Đánh nhau với cối xay gió

I. Tìm hiểu chung

I. Tác giả

- Xéc-van-tét (1547 - 1616) là một nhà văn người Tây Ba Nha.

- Ông vốn là một binh sĩ, bị thương năm 1957 trong một cuộc thủy chiến và bị bắt giam ở An-giê từ năm 1575 đến năm 1580.

- Khi trở về Tây Ba Nha, ông sống một cuộc đời cực nhọc và âm thầm mãi cho đến khi công bố tiểu thuyết Đôn Ki-hô-tê.

- Tác phẩm tiêu biểu: Hành trình đến Parnassus, Truyện làm gương, Đôn Ki-hô-tê.

II. Tác phẩm

a. Xuất xứ

- Văn bản "Đánh nhau với cối xay gió" được trích trong tiểu thuyết "Đôn Ki-hô-tê".

- Tác phẩm “Đôn-ki-hô-tê” kể về nhân vật Đôn Ki-hô-tê, một lão quý tộc nghèo say mê đọc tiểu thuyết hiệp sĩ và muốn trở thành hiệp sĩ giang hồ. Lão lục tìm những binh giáp của tổ tiên để tự trang bị vũ khí cho mình, phong cho con ngựa gầy yếu của mình là chiến mã - đặt tên là Rô-xi-na-tê, còn mình là hiệp sĩ xứ Man-tra. Cùng đi với lão là bác giám mã Xan-chô Pan-xa. Sau nhiều phen thất bại ê chề, đến cuối cùng bị ốm nặng và qua đời.

- Đoạn trích “Đánh nhau với cối xay gió” được trích trong chương VIII và chương XIX của tiểu thuyết.

b. Tóm tắt

Đoạn trích kể lại việc hai thầy trò đang trên đường phiêu lưu thì bắt gặp hàng chục chiếc cối xay gió. Đôn Ki-hô-tê một mực cho rằng đó là những gã khổng lồ và quyết tâm đánh bại chúng bất chấp lời khuyên của Xan-cho Pan-xa. Để rồi đến cuối cùng cả người và ngựa đều bị thương nặng.

Nhưng mặc dù bị thương nặng, Đôn Ki-hô-tê vẫn quyết không kêu đau. Không những vậy, chàng còn quyết không ăn uống gì mà chỉ cần nghĩ đến tình nương là cảm thấy no rồi. Xan-cho Pan-xa thấy vậy bèn bỏ rượu thịt ra chén một mình. Đôn Ki-hô-tô suốt đêm không ngủ và chỉ nghĩ tới tình nương.

II. Trả lời câu hỏi trong sách giáo khoa

Câu 1: Xác định ba phần của đoạn truyện này theo trình tự diễn biến trước, trong và sau khi Đôn-ki-hô-tê đánh nhau với cối xay gió. Liệt kê năm sự việc chủ yếu, qua đó tính cách của lão hiệp sĩ và bác giám mã được bộc lộ:

* Ba phần là:

- Phần 1: Từ đầu đền “chứ không phải là bọn khổng lồ”. Nhận định của hai thầy trò về những chiếc cối xay gió.

- Phần 2: Tiếp theo đến “con Rô-xi-a-nết cũng bị toác nửa vai”. Hành động của mỗi người đối với những chiếc cối xay.

- Phần 3. Còn lại. Cuộc bàn tán sau chuyến phưu lưu.

* Năm sự việc là:

- Cho rằng những chiếc cối xay gió là những tên khổng lồ, quyết tâm đánh nhau với chúng để bảo vệ chính nghĩa.

- Xan-cho Pan-xa tỉnh táo nói với Đôn Ki-hô-tê rằng không có tên khổng lồ nào mà chỉ là những chiếc cối xay gió.

- Thúc con ngựa Rô-xi-na-tê xông lên, không để ý tới lời khuyên của Xan-cho Pan-xa.

- Xan-cho Pan-xa hét lên khuyên can Đôn Ki-hô-tê khi hắn lao vào những chiếc cối xay gió để đánh nhau.

- Đôn Ki-hô-tê không thèm ăn uống mà nhớ tới tình nương. Còn Xan-cho Pan-xa thì ăn uống no say rồi đi ngủ.

* Tính cách:

- Đôn Ki-hô-tê: ảo tưởng, điên rồ và phi thực tế.

- Xan-cho Pan-xa: tỉnh táo, thực dụng

Câu 2: Qua năm sự việc ấy, phân tích những nét hay và nét dở trong tính cách của nhân vật hiệp sĩ Đôn Ki-hô-tê.

- Nét hay: Có lí tưởng tốt đẹp là hành hiệp trượng nghĩa, cứu đời giúp người.

- Nét dở: Đầu óc bị mê muội, không tỉnh táo vì đọc quá nhiều tiểu thuyết hiệp sĩ. Hành động điên rồ, phi thực tế.

• Thúc con ngựa Rô-xi-na-tê xông lên, không để ý tới lời khuyên của Xan-cho Pan-xa.
• Thét lên rất lớn: “Chớ có chạy trốn lũ hèn mạt nhát gan kia, bởi duy nhất chỉ có một hiệp sĩ tấn công bọn mi đây”; “Dù cho bọn ngươi… đền tội”.
• Cầu mong nàng Đuyu-xi-nê-a của mình cứu giúp trong lúc nguy nan này.
• Rồi lấy khiên che kín thân, tay lăm lăm ngọn giáo, thúc ngựa phi thẳng về phía chiếc cối xay gió gần nhất, đâm mũi giáo vào cánh quạt đang quay khiến nó gãy tan tành.
• Cả người và ngựa đều bị kéo theo văng ra xa. Khi bị thương nhưng vẫn không rên rỉ, kêu than.

