Máu và hệ tuần hoàn của cơ thể

I. Máu

Các thành phần của máu:

+ Huyết tương chiếm khoảng 55% máu, bao gồm nước và các chất tan. Huyết tương giúp duy trì trạng thái lỏng của máu, vận chuyển chất dinh dưỡng và chất thải trong cơ thể.

+ Hồng cầu, bạch cầu và tiểu cầu chiếm khoảng 45% máu. Hồng cầu có chức năng vận chuyển oxygen và carbon dioxide trong máu. Bạch cầu bảo vệ cơ thể, trong khi tiểu cầu tham gia vào cơ chế đông máu.

Các thành phần của máu

II. Miễn dịch và vaccine

1. Miễn dịch

Kháng nguyên là chất khi xâm nhập vào cơ thể kích thích cơ thể tạo kháng thể.

Kháng thể là phân tử protein do tế bào lympho B tạo ra để chống lại kháng nguyên.

Kháng nguyên và kháng thể tương tác theo cơ chế chìa khoá và ổ khoá để tạo phản ứng miễn dịch.

Kháng nguyên và kháng thể

Tế bào lympho B phân bào và biệt hoá thành tương bảo, tương bảo tạo ra kháng thể để tiêu diệt vi sinh vật hoặc làm bất hoạt độc tổ của chúng.

Tế bào lympho B nhớ giúp cơ thể có khả năng miễn dịch.

Cơ chế miễn dịch trong cơ thể người

2. Vaccine

Vaccine sử dụng mầm bệnh đã chết hoặc suy yếu để kích thích tế bào bạch cầu tạo ra kháng thể.

Kháng thể tiếp tục tồn tại trong máu giúp cơ thể miễn dịch với bệnh đã được tiêm vaccine.

3. Nhóm máu và truyền máu

3.1. Nhóm máu

Nhóm máu là nhóm các tế bào hồng cầu được xác định dựa vào các đặc tính kháng nguyên khác nhau.

Hệ nhóm máu phổ biến nhất là hệ nhóm máu ABO gồm bốn nhóm máu A, B, AB, O.

Các nhóm máu trong hệ nhóm máu ABO được xác định dựa vào kháng nguyên (A và B) trên bề mặt hồng cầu và kháng thể (α và β) trong huyết tương. Trong đó α gây kết dính A và β gây kết dinh B. Các xác định nhóm máu trong hệ ABO được trình bày trong bảng sau:

3.2. Truyền máu 

Trong quá trình truyền máu, để tránh hiện tượng kết dính có thể xảy ra, máu của người cho cần cùng nhóm với máu của người nhận.

Trong trường hợp không có máu trùng với nhóm máu của người nhận, có thể truyền máu khác nhóm nhưng đảm bảo nguyên tắc không để kháng thể trong máu của người nhận gây kết dính kháng nguyên trong máu được truyền.

Nhóm máu và truyền máu

II. Hệ tuần hoàn

1. Cấu tạo của hệ tuần hoàn

Hệ tuần hoàn gồm tim và hệ mạch

+ Tim hoạt động như 1 chiếc bơm, vừa hút,, vừa đẩy máu lưu thông trong hệ tuần hoàn.

+ Hệ mạch gồm: động mạch, mao mạch, tĩnh mạch. Các mạch máu có dạng ống, hợp thành 1 hệ thống kín. Trong đó, động mạch vận chuyển máu từ tim đế mao mạch để trao đổi nước, chất khí, các chất giữ máu và các tế bào, máu trao đổi tại mao mạch theo tĩnh mạch trở về tim.

Hệ tuần hoàn ở người

2. Chức năng của hệ tuần hoàn

Hệ tuần hoàn có chức năng vận chuyển các chất dinh dưỡng, chất khí và các chất khác đến các tế bào và mô của cơ thể nhờ sự lưu thông của máu vòng tuần hoàn lớn và vòng tuần hoàn nhỏ.

III. Một số bệnh về máu và tim mạch

1. Thiếu máu

Thiếu máu là tình trạng giảm số lượng hồng cầu hoặc huyết sắc tố (hemoglobin) dẫn đến máu giảm khả năng vận chuyển oxygen trong cơ thể.

Triệu chứng thường gặp: mệt mỏi, da xanh, tim đập nhanh,...

Nguyên nhân: chế độ ăn thiếu sắt, chảy máu khi bị thương, kinh nguyệt...

Một số nguyên nhân gây thiếu máu

2. Huyết áp cao

Tình trạng tăng huyết áp có nhiều nguyên nhân khác nhau.

Nguyên nhân có thể là kết quả nhất thời sau khi luyện tập thể dục, thể thao, khi tức giận hay khi bị sốt,...

Nếu kéo dài, huyết áp cao có thể gây tổn thương cấu trúc thành động mạch và gây ra bệnh huyết áp cao.

Nguyên nhân khác: chế độ ăn nhiều đường và muối, thức ăn chứa nhiều chất béo,...

3. Xơ vữa động mạch

Khi hàm lượng cholesterol trong máu tăng cao sẽ kết hợp với Ca" ngắm vào thành mạch, làm hẹp lòng mạch, mạch bị xơ vữa, dẫn đến tăng huyết áp, giảm dòng máu, tạo thành các cục máu đông dẫn đến tắc mạch.

Nguyên nhân có thể do chế độ ăn chưa hợp lí, hút thuốc lá, ít vận động,...

Mạch máu bình thường (a) và mạch máu bị xơ vữa (b)