- Trong những đoạn trích trên, câu nào là câu nghi vấn?
- Câu nghi vấn trong đoạn trích trên có dùng để hỏi không? Nếu không dùng để hỏi thì dùng để làm gì?
- Nhận xét về dấu kết thúc những câu nghi vấn trên (có phải bao giờ cũng là dấu chấm hỏi không?).
Các câu nghi vấn |
|
Các câu nghi vấn trong các đoạn trích trên đây đều không dùng để hỏi, mà dùng để: |
|
- Không phải tất cả các câu nghi vấn đều kết thúc bằng dấu chấm hỏi. Ví dụ ở đoạn văn (e), câu nghi vấn thứ hai kết thúc bằng dấu chấm than.
Tổng kết:
- Trong nhiều trường hợp, câu nghi vấn không dùng để hỏi mà dùng để cầu khiến, khẳng định, phủ định, đe dọa, bộc lộ tình cảm, cảm xúc… và không yêu cầu người đối thoại trả lời.
- Nếu không dùng để hỏi thì trong một số trường hợp, câu nghi vấn có thể kết thúc bằng dấu chấm, dấu chấm than hoặc dấu chấm lửng.
Câu nghi vấn |
Mục đích |
Đoạn a: Con người đáng kính ấy bây giờ cũng theo gót Binh Tư để có ăn ư? |
|
Đoạn b: Các câu trong khổ thơ (trừ câu “Than ôi!”) |
|
Đoạn c: Sao ta không ngắm sự biệt ly theo tâm hồn chiếc lá nhẹ nhàng rơi? |
|
Đoạn d: Ôi, nếu thế thì còn đâu là quả bóng bay? |
|
Câu nghi vấn và mục đích sử dụng |
Thay thế kiểu câu |
Đoạn a: Sao cụ lo xa quá thế? Tội gì bây giờ nhịn đói mà tiền để lại? Ăn mãi hết đi thì đến lúc chết lấy gì mà lo liệu? ⇒ Phủ định. |
Cụ không phải lo xa quá như thế. Bây giờ không phải nhịn đói mà để tiền lại. Ăn hết thì lúc chết không có tiền để mà lo liệu. |
Đoạn b: Cả đàn bò giao cho thằng bé không ra người không ra ngợm ấy, chăn dắt làm sao? ⇒ Biểu lộ sự băn khoăn, ngần ngại |
Không biết chắc thằng bé có thể chăn dắt được đàn bò hay không. |
Đoạn c: Ai dám bảo thảo mộc tự nhiên không có tình mẫu tử? ⇒ Khẳng định |
Thảo mộc tự nhiên có tình mẫu tử. |
Đoạn d: Thằng bé kia, mày có việc gì? Sao lại đến đây mà khóc? ⇒ Hỏi |
- Dấu hiệu hình thức của câu nghi vấn ở đây là có những từ để hỏi (sao, gì, làm sao, sao, ai) và khi viết có dấu chấm hỏi ở cuối câu.
a. Cậu có thể kể lại cho tớ nghe nội dung bộ phim “Những mảnh ghép cảm xúc” được không?
b. Sao số phận của Mị lại khổ đến như vậy?
- Những câu nghi vấn như vậy dùng để thay thế lời chào, làm quen hoặc thể hiện sự quan tâm với người nghe.
- Mối quan hệ giữa người nói với người nghe thường là quen biết hoặc thân mật.