Hệ thần kinh và các giác quan ở người

I. Hệ thần kinh

1. Cấu tạo và chức năng của hệ thần kinh

Hệ thần kinh bao gồm bộ phận trung ương (não bộ, tuỷ sống), bộ phận ngoại biên (dây thần kinh, hạch thần kinh).

• Bộ phận trung ương có chức năng tiếp nhận, tổng hợp, xử lí thông tin và đưa ra các tín hiệu để trả lời các kích thích.
• Bộ phân ngoại biên có chức năng dẫn truyền xung thần kinh giữa các cơ quan và trung ương thần kinh.

Hệ thần kinh có chức năng điều khiển, điều hoà và phối hợp hoạt động của các cơ quan trong cơ thể.

2. Một số bệnh về hệ thần kinh và cách phòng, chống

Thiếu máu não là tình trạng giảm tuần hoàn máu lên não.

• Triệu chứng: Giảm thị lực, chóng mặt, đau đầu, ...
• Nguyên nhân: do xơ vữa động mạch, thoái hóa đốt sống cổ, máu đông gây cản trở dòng tuần hoàn, ...

Mất ngủ là các rối loạn ảnh hưởng đến não, tủy sống và dây thần kinh.

• Nguyên nhân: Do căng thẳng; rối loạn giấc ngủ vì thay đổi lịch làm việc, chênh lệch múi giờ, sử dụng chất gây nghiện, các chất kích thích (như cà phê, trà, thuốc lá, rượu, ...)

Để phòng bệnh liên quan đến hệ thần kinh cần

• Đảm bảo giấc ngủ hằng ngày để phục hồi khả năng làm việc của hệ thần kinh sau một ngày làm việc căng thẳng.
• Tránh suy nghĩ lo âu.
• Xây dựng một chế độ làm việc và nghỉ ngơi hợp lí, có chế độ dinh dưỡng hợp lí.
• Tránh sử dụng, lạm dụng các chất kích thích, chất gây nghiện gây hại cho hệ thần kinh.

Một số chất gây nghiện và tác hại của chúng đối với hệ thần kinh

II. Các giác quan

1. Mắt

Mắt là cơ quan thị giác thực hiện chức năng quan sát, thu nhận lại hình ảnh, màu sắc của sự vật chuyển về trung ương thần kinh (não bộ) để xử lí và lữu trữ.

1.1. Cấu tạo, chức năng của mắt

Cấu tạo ngoài của mắt gồm các bộ phận: lông mày, lông mi, mi mắt, ...

Các bộ phận cấu tạo trong của cầu mắt gồm: màng giác, thủy dịch, lỗ đồng tử, thủy tinh thể, dịch thủy tinh, võng mạc, điểm vàng, điểm mù, dây thần kinh thị giác. 

Chức năng:

Chúng ta có thể nhìn được vật là do các tia sáng phản chiếu từ vật đi tới màng lưới qua một hệ thống môi trường trong suốt gồm màng giác, thủy dịch, thủy tinh thể, dịch thủy tinh.

Quá trình thu nhận ánh sáng diễn ra ở mắt: Ánh sáng đi từ vật qua màng giác, thủy dịch, đồng tử, thủy tinh thể và hội tụ ở võng mạc (màng lưới), tác động lên tế bào thụ cảm ánh sáng, gây hưng phấn cho các tế bào này. Xung thần kinh từ tế bào thụ cảm ánh sáng theo dây thần kinh thị giác lên trung khu thị giác tới não và cho ta cảm nhận về hình dạng, độ lớn, màu sắc của vật. 

1.1. Một số bệnh về mắt

• Tật khúc xạ ở mắt

Tật khúc xạ (cận thị, viễn thị,…), bệnh đau mắt đỏ, bệnh đục thủy tinh thể,…

• Các bệnh về mắt

1.3. Cách phòng, chống bệnh về mắt

Cần giữ vệ sinh mắt, rửa mắt bằng nước muối sinh lí, đọc sách nơi đủ ánh sáng, không dùng chung khăn…không để mắt tiếp xúc trực tiếp với tia UV; không sử dụng các thiết bị điện tử trong thời gian dài, liên tục; cung cấp vitamin A, E; ...

2. Tai

Tai là cơ quan quan thính giác đảm nhiệm chức năng cảm nhận âm thanh và điều chỉnh thăng bằng cho cơ thể.

2.1. Cấu tạo của tai

Các bộ phận cấu tạo của tai gồm: vành tai, ống tai, màng nhĩ, chuỗi xương tai, vòi nhĩ, ốc tai chứa cơ quan thụ cảm âm thanh.

Các bộ phận thuộc tai ngoài gồm vành tai và ống tai; tai giữa có màng nhĩ, chuỗi xương tai và vòi nhĩ; tai trong gồm ốc tai chứa cơ quan thụ cảm âm thanh.

2.2. Chức năng

Tai có chức năng cảm nhận âm thanh. Sóng âm di chuyển từ bên ngoài qua vành tai, ống tai vào làm rung màng nhĩ; sau đó, sóng âm truyền qua chuỗi xương tai vào tai trong, đến ốc tai.

2.3. Một số bệnh về thính giác