu nước, chống giặc ngoại xâm có bề dày và trải qua nhiều thời kỳ.

b. Đảo trật tự từ “Đẹp vô cùng, Tổ quốc ta ơi”: Đảo bộ phận nhấn mạnh lên trước phần hô ngữ, nhằm nhấn mạnh vẻ đẹp của Tổ quốc.

Đảo trật tự từ “Nắng chói sông Lô, hò ô tiếng hát”: Tạo sự kết nối, âm hưởng ngân vang.

c. Trật tự từ “Mật thám tôi cũng chả sợ, đội con gái tôi cũng chẳng cần” nhằm tạo ra sự liên kết giữa câu sau với câu phía trước.