Phản ứng oxi hóa - khử

Bài học: Phản ứng oxi hóa - khử giới thiệu đến các em ngắn gọn, chi tiết lý thuyết. Bên cạnh là các ví dụ và bài tập có lời giải chi tiết, xây dựng dựa trên kiến thức trọng tâm chương trình hóa 8.

I. Sự khử. Sự oxi hóa

1. Sự khử

Sự tách oxi khỏi hợp chất gọi là sự khử.

Ví dụ:

3H₂ + Fe₂O₃ 2Fe + 3H₂O                                       (1)

• Trong phản ứng hóa học (1), đã xảy ra quá trình tách các nguyên tử oxi khỏi hợp chất Fe₂O₃, ta nói đã xảy ra sự khử Fe₂O₃ tạo ra Fe.
• Ở các nhiệt độ cao khác nhau, khí H₂ có thể chiếm được nguyên tố oxi của một số oxit kim loại khác, người ta nói: Trong các phản ứng hóa học này, xảy ra sự khử hoặc (sự khử oxi) oxit kim loại.

2. Sự oxi hóa

Sự tác dụng của oxi với một chất là sự oxi hóa.

Ví dụ: Trong phản ứng hóa học (1) trên đã xảy ra quá trình kết hợp của nguyên tử oxi trong Fe₂O₃ với H₂, ta nói đã xảy ra sự oxi hóa H₂, tạo thành H₂O.

II. Chất khử. Chất oxi hóa

• Chất chiếm oxi của chất khác là chất khử.
• Chất nhường oxi cho chất khác là chất oxi hóa.

Ví dụ: Trong phản ứng

4P + 5O₂ 2P₂O₅

• P là chất khử vì là chất chiếm oxi.
• O₂ là chất oxi hóa vì là chất nhường oxi, bản thân oxi cũng là chất oxi hóa.

III. Phản ứng oxi hóa – khử

Hình 1: Sơ đồ biểu diễn quá trình sự khử và sự oxi hóa

Sự khử và sự oxi hóa là hai quá trình tuy ngược nhau nhưng xảy ra đồng thời trong cùng một phản ứng hóa học. Phản ứng hóa học này được gọi là phản ứng oxi hóa – khử.

Phản ứng oxi hóa – khử là phản ứng hóa học trong đó xảy ra đồng thời sự oxi oxi hóa và sự khử.

IV. Tầm quan trọng của phản ứng oxi hóa - khử

• Phản ứng oxi hóa - khử là cơ sở của nhiều công nghệ sản xuất trong luyện kim và công nghiệp hóa học. Người ta sử dụng hợp lí các phản ứng oxi hóa – khử để tăng hiệu suất, nâng cao chất lượng sản phẩm.
• Nhiều phản ứng oxi hóa - khử diễn ra trong quá trình kim loại bị phá hủy trong tự nhiên. Người ta đã tìm được nhiều biện pháp hạn chế các phản ứng oxi hóa – khử không có lợi.