Hệ hô hấp ở người

I. Cấu tạo và chức năng của hệ hô hấp

1. Cấu tạo của hệ hô hấp

Hệ hô hấp ở người gồm đường dẫn khí và cơ quan trao đổi khí.

Đường dẫn khí bao gồm:

+ Mũi có lớp niêm mạc tiết nhầy, lông mũi và mao mạch dày đặc giúp ngăn bụi, làm ẩm, làm ấm không khí vào phổi.

+ Thanh quản có nắp thanh quản, có thể cử động để đậy kín đường hô hấp khi nuốt thức ăn. 

+ Khí quản có lớp niêm mạc tiết chất nhầy với nhiều lông rung chuyển động liên tục, dẫn khí từ ngoài vào.

Phế quản và tiểu phế quản dẫn khí vào phổi rồi đến nang.

+ Cơ quan trao đổi khí là hai lá phổi gồm nhiều phế nang (là nơi diễn ra quá trình trao đổi khí) được bao bọc bởi hệ thống mạch máu dày đặc giúp quá trình trao đổi khi diễn ra dễ dàng.

Hệ hô hấp ở người

2. Chức năng của hệ hô hấp

Đường dẫn khí có chức năng dẫn khí ra và vào phổi, ngăn bụi, làm ẩm, làm ấm không khí vào phổi và bảo vệ phổi khỏi tác nhân có hại từ môi trường.

Phổi thực hiện chức năng trao đổi khí giữa môi trường ngoài và máu trong mao mạch phổi.

Sự phối hợp của đường dẫn khí và phổi đảm bảo chức năng lưu thông và trao đổi khí của hệ hô hấp.

Sự phối hợp chức năng của các cơ quan trong hệ hô hấp.

2.1. Thông khí ở phổi

Sự thông khí ở phổi được diễn ra nhờ cử động hô hấp (hít vào, thở ra). Khi hít vào hay thở ra, hoạt động của cơ, xương thay đổi sẽ làm tăng hoặc giảm thể tích lồng ngực.

Sự thông khí ở phổi

2.2. Trao đổi khí ở phổi và tế bào

Ở phổi và các tế bào trong cơ thể, chất khí được trao đổi theo cơ chế khuếch tán.

Trao đổi khí ở phổi (a) và các tế bào trong cơ thể (b)

II. Một số bệnh về phổi, đường hô hấp

Các bệnh về phổi, đường hô hấp như viêm đường hô hấp, viêm phổi có thể gây ảnh hưởng đến chức năng của hệ hô hấp và gây ra các triệu chứng như khó thở, đau ngực, sốt, mệt mỏi.

1. Viêm đường hô hấp

Đường dẫn khí thường xuyên tiếp xúc với không khí. Không khi bị ô nhiễm, có chứa vi sinh vật hoặc các chất có hại là nguyên nhân chính gây viêm đường hô hấp: viêm mũi, viêm mũi, viêm họng, viêm phế quản, ...

Viêm hỏng và viêm phế quản có thể do vi khuẩn hoặc virus. Các triệu chứng khi bị viêm họng như khó chịu ở họng (đau, rát, sưng họng); ho có đờm; có thể sốt, nhức đầu, mệt mỏi, ...

Viêm phế quản cũng có các triệu chứng như viêm họng nhưng biểu hiện rõ ràng hơn, ho nhiều, ho có đờm, sốt kéo dài, khò khè, khó thể, mệt mỏi, tức ngực.

2. Viêm phổi

Virus, vi khuẩn, nấm hóa chất trong không khí xâm nhập vào phổi có thể gây viêm phổi.

Các triệu chứ của bệnh bao gồm: đau ngực, ho, mệt mỏi, sốt, đổ mồ hôi và ớn lạnh, buồn nôn, khó thở, .. Nếu không kịp điều trị bệnh kịp thời có thể nguy hiểm đến tính mạng hoặc gây nhiều biến chứng.

Một số dấu hiệu của bệnh viêm phổi

3. Lao phổi

Lao phổi do vi khuẩn Mycobacterium tuberculosis xâm nhập vào phổi, phá hủy các mô mạch máu trong phổi, gây chảy máu và tiết chất nhầy. Người bị bênh có biểu hiện đau ngực, ho khạc kéo dài, có thể ho ra máu, sốt nhẹ về chiều, đổ mồ hôi, sút cân, kém ăn, mệt mỏi, ...

Bệnh dễ lây la qua đường hô hấp khi tiếp xúc gần với người bệnh.

Một số biểu hiện của lao phổi

III. Thuốc lá và tác hại của khói thuốc lá

+ Tác hại của khói thuốc lá: Khói thuốc lá chứa nhiều chất độc có hại cho hệ hô hấp như khí CO, khí NO, nicotine,...

+ Các biểu hiện của tác hại: CO chiếm chỗ của O, trong hồng cầu, làm cho cơ thể ở trạng thái thiếu O, NO gây viêm, sưng lớp niêm mạc, cần trở trao đổi khi. Nồng độ khí CO và NO, trong khống khi vượt quá giới hạn cho phép gây nguy hiểm đến sức khoẻ, có thể dẫn đến tử vong. Nicotine làm tê liệt lớp lông rung trong phế quản, giảm hiệu quả lọc sạch không khí, chất này còn làm tăng nguy cơ ung thư phổi.

+ Biện pháp phòng chống: Tuyệt đối không hút thuốc lá, hạn chế tiếp xúc với khói thuốc lá của người khác, tăng cường vận động, ăn uống đầy đủ dinh dưỡng.