Da và điều hòa thân nhiệt

I. Da

1. Cấu tạo và chức năng của da

Da có cấu tạo gồm ba lớp: lớp biểu bì, lớp bì và lớp mỡ dưới da.

• Tầng sừng gồm những tế bào chết đã hóa sửng, xếp sít nhau, dễ bong da.
• Lớp biểu bì cấu tạo từ các sợi mô liên kết bền chặt, trong đó có các thụ quan (tiếp nhận các kích thích từ môi trường ngoài), tuyến mồ hôi, tuyến nhờn (tiết chất nhờn lên bề mặt da), lông và bao lông, mạch máu.
• Lớp mỡ dưới da có vai trò cách nhiệt và giữ ấm cho cơ thể.

Các chức năng của da:

• Da có chức năng bảo vệ cơ thể, chống lại các yếu tố bất lợi của môi trường như sự va đập, sự xâm nhập của vi khuẩn, chống thấm nước và mất nước.
• Giữ vai trò quan trọng trong điều hòa thân nhiệt.
• Thực hiện hiện chức năng bài tiết thông qua bài tiết mồ hôi, tổng hợp vitamin D, ...
• Nhận biết các kích thích của môi trường.

Ví dụ: Khi trời nóng, tuyến mồ hôi tăng tiết mồ hôi, các mạch máu dưới da và lỗ chân lông dãn ra, giúp cơ thể điều hòa thân nhiệt.

2. Một số bệnh về da và các biện pháp chăm sóc, bảo vệ và làm đẹp da an toàn

Da là cơ quan thường xuyên tiếp xúc với môi trường. Nếu không giữ cho da sạch sẽ thì dễ mắc các bệnh ngoài da như ghẻ, lang ben, ...

Bệnh lang ben là bệnh nhiễm nấm ngoài da thường gặp. Bệnh có thể lây từ người này sang người khác khi dùng chung đồ dùng cá nhân như quần áo, khăn tắm, . . .

Cách phòng tránh: Giữ vệ sinh cá nhân sạch sẽ; không dùng chung đồ dùng cá nhân; tránh môi trường nóng ẩm có nhiệt độ quá cao; tránh tiếp xúc với ánh sáng mặt trời với cường độ mạnh; hạn chế ra mồ hôi quá mức;…

Bệnh mụn trứng cá do da bài tiết nhiều chất nhờn hoặc do bụi bẩn làm tắc nghẽn nang lông. Bệnh thường gặp ở thanh thiếu niên tuổi dậy thì, thường xuất hiện ở vùng mặt, ngực, lưng, . . .

Cách phòng tránh: Giữ vệ sinh cá nhân và đồ dùng cá nhân sạch sẽ; sinh hoạt điều độ; ăn nhiều rau xanh và trái cây; uống nhiều nước; hạn chế trang điểm và vệ sinh da sau khi trang điểm; chống nắng đúng cách; giữ tinh thần vui vẻ, tránh căng thẳng; rèn luyện thể dục, thể thao hợp lí; không tự ý lặn mụn;…

Bệnh ghẻ do cái ghẻ kí sinh trong da gây ra. Ghẻ lây truyền qua tiếp xúc trực tiếp giữa da người lành với da người bệnh, một số trường hợp có thể do dùng chung đồ dùng sinh hoạt cá nhân.

Vệ sinh cơ thể và môi trường sạch sẽ; tránh tiếp xúc trực tiếp với người bệnh; không dùng chung đồ dùng cá nhân với người khác; mặc quần áo sạch sẽ, khô ráo, thoáng mát;…

3. Các biện pháp chăm sóc, bảo vệ và làm đẹp da an toàn

Hạn chế tiếp xúc với các yếu tố gây tổn thương da (nhiệt độ, tia tử ngoại, hoá chất, ...), không tự ý nặn mụn, rửa mặt đúng cách, sử dụng kem chống nắng, trang điểm phù hợp, ...

Tắm rửa, thay quần áo và giữ da sạch để tránh các bệnh ngoài da; thường xuyên rèn luyện cơ thể để nâng cao sức chịu đựng của cơ thể và của da.

II. Thân nhiệt

1. Thân nhiệt và cách đo thân nhiệt

Thân nhiệt là nhiệt độ của cơ thể. Ở người bình thường, nhiệt độ cơ thể trung bình khoảng 36,5 - 37^oC. Thân nhiệt có thể thay đổi tùy thuộc vào nhiều yếu tố như độ tuổi, giới tính, mức độ hoạt động, ...

Đo thân nhiệt bằng nhiệt kế là cách để kiểm soát và theo dõi nhiệt độ cơ thể. Thân nhiệt có thể đo ở nhiều vị trí khác nhau: trán, miệng, nách, hậu môn, ...

Thân nhiệt có thể đo bằng nhiều loại nhiệt kế như: Nhiệt kế thủy ngân, nhiệt kế điện tử, nhiệt kế hồng ngoại.

Các bước tiến hành đo thân nhiệt bằng nhiệt kế điện tử

Bước 1: Bật nguồn nhiệt kế.

Bước 2: Đưa đầu nhiệt kế vào vị tró cần đo (trán, tai, ...) và ấn nút bật để máy nhận dữ liệu và tiến hành đo.

Bước 3: Đợi khoảng 3- 5 giây, đọc kết quả đo; so sánh với mức nhiệt độ tiêu chuẩn để có kết luận về tình trạng nhiệt độ cơ thể.

Bước 4: Tắt nguồn nhiệt kế, vệ sinh và bảo quản để đảm bảo chất lượng sử dụng, tuổi thọ của nhiệt kế.

2. Vai trò và cơ chế duy trì thân nhiệt ổn định ở người

Da có vai trò quan trọng trong việc điều hoà thân nhiệt thông qua hoạt động của các tuyến mồ hôi và hệ thống mao mạch dưới da. Trong quá trình này, hệ thần kinh odsng vai trò điều khiển các phản ứng của da khi tiếp nhận các kích thích từ môi trường.

Sử dụng các phương pháp và phương tiện chống nóng, lạnh một cách hợp lí để phòng, chống cảm nóng, cảm lạnh.

3. Nguyên nhân và biện pháp chống cảm nóng, cảm lạnh