Lý thuyết Xicloankan

Lý thuyết Xicloankan được Khoahoc biên soạn là toàn bộ lý thuyết Hóa 11 bài 26, nội dung tài liệu được trình bày rõ ràng, dễ hiểu giúp bạn học dễ dàng nắm được kiến thức trọng tâm của bài.

I. Cấu trúc, đồng phân, danh pháp

1. Cấu trúc phân tử của một số xicloankan

Xicloankan là những hiđrocacbon no có mạch vòng (một hoặc nhiều vòng).

Một số xicloankan đơn giản có công thức cấu tạo và tên gọi như bảng sau:

Tên thay thế và một vài hằng số vật lí của xicloankan đơn giản

Xicloankan là những hidrocacon no mạch vòng.

Xicloankan có 1 vòng (đơn vòng) gọi là monoxicloankan. Xicloankan có nhiều vòng (đa vòng) gọi là polixicloankan.

Monoxicloankan có công thức chung là C_n​H_2n​ (n ≥ 3).

2. Đồng phân và danh pháp

Tên của các xicloankan đơn vòng không nhánh được gọi bằng cách ghép từ xiclo vào tên của ankan mạch không nhánh có cùng số nguyên tử cacbon. 

Mạch chính là mạch vòng. Đánh số sao cho tổng các số chỉ vị trí các mạch nhánh là nhỏ nhất.

Thí dụ:

Một số xicloankan đồng phân ứng với công thức phân tử C₆H_12​ là:

II. Tính chất hóa học

1. Phản ứng thế

Tương tự ankan, nguyên tử hiđro trong phân tử xicloankan có thể bị thế bởi nguyên tử halogen khi chiếu sáng hoặc đun nóng.

Thí dụ:

2. Phản ứng công mở vòng

Xiclopropan, xiclobutan và xicloankan vòng 3 hoặc 4 cạnh có phản ứng cộng với hiđro (đun nóng có niken làm xúc tác) giống anken.

Thí dụ:

Riêng xiclopropan và các xicloankan vòng 3 cạnh còn tác dụng được với brom hoặc axit.

Thí dụ:

Các xicloankan vòng lớn (năm, sáu ... cạnh) không tham gia phản ứng cộng mở vòng.

3. Phản ứng tách

Các xicloankan cũng bị tách hiđro (đehiđro hóa) giống như các ankan.

Thí dụ:

4. Phản ứng oxi hóa

Giống như ankan, các xicloankan khi cháy đều tỏa nhiệt :

Thí dụ:

2C₃H₆ + 9O₂   6CO₂ + 6H₂O.

III. Điều chế và ứng dụng

1. Điều chế

Xicloankan được lấy chủ yếu từ việc chưng cất dầu mỏ. Ngoài ra, một số xicloankan còn được điều chế từ ankan.

Thí dụ:

2. Ứng dụng

Các xicloankan cũng được dùng làm nhiên liệu, làm dung môi hoặc làm nguyên liệu điều chế các chất khác.