Câu nghi vấn

I. Đặc điểm hình thức và chức năng chính

Đọc đoạn trích trong SGK và trả lời câu hỏi:

a. Các câu nghi vấn là: Sáng ngày người ta đấm u có đau lắm không?; Thế làm sao u cứ khóc mãi mà không ăn khoai?; Hay là u thương chúng con đói quá?

b. Câu nghi vấn trong đoạn trích dùng để hỏi.

II. Luyện tập

Câu 1: Xác định câu nghi vấn trong những đoạn trích. Những đặc điểm hình thức nào cho biết đó là câu nghi vấn?

- Những câu nghi vấn là:

a. Chị khất tiền sưu đến chiều mai phải không?

b. Tại sao con người lại phải khiêm tốn như thế?

c. Văn là gì? Chương là gì?

d. Chú mình muốn cùng tớ đùa vui không? Đùa trò gì? Chị Cốc béo xù đứng trước cửa nhà ta ấy hả?

- Đặc điểm hình thức:

• Các từ nghi vấn: phải không, tại sao, là gì, không, gì, hả.
• Cuối các câu đều có dùng các dấu chấm hỏi.

Câu 2: Xét các câu sau trong SGK và trả lời câu hỏi:

Các câu trên là câu nghi vấn vì sử dụng từ “hay” với mục đích hỏi mang tính lựa chọn.

Câu 3: Có thể đặt dấu chấm hỏi vào cuối các câu trong SGK được không? Vì sao?

- Không thể đặt dấu chấm hỏi vào cuối các câu này vì đó không phải là câu nghi vấn.

- Các từ nghi vấn (có, không, tại sao) nhưng chỉ có chức năng bổ ngữ trong câu.

- Trong câu c, d các từ nào (cũng), ai (cũng) là những từ bất định có ý nghĩa khẳng định tuyệt đối, chứ không phải là nghi vấn.

Câu 4: Phân biệt hình thức và ý nghĩa của hai câu:

a. Anh có khoẻ không?

b. Anh đã khoẻ chưa?

Xác định câu trả lời thích hợp đối với từng câu. Đặt một số cặp câu khác và phân tích để chứng tỏ sự khác nhau giữa câu nghi vấn theo mô hình “có... không” với câu nghi vấn theo mô hình “đã... chưa”.

- Về hình thức, cả hai câu dùng hai cặp từ khác nhau: câu a là “có ... không”; câu b là “đã… chưa”.

- Về ý nghĩa, câu (b) cho biết trước đó anh ta không được khỏe, nhưng câu (a) không đề cập đến vấn đề này.

- Câu trả lời thích hợp:

• Câu a: Tôi khỏe/không khỏe
• Câu b: Tôi đã khỏe/chưa khỏe

- Đặt câu:

• Chiếc bút này có đắt không?
• Chiếc bút này đã cũ chưa?

Câu 5: Hãy cho biết sự khác nhau về hình thức và ý nghĩa của hai câu sau:

a. Bao giờ anh đi Hà Nội?

b. Anh đi Hà Nội bao giờ?

- Về hình thức, câu a và câu b khác nhau ở trật tự từ:

• câu a, “bao giờ” đứng đầu câu
• câu b, “bao giờ” đứng cuối câu.

- Về ý nghĩa:

• câu a hỏi về thời điểm của một hành động sẽ diễn ra trong tương lai
• câu b hỏi thời điểm của một hành động đã diễn ra trong quá khứ.

Câu 6: Cho biết hai câu nghi vấn sau đây đúng hay sai. Vì sao?

a. Chiếc xe này bao nhiêu ki-lô-gam mà nặng thế?

- Câu (a) đúng, tuy không biết nó nặng bao nhiêu nhưng có thể cảm nhận được sức nặng nhờ cảm giác.

b. Chiếc xe này giá bao nhiêu mà rẻ thế?

- Câu (b) sai, vì chưa biết giá bao nhiêu thì không thể khẳng định chiếc xe rẻ được.