Axetilen

Công thức phân tử: C₂H₂

Phân tử khối: 26

I. Tính chất vật lí

Là chất khí, không màu, không mùi, nhẹ hơn không khí ( ) ít tan trong nước

II. Cấu tạo phân tử

Công thức cấu tạo của axetilen: Viết gọn:

Đặc điểm:

• Có 1 liên kết ba giữa 2 nguyên tử cacbon
• Trong liên kết ba có 2 liên kết kém bền, dễ bị đứt lần lượt trong phản ứng hóa học

III. Tính chất hóa học

1. Tác dụng với oxi:

• Khi đốt trong không khí, axetilen cháy với ngọn lửa sáng, tỏa nhiều nhiệt

2C₂H₂ + 5O₂ 4CO₂ + 2H₂O

• Hỗn hợp gồm C₂H₂ và O₂ theo tỉ lệ 2 : 5 là hỗn hợp nổ rất mạnh.

2. Tác dụng với dung dịch brom:

• Ở điều kiện thích hợp, axetilen có phản ứng cộng với brom trong dung dịch

HC ≡ CH + Br₂ → Br - CH = CH - Br (đibrometilen)

• Sản phẩm sinh ra có liên kết đôi trong phân tử nên có thể cộng tiếp với 1 phân tử Br₂ nữa

Br-CH₂=CH₂-Br + Br₂ → Br₂CH-CHBr₂  (tetrabrometan)

• Nếu nước brom lấy dư và axetilen phản ứng hết thì viết:

HC ≡ CH + 2Br₂ → Br₂CH - CHBr₂

• Trong điều kiện thích hợp, axetilen còn tham gia phản ứng cộng với nhiều chất khác như H₂, Cl₂...

HC ≡ CH + H₂ CH₂ = CH₂

HC ≡ CH + 2H₂   CH₃ - CH₃

IV. Điều chế

1. Trong phòng thí nghiệm và trong công nghiệp, cho canxi cacbua phản ứng với nước

CaC₂ + 2H₂O → Ca(OH)₂ + C₂H₂↑.

2. Phương pháp hiện đại để điều chế axetilen hiện nay là nhiệt phân metan ở nhiệt độ cao, sau đó làm lạnh nhanh

2CH₄ C₂H₂ + 3H₂

V. Ứng dụng

• Sản xuất nhựa PVC, cao su.
• Axetilen dùng làm nhiên liệu trong đèn xì oxi-axetilen để hàn, cắt kim loại.
• Sản xuất axit axetic, rượu etylic.