Trợ từ, thán từ

I. Trợ từ

1. Nghĩa của các câu dưới đây có gì khác nhau? Vì sao có sự khác nhau đó?

- Sự khác nhau:

• Nó ăn hai bát cơm: Giới thiệu hành động ăn hai bát cơm.
• Nó ăn những hai bát cơm: Nhấn mạnh vào việc ăn nhiều, tới hai bát.
• Nó ăn có hai bát cơm: Nhấn mạnh vào việc ăn ít, chỉ hai bát.

- Lý do: Sự khác nhau đó là do việc sử dụng từ “những”, “có” làm thay đổi sắc thái của câu.

2. Các từ “những và có” trong các câu ở mục 1 đi kèm từ ngữ nào trong câu và biểu thị thái độ gì của người nói đối với sự việc.

- Các từ “những”, “có” đi kèm với các số từ, danh từ.

- Từ “những”, “có” biểu thị thái độ đánh giá của người nói.

II. Thán từ

1. Các từ này, a và vâng trong những đoạn trích ở SGK biểu thị điều gì?

- Từ “này” dùng để gọi một người nào đó.

- Từ “a” dùng để bộc lộ thái độ tức giận.

- Từ “vâng” dùng để trả lời sự đồng ý hoặc biểu hiện sự lễ phép với người lớn hơn.

2. Nhận xét về cách dùng từ này, a và vâng bằng cách lựa chọn những câu trả lời đúng trong các câu ở SGK.

Đáp án đúng:

a, Các từ ấy có thể làm thành một câu độc lập.

d, Các từ ấy có thể cùng những từ khác làm thành một câu và thường đứng đầu câu.

III. Luyện tập

Câu 1: Trong các câu ở SGK, từ nào (trong các từ in đậm) là trợ từ, từ nào không phải trợ từ?

- Các trường hợp từ in đậm là trợ từ:

• Chính thầy hiệu trưởng đã tặng tôi quyển sách này.
• Anh phải nói ngay điều này cho cô giáo biết.
• Cô ấy đẹp ơi là đẹp.
• Tôi nhắc anh những ba bốn lần mà anh vẫn quên.

- Các trường hợp không phải là trợ từ

• Chị Dậu là nhân vật chính của tác phẩm “Tắt đèn”
• Ngay tôi cũng không biết đến việc này.
• Cha tôi là công nhân.
• Tôi nhớ mãi những kỉ niệm thời niên thiếu.

Câu 2: Giải thích nghĩa của các từ in đậm trong các câu ở SGK:

a. Trợ từ “lấy” có tác dụng nhấn mạnh vào sự sự ít ỏi, chỉ những việc đã lâu không làm.

b. 

- Từ “nguyên” biểu thị sự toàn vẹn, hoàn thiện.

- Từ “đến” biểu thị mức độ nhiều, làm người khác ngạc nhiên.

c. Từ “cả” biểu thị so sánh toàn bộ.

d. Từ “cứ” biểu thị sự khẳng định, không thay đổi.

Câu 3: Chỉ ra thán từ trong các câu (trích từ tác phẩm Lão Hạc của Nam Cao).

a. Các từ là: này, ạ, à

b. Các thán từ: chứ, ấy,

c. Các thán từ: vâng

d. Các thán từ: chao ôi,

e. Các thán từ: hỡi ơi

Câu 4: Các thán từ in đậm trong những câu ở SGK bộc lộ cảm xúc gì?

a. Từ “Ha ha” bộc lộ cảm xúc sung sướng khi lũ chuột tìm được đồ ăn.

Từ “ái ái” bộc lộ sự đau đớn (tiếng kêu).

b. Từ “than ôi” bộc lộ sự nuối tiếc, đau đớn và buồn bã.

Câu 5: Đặt năm câu với năm thán từ khác nhau.

- A! Bố đã đi làm về rồi!

- Chao ôi, bông hoa mới đẹp làm sao!

- Chà! Con chó này hung dữ ghê.

- Kìa, sao anh không vào nhà chơi?

- Này, sao cậu không làm bài tập?

Câu 6: Hãy giải thích ý nghĩa câu tục ngữ Gọi dạ bảo vâng.

- Gọi dạ, bảo vâng: hành động của con người khi có ai đó hỏi han, chỉ bảo.

- Câu tục ngữ: khuyên con người phải biết lễ phép, kính trọng với những người lớn tuổi.