Ôn tập truyện kí Việt Nam

Tên văn bản, tác giả

Thể loại

Phương thức biểu đạt

Nội dung chủ yếu

Đặc sắc nghệ thuật

Tôi đi học - Thanh Tịnh (1911 - 1988)

Truyện ngắn

Tự sự

Truyện ngắn Tôi đi học đã diễn tả được những kỉ niệm trong sáng của tuổi học trò, đặc biệt là buổi đầu đi học qua

Nghệ thuật tự sự đan xen miêu tả và biểu cảm, hình ảnh trong sáng giản dị…

Trong lòng mẹ (trích Những ngày thơ ấu) - Nguyên Hồng (1918 - 1982)

Hồi ký

Tự sự kết hợp miêu tả, biểu cảm

Đoạn trích đã khắc họa chân thực những cay đắng, tủi cực của nhà văn khi còn thơ ấu. Đồng thời tác giả cũng muốn khẳng định tình yêu thương sâu nặng với người mẹ bất hạnh.

Hình ảnh chân thực, lời văn nhẹ nhàng...

Tức nước vỡ bờ (trích Tắt đèn, 1939) - Ngô Tất Tố (1893 - 1954)

Tiểu thuyết

Tự sự kết hợp miêu tả

Đoạn trích đã vạch trần bộ mặt tàn ác, bất nhân của xã hội phong kiến đương thời khi đã đẩy người nông dân vào hoàn cảnh khổ cực

Bút pháp hiện thực….

Lão Hạc - Nam Cao (1917 - 1951)

Truyện ngắn

Tự sự, miêu tả kết hợp biểu cảm

Truyện đã khắc họa chân thực cuộc đời của người nông dân Việt Nam trước cách mạng cùng với đó là phẩm chất cao quý của họ

Miêu tả tâm lí nhân vật, khắc họa nội tâm nhân vật

- Các văn bản trên đều là văn tự sự, được xếp vào truyện - kí hiện đại (1930 - 1645).

- Nội dung đều hướng đến khắc họa hình ảnh những con người trong xã hội với cuộc đời phải chịu nhiều bất công, cực khổ

- Đều có lối viết chân thực gắn với đời sống.

Người phụ nữ phải chịu bất công bởi những hủ tục trong xã hội xưa.

Người nông dân bị bóc lột bởi sưu cao thuế nặng phải vùng lên phản kháng.

Sự khổ cực của người nông dân trong xã hội: đói nghèo, bệnh tật nhưng họ vẫn giữ được phẩm chất cao đẹp.

- Giới thiệu tác giả Nam Cao và truyện ngắn Lão Hạc.

- Đưa ra đánh giá chung về tác phẩm Lão Hạc.

a. Câu chuyện Lão Hạc bán chó và sự day dứt của lão

* Hoàn cảnh của lão Hạc:

- Một ông nông dân già yếu, không nơi nương tựa: sống một mình, tự kiếm ăn nuôi thân, con trai bỏ đi đồn điền cao su.

- Sau một trận ốm, trong nhà không còn gì để ăn, lão quyết định bán cậu Vàng - kỉ vật mà anh con trai để lại, không chỉ là một con vật mà còn giống như một người bạn.

⇒ Hoàn cảnh vô cùng khó khăn, khổ cực.

* Diễn biến tâm trạng của Lão Hạc xoay quanh việc bán cậu Vàng:

- Tình cảm đối với cậu Vàng:

• • Cho ăn bằng một cái bát lớn như của nhà giàu, có gì ăn cũng gắp cho nó cùng ăn.
  • Khi rảnh rỗi còn đem nó ra tẳm rửa, bắt giận.
  • Mỗi khi lão uống rượu có đồ nhắm ngon lại gắp cho nó một miếng như người ta gắp thức ăn cho con cháu trong nhà.
  • Thường xuyên tâm sự với nó, vỗ về ôm ấp.

⇒ Đối xử giống như với một con người.

- Quyết định bán cậu Vàng: vô cùng khó khăn, trăn trở giống như phải quyết định một việc trọng đại trong đời.

- Diễn biến tâm trạng sau khi bán chó: Sáng hôm sau, lão Hạc sang nhà ông giáo kể lại toàn bộ sự việc.

• • Cố làm ra vẻ vui mừng: “Cậu Vàng đi đời rồi ông giáo ạ”, nhưng thực ra lão cười như mếu và đôi mắt ầng ậc nước.
  • “Mặt lão đột nhiên co rúm lại, những nếp nhăn xô lại với nhau, ép cho nước mắt chảy ra”
  • Lão hu hu khóc…
  • Tự trách bản thân mình đã già rồi còn đi lừa một con chó: “Khốn nạn... Ông giáo ơi!... như thế này à?”
  • Chua chát bảo với ông giáo: “Kiếp con chó là kiếp khổ thì ta phải hóa kiếp cho nó…”
  • Lão cười và ho sòng sọc, Lão nói xong lại cười đưa đà… Nụ cười dường như để nén đi nỗi đau đơn khi mất đi “người bạn” duy nhất.

⇒ Nam Cao đã khắc họa chân thực nỗi đau khổ, day dứt của Lão Hạc sau khi bán cậu Vàng.

b. Cái chết đầy bất ngờ của Lão Hạc

- Hoàn cảnh: Lão nhờ cậy ông giáo hai việc.

• • Trong nom hộ mảnh vườn, khi thằng con trai về sẽ giao lại cho nó.
  • Mang hết tiền dành dụm được nhờ ông giáo giữ hộ để khi mình chết thì nhờ ông giáo và bà con lo liệu ma chay cho mình.

⇒ Chuẩn bị trước cho cái chết của bản thân.

- Diễn biến:

• • Lão đến xin Binh Tư một ý bả chó và nói dối rằng dạo này có con chó hay đến vườn nhà lão nên muốn đánh bả nó. Nếu được lão sẽ mời hắn uống rượu.
  • Nhưng thực ra lão Hạc dùng số bả chó ấy để tự tử.

- Hình ảnh lão Hạc khi chết đầy ám ảnh: “Lão Hạc đang vật vã trên giường, đầu tóc rũ rượi, quần áo xộc xệch, hai mắt long sòng sọc. Lão tru tréo, bọt mép sùi ra, khắp người lão chốc chốc lại bị giật mạnh một cái. Lão vật vã đến hai giờ đồng hồ mới chết.”

⇒ Cái chết dữ dội, đau đớn và thê thảm của một con người lương thiện.

c. Nghệ thuật

- Cái hay của truyện ở miêu tả thành công diễn biến tâm lí nhân vật:

• • Diễn biến tâm lí của lão Hạc xoay quanh việc bán chó.
  • Sự thay đổi trong thái độ của ông giáo.

- Tác dụng của tình huống truyện bất ngờ: làm cho câu chuyện trở nên đặc sắc và hấp dẫn hơn.

- Điểm đặc sắc trong xây dựng nhân vật: khắc họa chân thực từ ngoại hình, hành động đến diễn biến nội tâm, đặc biệt là khả năng miêu tả nội tâm nhân vật.

- Việc kể chuyện bằng lời của nhân vật “tôi” sẽ khiến cho câu chuyện trở nên chân thực hơn.

Cảm nhận của người viết khi đọc xong truyện ngắn Lão Hạc.