Một số oxit quan trọng

A. Canxi oxit (CaO)

I. Thông tin chung

• Công thức hóa học: CaO
• Tên thường: Vôi sống
• Khối lượng mol M: 56 gam/mol
• Thuộc loại oxit bazơ

II. Tính chất vật lý

• Là chất rắn màu trắng, nóng chảy ở nhiệt độ rất cao khoảng 2585^oC

III. Tính chất hóa học của CaO

1. Tác dụng với nước

• Ca(OH)₂ tan ít trong nước, phần tan tạo thành dung dịch bazơ.

CaO + H₂O → Ca(OH)₂

• Phản ứng trên là phản ứng tôi vôi, tỏa nhiệt mạnh.
• CaO có tính hút ẩm nên dùng để làm khô nhiều chất.

2. Tác dụng với axit

Ví dụ:

CaO + H₂SO₄ → CaSO₄ + H₂O (phản ứng tỏa nhiệt)

• Nhờ tính chất này mà CaO được dùng trong sản xuất thủy tinh; khử chua đất trồng trọt; xử lí nước thải của các nhà máy.

3. Tác dụng với oxit axit

Ví dụ:

CaO + CO₂ → CaCO₃

• Vôi sống để lâu trong không khí không có lợi vì xảy ra phản ứng này. Để hạn chế, người ta thường tôi vôi ngay sau khi nung.

III. Ứng dụng

• Sử dụng trong công nghệ luyện kim
• Nguyên liệu cho công nghiệp hóa học.
• Khử chua đất, xử lí nước thải, sát trùng,…

IV. Sản xuất canxi oxit

1. Nguyên liệu: đá vôi

• Chất đốt là than đá, củi, dầu, khí tự nhiên,…

2. Các phản ứng hóa học xảy ra

• Than cháy tạo ra CO₂, phản ứng tỏa nhiều nhiệt:

C + O₂ CO₂

• Nhiệt sinh ra phân hủy đá vôi thành vôi sống:

CaCO₃ CaO + CO₂

B. Lưu huỳnh đioxit (SO₂)

I. Thông tin chung

• Công thức hóa học: SO₂
• Tên thường: Khí sunfurơ
• Khối lượng mol M: 64 gam/mol
• Thuộc loại oxit axit

II. Tính chất vật lý

• Là chất khí, không màu, mùi hắc, độc, nặng hơn không khí.

III. Tính chất hóa học của SO₂

1. Tác dụng với nước

• Dẫn khí SO₂ vào cốc đựng nước, sau đó nhúng giấy quỳ tím vào dung dịch thấy quỳ tím chuyển sang màu đỏ.

SO₂ + H₂O → H₂SO₃ (axit sunfurơ)

• SO₂ là chất gây ô nhiễm không khí, là một trong các nguyên nhân gây ra mưa axit.

2. Tác dụng với bazơ

• Dẫn khí SO₂ vào cốc đựng dung dịch Ca(OH)₂ thấy xuất hiện kết tủa trắng (CaSO₃)

SO₂ + Ca(OH)₂ → CaSO₃

• Nếu dư SO₂ sẽ tiếp tục xảy ra phản ứng hòa tan kết tủa:

SO₂ + CaSO₃ + H₂O → Ca(HSO₃)₂

3. Tác dụng với oxit bazơ

• SO₂ tác dụng với một số oxit bazơ CaO, Na₂O,… (các bazơ tan trong nước) tạo ra muối sunfit

SO₂ + Na₂O → Na₂SO₃

IV. Ứng dụng SO₂

• Phần lớn dùng để sản xuất axit sunfuric.
• Chất tẩy trắng bột gỗ.
• Chất diệt nấm mốc.

V. Điều chế lưu huỳnh đioxit

1. Trong phòng thí nghiệm

• Cho muối sunfit tác dụng với dung dịch axit (HCl, H₂SO₄)

Na₂SO₃ + H₂SO₄ → Na₂SO₄ + H₂O + SO₂

2. Trong công nghiệp

• Đốt S trong không khí:

S + O₂ SO₂

• Đốt quặng pirit sắt (FeS₂) thu được SO₂:

4FeS₂ + 11O₂ 2Fe₂O₃ + 8SO₂