Luyện tập đưa yếu tố biểu cảm vào bài văn nghị luận

I. Chuẩn bị ở nhà

Gợi ý

1. Mở bài:

Nêu vấn đề cần bàn luận: “Sự bổ ích của những chuyến tham quan, du lịch đối với học sinh”.

2. Thân bài:

- Mở rộng tầm hiểu biết cho mỗi cá nhân:

• Củng cố kiến thức được học trên lớp.
• Trải nghiệm thực tế để có thêm hiểu biết.

- Bồi dưỡng về tình cảm:

• Yêu thiên nhiên, quê hương và đất nước hơn.
• Yêu con người lao động.

- Một hình thức giải trí sau những giờ học tập căng thẳng, mệt mỏi:

• Thư giãn, vui chơi đem lại niềm vui cho con người.
• Giảm bớt sự căng thẳng sau những ngày học tập vất vả.
• Làm tăng tình đoàn kết giữa học sinh trong lớp.

- Rèn luyện sức khỏe từ những hoạt động trải nghiệm: leo núi, trò chơi tập thể…

3. Kết bài

Khẳng định vai trò, lợi ích của tham quan du lịch với học sinh.

II. Luyện tập ở trên lớp

Câu 1. Để làm sáng tỏ vấn đề trên, cách sắp xếp các luận điểm theo trình tự dưới đây có hợp lý không? Vì sao? Nên sửa như thế nào?

a. Những chuyến tham quan, du lịch giúp ta hiểu biết nhiều hơn và yêu mến hơn vẻ đẹp của thiên nhiên, của quê hương đất nước.

b. Những chuyến tham quan, du lịch mang lại cho ta nhiều bài học có thể chưa có trong sách vở.

c. Những chuyến tham quan, du lịch khiến ta hiểu cụ thể hơn, sâu hơn những điều được học trong nhà trường.

d. Những chuyến tham quan, du lịch đem đến cho ta thật nhiều niềm vui.

e. Những chuyến tham quan, du lịch giúp ta tăng cường sức khỏe.

Gợi ý

* Cách sắp xếp luận điểm chưa hợp lý.

* Nguyên nhân: Các luận điểm chỉ được liệt kê ra, chưa được sắp xếp theo một trình tự hợp lí.

* Cách sửa:

- Mở rộng tầm hiểu biết cho mỗi cá nhân:

• Hiểu cụ thể hơn, sâu hơn những điều được học trong nhà trường.
• Mang lại cho ta nhiều bài học có thể chưa có trong sách vở.

- Bồi dưỡng về tình cảm: giúp ta hiểu biết nhiều hơn và yêu mến hơn vẻ đẹp của thiên nhiên, của quê hương đất nước.

- Một hình thức giải trí sau những giờ học tập căng thẳng, mệt mỏi:

• Thư giãn, vui chơi đem lại niềm vui cho con người.
• Giảm bớt sự căng thẳng sau những ngày học tập vất vả.
• Làm tăng tình đoàn kết giữa học sinh trong lớp.

- Rèn luyện sức khỏe từ những hoạt động trải nghiệm: leo núi, trò chơi tập thể…

Câu 2. Hãy trình bày các luận điểm đó cho có sức truyền cảm bằng việc thực hiện các bài tập trong SGK:

Gợi ý

a. Qua đoạn văn trong “Đi bộ ngao du” ta có thể có một số gợi ý cho việc đưa yếu tố biểu cảm vào tác phẩm nghị luận như sau:

• Trực tiếp biểu lộ cảm xúc qua các cụm từ: Ta hân hoan biết bao..., Ta sung sướng biết bao..., Một bữa cơm đạm bạc mà sao có vẻ ngon lành thế!...
• Giọng điệu phấn chấn, vui tươi, hồ hởi.

b.

- Luận điểm “Những chuyến tham quan, du lịch đem đến cho ta nhiều niềm vui” có thể gợi cho chúng ta nhiều cảm xúc:

• Vui vẻ, thích thú khi được đi tham quan.
• Háo hức muốn khám phá địa điểm đó.
• Ngỡ ngàng, sung sướng trước vẻ đẹp của cảnh quan.

- Đoạn văn trong sách giáo khoa chưa thể hiện hết những cảm xúc ấy.

- Đoạn văn trong SGK chưa có yếu tố biểu cảm. Cần sửa lại cách dùng từ ngữ (thêm các từ ngữ biểu cảm như: biết bao nhiêu, kỳ diệu thay, có ai... lại, làm sao có được...), cách đặt câu trong đoạn văn trong SGK (Ví dụ: Bạn có nhớ cái lần cả lớp chúng mình cùng đến thăm vịnh Hạ Long không?) để đoạn văn diễn đạt tình cảm của em một cách chân thực, rõ ràng, trong sáng và biểu cảm.

- Viết lại đoạn văn: Khi đến tham quan du lịch đem đến cho chúng ta rất nhiều điều bổ ích, chuyến đi tham quan vịnh Hạ Long của lớp ta trong dịp hè vừa qua quả là một chuyến đi đáng nhớ. Chắc hẳn, chưa một ai trong chúng ta quên cảm giác nhìn thấy cảnh trời biển núi non mênh mông sau một chặng đường dài. Ai cũng vui mừng, tươi tỉnh hẳn lên đặc biệt là Lệ Quyên, bạn ấy không còn âu sầu vì điểm kém như trước nữa. Dường như vẻ đẹp non nước hữu tình đã làm thay đổi tâm trạng và cảm xúc của con người.