Câu 3: Vẫn qua các sự việc ấy, chứng minh nhân vật Xan-chô Pan-xa cũng bộc lộ cả mặt tốt và xấu.

- Mặt tốt: một con người tỉnh táo, có khát vọng chính đáng (khát vọng làm giàu) và ra sức khuyên can Đôn Ki-hô-tê khi lão định đánh nhau với cối xay gió.

- Mặt xấu: nhát gian, ích kỉ và vụ lợi…

• Ngạc nhiên khi thấy Đôn Ki-hô-tê nói về những gã khổng lồ (Những tên khổng lồ nào cơ?).
• Tỉnh táo nói với Đôn Ki-hô-tê rằng không có tên khổng lồ nào mà chỉ là những chiếc cối xay gió.
• Hét lên khuyên can khi Đôn Ki-hô-tê lao vào những chiếc cối xay gió để đánh nhau.

Câu 4: Đối chiếu Đôn-ki-hô-tê và Xan-chô Pan-xa về các mặt: dáng vẻ, nguồn gốc xuất thân, suy nghĩ, hành động... để thấy rõ nhà văn đã xây dựng một cặp nhân vật tương phản.

* Đôn Ki-hô-tê:

- Xuất thân: Dòng dõi quý tộc nghèo.

- Ngoại hình: gầy gò cao lênh khênh lại và cưỡi trên lưng con ngựa nên trông càng cao thêm.

- Lí tưởng: Có khát vọng cao đẹp muốn hữu ích cho đời: hành hiệp trượng nghĩa, cứu giúp người dân vô tội.

- Hành động: đánh nhau với cối xay gió - diệt trừ kẻ xấu xa (chiếc cối xay gió - những tên khổng lồ).

- Tính cách:

• Mê muội, hão huyền.
• Dũng cảm.

* Xan-chô Pan-xa:

- Xuất thân: một bác nông dân.

- Ngoại hình: Bác lùn, béo và ngồi trên lưng một con lừa thấp tè nên càng lùn tịt.

Lý tưởng: Muốn cai trị một hòn đảo (có quyền lực và của cải). Xan-chô Pan-xa có ước muốn tầm thường chỉ lo nghĩ đến cá nhân mình.

Hành động: Khuyên can Đôn Ki-hô-tê đó không phải là những tên khổng lồ mà là cối xay gió.

- Tính cách:

• Tỉnh táo, thiết thực.
• Hèn nhát.

⇒ Hai nhân vật đối lập hoàn toàn.

III. Đọc - hiểu văn bản

1. Hiệp sĩ Đôn Ki-hô-tê

- Xuất thân: thuộc tầng lớp quý tộc nghèo

- Ngoại hình: gầy gò, cao lêu nghêu

- Phương tiện đi lại: một con ngựa gầy gò, ốm yếu

- Lý tưởng: trừ gian diệt ác, cứu giúp người vô tội (quét sạch cái giống xấu xa này khỏi mặt đất là phụng sự Chúa đấy).

- Hành động: Cho rằng những chiếc cối xay gió là những tên khổng lồ, quyết tâm đánh nhau với chúng để bảo vệ chính nghĩa.

- Diễn biến cuộc chiến:

• Thúc con ngựa Rô-xi-na-tê xông lên, không để ý tới lời khuyên của Xan-cho Pan-xa.
• Thét lên rất lớn: “Chớ có chạy trốn lũ hèn mạt nhát gan kia, bởi duy nhất chỉ có một hiệp sĩ tấn công bọn mi đây”; “Dù cho bọn ngươi… đền tội”.
• Cầu mong nàng Đuyu-xi-nê-a của mình cứu giúp trong lúc nguy nan này.
• Rồi lấy khiên che kín thân, tay lăm lăm ngọn giáo, thúc ngựa phi thẳng về phía chiếc cối xay gió gần nhất, đâm mũi giáo vào cánh quạt đang quay khiến nó gãy tan tành.

- Kết quả: Cả người và ngựa đều bị kéo theo văng ra xa. Khi bị thương nhưng vẫn không rên rỉ, kêu than.

⇒ Một con người quá ham mê tiểu thuyết hiệp sĩ mà có những lời nói, hành động phi thực tế.

2. Giám mã Xan-cho Pan-xa

- Xuất thân: một bác nông dân

- Ngoại hình: béo, lùn

- Phương tiện đi lại: một con lừa vừa béo, vừa thấp.

- Lí tưởng: Chấp nhận làm giám mã cho Đôn Ki-hô-tê chỉ vì muốn trở được cai trị một hòn đảo - được giàu có và quyền lực.

- Hành động:

• Ngạc nhiên khi thấy Đôn Ki-hô-tê nói về những gã khổng lồ (Những tên khổng lồ nào cơ?).
• Tỉnh táo nói với Đôn Ki-hô-tê rằng không có tên khổng lồ nào mà chỉ là những chiếc cối xay gió.
• Hét lên khuyên can Đôn Ki-hô-tê khi hắn lao vào những chiếc cối xay gió để đánh nhau.
• Chạy đến đỡ Đôn Ki-hô-tê và nhắc lại rằng đó chỉ là những chiếc cối xay gió.
• Để mặc chủ không ăn không uống, một mình đánh chén hết chỗ rượu thịt và ngủ say như chết.

⇒ Một con người tỉnh táo, coi trọng cuộc sống vật chất và hèn nhát, sợ đau đớn.