Hệ nội tiết ở người

I. Các tuyến nội tiết trong cơ thể người

Các tuyến nội tiết tiết ra hormone rồi được vận chuyển theo đường máu đến cơ quan đích giúp điều khiển, điều hòa hoạt động của các cơ quan, duy trì sự ổn định của môi trường trong cơ thể. Hormone có hoạt tính sinh học cao nên chỉ cần 1 lượng nhỏ cũng gây ra hiệu quả rõ rệt. 1 tuyến nội tiết nào đó không hoạt động bình thường sẽ ảnh hưởng đến quá trình sinh trưởng và phát triển, có thể gây ra các bệnh cho cơ thể.

Một số tuyến nội tiết trong cơ thể người

1. Tuyến yên

Tuyến yên gồm nhiều loại hormone có tác dụng kích thích hoạt động của các tuyến nội tiết khác trong cơ thể, đồng thời ảnh hưởng đến sự tăng trưởng của cơ và xương, sự trao đổi nước ở thận, sự co thắt cơ trơn ở tử cung, tiết sữa ở tuyến vú.

Các hormone của tuyến yên và cơ quan chịu tác dụng của chúng

2. Tuyến giáp

Tuyến giáp tiết ra hormone thyroxine (TH) có vai trò quan trọng đối với quá trình trao đổi chất và chuyển hoá năng lượng trong tế bào, cũng như hormone calcitonin tham gia điều hoà calcium và phosphorus trong máu.

3. Tuyến tụy

Tuyến tuy vừa tiết dịch tiêu hoá vào tá tràng (chức năng ngoại tiết), vừa tiết các hormone (chức năng nội tiết), tiết hai loại hormone là insulin và glucagon. Hormone insulin giúp chuyển hoá glucose trong máu thành glycogen dự trữ ở gan, dẫn đến giảm đường huyết khi đường huyết tăng, còn hormone glucagon có tác dụng ngược lại.

4. Tuyến trên thận

Tuyến trên thận tiết ra adrenaline và noradrenaline giúp làm tăng nhịp tim, co mạch, tăng nhịp hô hấp, dẫn phế quản và góp phần làm tăng đường huyết khi đường huyết giảm. Ngoài ra, tuyến trên thận còn tiết các loại hormone khác có vai trò điều hoà nồng độ glucose, muối sodium và potassium trong máu; điều hoà sinh dục nam, gây những biến đổi đặc tính sinh dục ở nam.

5. Tuyến sinh dục

Tuyến sinh dục là tinh hoàn (ở nam) và buồng trứng (ở nữ). Tinh hoàn tiết ra hormone testosterone kích thích sự sinh tinh trùng ở nam; buồng trứng tiết ra hormone estrogen kích thích sự phát triển và rụng trứng ở nữ. Cả hai hormone này đều gây ra những biến đổi cơ thể ở tuổi dậy thì của cả nam và nữ.

II. Một số bệnh liên quan đến hệ nội tiết

1. Bệnh đái tháo đường

Đái tháo đường là bệnh rối loạn chuyển hoá glucose trong máu do thiếu hormone insulin hoặc insulin không tác dụng điều hoà đủ lượng đường trong máu.

Triệu chứng của bệnh bao gồm ăn nhiều, uống nhiều, đi tiểu nhiều, sụt cân,... Bệnh có thể gây nhiều biến chứng nguy hiểm như mù loà, tổn thương dây thần kinh, hoại tử đáy chân.

2. Bệnh bướu cổ do thiếu iodine

Bướu cổ là tình trạng phi đại tuyến giáp do cơ thể thiếu iodine dẫn đến hormone thyroxine (TH) không được tiết ra.

Người mắc bệnh có triệu chứng chậm lớn, trí tuệ phát triển chậm, giảm sút trí nhớ và hoạt động thần kinh suy giảm.

Bệnh bướu cổ