Câu 3. Theo trình tự luyện tập trên lớp, hãy tiếp tục tập đưa yếu tố biểu cảm vào bài văn được biết theo đề bài: “Chứng minh rằng nhiều bài thơ em đã học như Cảnh khuya của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Khi con tu hú của Tố Hữu, Quê hương của Tế Hanh… đều biểu hiện rõ tình cảm thiết tha của các nhà thơ đối với thiên nhiên, đất nước”.

Gợi ý

Thiên nhiên đất nước từ muôn đời vẫn là cảm hứng bất tận cho thi nhân. Và có rất nhiều bài thơ như Cảnh khuya của Hồ Chí Minh, Khi con tu hú của Tố Hữu, Quê hương của Tế Hanh… đều biểu hiện rõ tình cảm thiết tha của các nhà thơ đối với thiên nhiên đất nước.

Đầu tiên, “Cảnh khuya” của Hồ Chí Minh là tình yêu thiên nhiên của Bác thể hiện qua bức tranh nơi núi rừng Việt Bắc có tiếng suối róc rách, trăng sáng soi tỏa khắp nơi. Hơn thế nữa, ta còn xúc động biết bao trước nỗi lòng của vị lãnh tụ: “Chưa ngủ vì no lỗi nước nhà”.

Còn với “Khi con tu hú” của Tố Hữu, người tù cách mạng luôn hướng đến thế giới bên ngoài ngập tràn sự sống, khao khát thoát khỏi xiềng xích gông cùm: muốn đạp tan phòng để được hòa mình vào cuộc sống tươi sáng ngoài kia

Cuối cùng là bài “Quê hương” của Tế Hanh. Đó là nỗi lòng nhớ quê da diết của tác giả, vị mặn mòi của biển khơi dường như ngấm trong từng câu chữ làm hiện về những hình ảnh bình dị của quê hương yêu dấu

Ba bài thơ với những điểm đặc sắc khác nhau nhưng tựu chung lại đều gặp nhau ở tình cảm đối với thiên nhiên, đất nước. Tình cảm được tác giả gửi gắm qua bài thơ cũng làm dậy lên trong lòng người đọc tình yêu tràn đầy, mãnh liệt đối với quê hương, đất nước mình.

III. Bài tập ôn luyện

Gợi ý

Benjamin Franklin - một chính trị gia người Mỹ đã từng khẳng định rằng: “Nếu thời gian là thứ đáng giá nhất, phí phạm thời gian hẳn phải là sự lãng phí ngông cuồng nhất”. Chinh vì vậy, chúng ta hãy biết quý trọng thời gian.

Thời gian là một khái niệm trừu tượng mà con người không cảm nhận được bằng cách nhìn thấy hay cầm nắm. Chúng ta chỉ cảm nhận được sự chảy trôi của thời gian theo sự thay đổi của vạn vật xung quanh. Thời gian dù có vận động tuần hoàn hết năm này đến năm khác, nhưng lại ra đi không trở lại.

Con người vẫn nói thời gian là vô giá. Nó giúp cho mọi vật vận động theo đúng quy luật, trình tự: Người nông dân nhờ tính thời gian để hoạt động sản xuất; Nhân viên làm việc theo quy định về thời gian; Học sinh học tập ở trường cũng dựa trên một khoảng thời gian nhất định... Trải qua sự thay đổi của thời gian, con người tích lũy thêm được nhiều giá trị tốt đẹp: kiến thức, kĩ năng sống, kinh nghiệm, cách sống… Từ đó mà chúng ta càng ngày càng hoàn thiện bản thân hơn. Cũng nhờ có thời gian, mọi đau khổ, mất mát, buồn bực đều được xoa dịu hay tan biến. Câu nói: “Thời gian có thể chữa lành mọi vết thương” là hoàn toàn đúng đắn.

Ông cha ta có câu: “Thời gian là vàng, là bạc”. Trước hết, “vàng, bạc” vốn là những thứ vật chất quý hiếm và có giá trị mà con người luôn mong muốn được sở hữu. So sánh “thời gian” - một khái niệm vô hình, trừu tượng với “vàng, bạc” để giúp chúng ta cảm thấy dễ hình dung hơn về thời gian cũng như tầm quan trọng của nó trong cuộc sống. Cuộc đời thì hữu hạn, mà thời gian lại vô hạn. Chính vì vậy mà con người cần biết quý trọng khoảng thời gian của bản thân. Con người không nên để bản thân sống như một cỗ máy. Cần có thời gian nghỉ ngơi, thư giãn và quan tâm đến những người xung quanh.

Tuy nhiên, thật đáng buồn khi hiện nay vẫn còn không ít người sống lãng phí thời gian. Họ chỉ biết chạy theo những cuộc ăn chơi, sa ngã vào các tệ nạn xã hội. Mà không chịu cố gắng làm những điều có ý nghĩa. Đặc biệt là đối với giới trẻ - những con người được coi là “không có gì ngoài thời gian”. Đối với một học sinh, việc ý thức được giá trị của thời gian là vô cùng quan trọng. Điều đó giúp tôi biết cách quản lý thời gian một cách tốt nhất: từ việc học tập đến giải trí. Để có thể tận dụng được mọi khoảng thời gian một cách ý nghĩa và trọn vẹn.

Như vậy, con người cần ghi nhớ rằng: “Hãy biết quý thời gian”. Bởi vì cùng với sức khỏe, thời gian cũng là một trong những thứ vô cùng giá trị của con người.